ប្រទេសកម្ពុជា ជាប្រទេសដ៏ក្មេងខ្ចី និងមានកំណើនប្រជាជនលឿនជាងគេបង្អស់នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលមានចំនួនប្រជាជនប្រមាណជា ១៦ លាននាក់នៅឆ្នាំ ២០១៩។1 យោងតាមធនាគារពិភពលោក អត្រាកំណើតក្នុង ១,០០០ នាក់របស់ប្រទេសនេះ បានធ្លាក់ចុះតិចតួច ពី ២៥,៥ នៅឆ្នាំ ២០១០ ទៅ ២២,៤ នៅឆ្នាំ ២០១៨។2 ជាមួយនឹងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងភាពកាន់តែប្រសើរឡើងនៅក្នុងជីវភាពរស់នៅ និងសុខភាពរបស់ប្រជាជន អាយុរស់នៅមធ្យមរបស់ប្រជាជន គឺកំពុងកើនឡើង មានន័យថា ប្រជាជនរស់នៅបានយូរជាងពេលដែលពួកគេស្ថិតនៅអំឡុងទើបតែបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិល។
សំបុត្រអត្រានុកូលដ្ឋាន រួមមាន សំបុត្រកំណើត សំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងសំបុត្រមរណភាព។ ក្នុងនាមជាអាជ្ញាធរនៃមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ គឺជាអ្នកទទួលខុសត្រូវលើការរៀបចំឯកសារអត្រានុកូលដ្ឋានទាំងនេះ។ រាល់ពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់ មានតួនាទីដើម្បីស្នើរសុំការចុះអត្រានុកូលដ្ឋានរបស់ពួកគេ នៅក្នុងសៀវភៅបញ្ជីអត្រានុកូលដ្ឋាន។
ចំពោះជនណាដែលផ្តល់ព័ត៌មានមិនពិត ឬស្នើរសុំការចុះបញ្ជីលើសពីមួយនៅទីកន្លែងតែមួយ ឬនៅកន្លែងផ្សេងគ្នា អាចនឹងរងការផាកពិន័យ និងផ្តន្ទាទោសទៅតាមច្បាប់។
ការចុះសៀវភៅអត្រានុកូលដ្ឋានកំណើត និងសំបុត្រកំណើត
នៅពេលមានទារកទើបនឹងកើត ឳពុកម្តាយមានកាតព្វកិច្ចត្រូវទៅរាយការណ៍ដល់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាននៃទីលំនៅឋានអចិន្ត្រៃយ៍របស់ខ្លួន ក្នុងរយៈពេល ៣០ ថ្ងៃ ក្រោយកំណើតទារក ដើម្បីចុះសៀវភៅអត្រានុកូលដ្ឋានកំណើត និងទទួលបានសំបុត្រកំណើត។ ឪពុកម្តាយក៏អាចទៅប្តឹងសុំចុះអត្រានុកុលដ្ឋានកំណើត និងសំបុត្របញ្ជាក់កំណើតកូននៅសាលាឃុំ-សង្កាត់បានផងដែរ ក្នុងករណីហួសរយៈពេល ៣០ ថ្ងៃ។ សំបុត្រកំណើត និងសំបុត្របញ្ជាក់កំណើតសម្រាប់ទារក គឺមិនត្រូវបានគិតប្រាក់ទេ។3
យ៉ាងណាក៏ដោយ ទារកទាំងឡាយណាដែលកើតពីឳពុកម្តាយគ្មានចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍តាមផ្លូវច្បាប់ ពួកគេនៅតែត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចុះក្នុងសៀវភៅអត្រានុកូលដ្ឋានកំណើត។ ឳពុកម្តាយរបស់ទារកដែលទើបនឹងកើត តម្រូវបង្ហាញកូនរបស់ពួកគេចំពោះមុខមេឃុំ-សង្កាត់ ដើម្បីចុះអត្រានុកូលដ្ឋាន។ ប្រសិនបើទារកកើតពីឳពុកម្តាយដែលមានចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ស្របច្បាប់ សំបុត្របញ្ជាក់អាពាហ៍ពិពាហ៍ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាឯកសារភស្តុតាងបញ្ជាក់ភាពជាឳពុកម្តាយ។
លិខិតស្នាមនានាដែលអ្នកចាំបាច់ត្រូវយកទៅបង្ហាញនៅសាលាឃុំ-សង្កាត់ រួមមាន៖
- លិខិតបញ្ជាក់ទទួលស្គាល់កំណើត៖ លិខិតទទួលស្គាល់កំណើតរបស់មន្ទីរពេទ្យ ឬមេភូមិ។
- សៀវភៅគ្រួសារ ឬសៀវភៅស្នាក់នៅដែលមានឈ្មោះឳពុកម្តាយទារក
- សេចក្តីចម្លងសំបុត្របញ្ជាក់អាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ឳពុកម្តាយទារក
នាមត្រកូលរបស់ទារកអាចត្រូវបានដាក់ដោយឳពុក ម្តាយ ឬអាណាព្យាបាល។ ត្រកូលរបស់ទារកអាចត្រូវបានយកតាម៖
- ត្រកូលរបស់ជីដូនជីតា ឬ
- ត្រកូលជីតាខាងឳពុក ឬ
- ឈ្មោះរបស់ឳពុកទារក
ការចុះសៀវភៅអត្រានុកូលដ្ឋានអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍
បុរសម្នាក់ និងនារីម្នាក់ ដែលមានបំណងរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ត្រូវដាក់ពាក្យសុំនៅមុខមន្ត្រីអត្រានុកូលដ្ឋានឃុំ-សង្កាត់នៃលំនៅឋានសាមីខ្លួនខាងស្រី។ ប្រសិនម្នាក់ក្នុងចំណោមពួកគេមានអាយុ ១៦ ឬ ១៧ ឆ្នាំ ពួកគេមិនអាចរៀបអាពាហ៌ពិពាហ៍បានឡើយ លុះត្រាណាតែមានការយល់ព្រមពីឳពុកម្តាយ ឬអាណាព្យាបាលរបស់ពួកគេ។ ការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍រវាងភេទដូចគ្នា ជនវិកលចរិត ឬរវាងសាច់ញាត្តិលោហិត គឺត្រូវបានហាមឃាត់។ ការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍រវាងពលរដ្ឋខ្មែរ និងជនបរទេស ត្រូវបានត្រួតពិនិត្យដោយច្បាប់ និងបញ្ញត្តិដោយឡែក (មានអនុក្រឹត្យមួយស្តីពីការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍រវាងពលរដ្ឋកម្ពុជា និងជនបរទេស)។
ដើម្បីដាក់ពាក្យសុំច្បាប់រៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ កូនក្រមុំ និងកូនកម្លោះត្រូវនាំឯកសារមួយចំនួនជូនដល់មន្ត្រីអត្រានុកូលដ្ឋាន រួមមាន៖
- សេចក្តីចម្លងសំបុត្របញ្ជាក់កំណើតរបស់ពួកគេ
- លិខិតបញ្ជាក់ភាពនៅលីវ, ពោះម៉ាយ ឬមេម៉ាយ ចេញដោយមេឃុំ ឬចៅសង្កាត់សាមី។ នៅក្នុងករណីម៉េម៉ាយ ឬពោះម៉ាយ ត្រូវភ្ជាប់មកជាមួយនូវសាលក្រមតុលាការ ឬសេចក្តីចម្លងសំបុត្របញ្ជាក់មរណភាព
- សៀវភៅគ្រួសារ ឬសៀវភៅស្នាក់នៅដែលមានឈ្មោះសាមីខ្លួនទាំងពីរ
- អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ
នៅពេលទទួលបានពាក្យសុំរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ មន្ត្រីអត្រានុកូលដ្ឋានឃុំ-សង្កាត់ ត្រូវត្រួតពិនិត្យ និងពិចារណាឱ្យបានហ្មត់ចត់ចំពោះពាក្យស្នើរសុំនោះ មុនពេលចេញប័ណ្ណប្រកាសអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាសាធារណៈ។ ប័ណ្ណប្រកាសអាពាហ៍ពិពាហ៍ត្រូវបានចម្លង ៥ ច្បាប់ នឹងត្រូវផ្តល់សម្រាប់បិទផ្សាយជាសាធារណៈនៅលំនៅឋានសាមីខ្លួនខាងកូនក្រមុំ និងរក្សាទុកនៅសាលាឃុំ ឬសង្កាត់សាមីខាងកូនក្រមុំ និងខាងកូនកម្លោះ។ ប្រសិនបើគ្មានការប្តឹងជំទាស់អាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ពួកគេក្នុងរយៈពេល ១០ ថ្ងៃបន្ទាប់ពីការបិទផ្សាយប័ណ្ណប្រកាសអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាសាធារណៈទេ សាមីខ្លួនទាំងពីរអាចសុំចុះសៀវភៅអត្រានុកូលដ្ឋានអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងចេញលិខិតបញ្ជាក់អាពាហ៍ពិពាហ៍។
ដើម្បីស្នើរសុំចុះបញ្ជីអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងសំបុត្របញ្ជាក់អាពាហ៍ពិពាហ៍ អនាគតកូនក្រមុំ និងកូនកម្លោះត្រូវនាំយកសាក្សីពីររូបជានីតិជន មានលំនៅស្ថានពិតប្រាកដនៅចំពោះមុខមន្ត្រីអត្រានុកូលដ្ឋាន ដោយនាំមកនូវអត្តសញ្ញាណបណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ ឬសៀវភៅគ្រួសារ ឬសៀវភៅស្នាក់នៅ។
ការចុះសៀវភៅអត្រានុកូលដ្ឋានមរណភាព និងសំបុត្រមរណភាព
ពេលមានសមាជិកគ្រួសារ ឬសាច់ញ្ញាតិ ឬអ្នកជិតខាង ឬអ្នករួមការងាររបស់អ្នកស្លាប់ ត្រូវរាយការណ៍ជូនដល់មន្ត្រីអត្រានុកូលដ្ឋានឃុំ-សង្កាត់នៅក្នុងទីលំនៅអចិន្ត្រឺយ៍របស់អ្នកស្លាប់។ ជាធម្មតា ការចុះសៀវភៅអត្រានុកូលដ្ឋានមរណភាព និងសំបុត្រមរណភាព ត្រូវបានធ្វើជូនដោយឥតគិតថ្លៃ ក្នុងរយៈពេល ១៥ ថ្ងៃក្រោយស្លាប់។ ក្នុងករណីទុកហួសរយៈពេល១៥ថ្ងៃនេះ សមាជិកគ្រួសារ ឬសាច់ញាត្តិ ចាំបាច់ត្រូវតែប្តឹងសុំសំបុត្រមរណភាពពីមេឃុំ ឬចៅសង្កាត់នៃទីលំនៅឋានអចិន្ត្រៃយ៍របស់អ្នកស្លាប់។ ការប្តឹងសុំចុះសៀវភៅអត្រានុកូលដ្ឋានមរណភាព និងសំបុត្រមរណភាពនេះក៏មិនត្រូវបានគិតកម្រៃសេវាដែរ។4 សំបុត្របញ្ជាក់មរណភាពច្បាប់ដើម និងសេចក្តីចម្លងសំបុត្របញ្ជាក់មរណភាព តាមការស្នើរសុំ គួរតែត្រូវបានចេញដល់អ្នករាយការណ៍ ឬអ្នកប្តឹងសុំនៃមរណភាពនេះ។
ការចុះអត្រានុកូលដ្ឋានពិចារណាលើលក្ខខណ្ឌចំនួនពីរ៖ ការស្លាប់ដោយសង្ស័យ ឬគ្មានការសង្ស័យ។5 សម្រាប់ជនណាដែលស្លាប់ដោយសារជម្ងឺ គ្រោះថ្នាក់ធម្មជាតិ ឬដោយសារមូលហេតុផ្សេងៗ ដោយគ្មានមន្ទិលសង្ស័យ (ឧទារហណ៍៖ អំពីឃាតកម្ម), អ្នកចុះអត្រានុកូលដ្ឋានមរណភាពនឹងចេញលិខិតអនុញ្ញាតិដើម្បីធ្វើបុណ្យបូជា និង បញ្ចុះសព។ ប្រសិនបើការស្លាប់បណ្តាលមកពីជម្ងឺឆ្លងរាតត្បាតដែលអាចបណ្តាលអោយគ្រោះថ្នាក់ដល់សង្គម មន្ត្រីទទួលបន្ទុកត្រូវរាយការណ៍ភ្លាមទៅមន្ទីរពេទ្យ ឬមណ្ឌលសុខភាព ដើម្បីបង្ការការរាលដាលនៃជម្ងឺ (មាត្រា ៣៥)។ ប្រសិនបើមានការមន្ទិលសង្ស័យអំពីមូលហេតុនៃការស្លាប់ និងអាចមកពីអំពើឃាតកម្ម មន្ត្រីអត្រានុកូលដ្ឋាន ឬជនសាធារណៈទាំងឡាយណាដែលបានដឹង ឬឃើញហេតុការណ៍នោះ ត្រូវរាយការណ៍ភ្លាមដល់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានរបស់អ្នកស្លាប់ដើម្បីធ្វើការស៊ើបអង្កេត (មាត្រា ៣៦)។
ដើម្បីសុំចុះសៀវភៅអត្រានុកូលដ្ឋានមរណភាព អ្នកដែលមករាយការណ៍អំពីមរណភាពនេះ ត្រូវនាំមកជាមួយនូវឯកសារសំខាន់ៗមួយចំនួនបង្ហាញចំពោះមន្ត្រីអត្រានុកូលដ្ឋាន៖
- ឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណនៃអ្នកស្លាប់ដូចជា អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ, សំបុត្របញ្ជាក់កំណើត, សៀវភៅគ្រួសារ, ឬ សៀវភៅស្នាក់នៅ
- លិខិតជូនដំណឹងមរណភាពដែលចេញដោយ៖
- មេភូមិ (ប្រសិនជននោះបានស្លាប់នៅក្នុងផ្ទះរបស់ខ្លួន)
- មន្ត្រីអត្រានុកូលដ្ឋាននៃឃុំ ឬសង្កាត់ (ប្រសិនជននោះស្លាប់នៅក្រៅមូលដ្ឋានដែលខ្លួនរស់នៅ)
- មន្ទីរពេទ្យ ឬ មណ្ឌលសុខភាព (ប្រសិនជននោះស្លាប់នៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យ ឬ នៅមណ្ឌលសុខភាព)
- អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច (ប្រសិនការស្លាប់នោះទាក់ទងនឹងអំពើឃាតកម្ម)
- បុគ្គលទទួលខុសត្រូវនៃមណ្ឌលអប់រំកែប្រែ ឬ ពន្ធនាគារ (ប្រសិនជននោះស្លាប់នៅក្នុងមណ្ឌលអប់រំកែប្រែ ឬពន្ធនាគារ)
- ឯកសារពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតនានាដូចជា៖ លិខិតឆ្លងដែន និងទិដ្ឋការសម្រាប់ជនបរទេស
វីដេអូស្តីពីសេវាអត្រានុកូលដ្ឋាននៅរដ្ឋបាលឃុំ/សង្កាត់
សារៈសំខាន់នៃអត្រានុកូលដ្ឋាន
“អត្រានុកូលដ្ឋាន គឺជាចំណងរួមភ្ជាប់សញ្ជាតិទៅនឹងរដ្ឋ និងស្ថានភាពជាក់ស្តែង ដែលជននោះក្នុងត្រកូលគ្រួសារខ្លួន ក្នុងសង្គមជាតិ ដែលបង្កើតអោយជននោះមានសិទ្ធិ និងករណីយកិច្ច។6”
ការចុះសំបុត្រអត្រានុកូលដ្ឋាននីមួយៗត្រូវបានផ្តល់ជូន មិនមែនសម្រាប់តែគោលបំណងនៃការបង្កើតចំណងនៃបុគ្គលនីមួយៗទៅនឹងប្រទេសមួយ ឬគ្រួសារតែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏មានសំខាន់ដើម្បីទទួលស្គាលពីសិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ចសង្គម និងនយោបាយ និងករណីយកិច្ចរបស់ពួកគេផងដែរ។ ក្រោមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាឆ្នាំ ១៩៩៣ សិទ្ធិទាំងនេះរួមមាន៖ សិទ្ធិក្នុងការបោះឆ្នោត និងឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនសម្រាប់ការបោះឆ្នោត, សិទ្ធិទទួលបានការអប់រំ និងការងារដោយទទួលបានប្រាក់កម្រៃស្មើគ្នាសម្រាប់ប្រភេទការងារតែមួយ, សិទ្ធិទទួលយុត្តិធម៌ និងការជំនុំជម្រះក្តីដោយយុត្តិធម៌, និងសិទ្ធិកាន់កាប់កម្មសិទ្ធិ។ អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ7 និងលិខិតឆ្លងដែន8 ដែលមានអត្ថន័យសំខាន់នៃការបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណសម្រាប់ការអនុវត្តនៃច្បាប់ទាំងនោះ ត្រូវបានធ្វើឡើងតាមរយៈការចុះឈ្មោះ និងឯកសារអត្រានុកូលដ្ឋាន។
បានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព៖ ថ្ងៃទី ២១ ខែ មិនា ឆ្នាំ ២០១៧
ឯកសារយោង
- 1. UNICEF “កម្មវិធីអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជាឆ្នាំ ២០១៩-២០២៣” ខែ សីហា ឆ្នាំ២០១៩។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ០៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០។
- 2. ធនាគារពិភពលោក “អត្រាកំណើតដុល (ក្នុង ១០០០នាក់)៖ ប្រទេសកម្ពុជា” ឆ្នាំ ២០២០។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ០៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០។
- 3. ប្រកាសអន្តរក្រសួង លេខ ១៤៣៤២ ស្តីពីការផ្តល់សេវារដ្ឋបាលនៅរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ, ចុះថ្ងៃទី ២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦។
- 4. ប្រកាសអន្តរក្រសួង លេខ ១៤៣៤២ ស្តីពីការផ្តល់សេវារដ្ឋបាលនៅរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ, ចុះថ្ងៃទី ២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦។
- 5. អនុក្រឹត្យលេខ ១០៣ ស្តីពីអត្រានុកូលដ្ឋាន, ចុះថ្ងៃទី ២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០០។ អនុក្រឹត្យលេខ ៦០ និង លេខ ១៧, ចុះនៅថ្ងៃទី ២៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០២ និង ថ្ងៃទី ១៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០៤, ស្តីពីការកែសម្រួលនៃអនុក្រឹត្យលេខ ១០៣។
- 6. ដូចឯកសារយោងខាងដើម, មាត្រា ២, កថាខណ្ឌទី១។
- 7. ប្រកាសលេខ ៦៣៧៥ ស្តីពីនីតិវិធី លក្ខខណ្ឌនៃការសុំ ការផ្តល់ និងការប្រើប្រាស់អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ, ចុះថ្ងៃទី ២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០១៥។ ប្រកាសលេខ ៦៥ ស្តីពីការកែសម្រួលប្រការ ៣ នៃប្រកាសប្រកាសលេខ ៦៣៧៥ ស្តីពីនីតិវិធី លក្ខខណ្ឌនៃការសុំ ការផ្តល់ និងការប្រើប្រាស់អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ, ចុះថ្ងៃទី ១៣ ខែមករា ឆ្នាំ ២០១៦។
- 8. ប្រកាសលេខ ១៤៦១ ស្តីពីបែបបទនៃការផ្តល់លិខិតឆ្លងដែនធម្មតា, ចុះថ្ងៃទី ២៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៤។ ប្រកាសអន្តរក្រសួងលេខ ២៥៧៤ ស្តីពីនីតិវិធិ និងបែបបទនៃការផ្តល់លិខិតឆ្លងដែនធម្មតាជូនពលករ-ពលការនីខ្មែរ ទៅធ្វើការដោយស្របច្បាប់នៅបរទេស, ចុះថ្ងៃទី ១៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០១៤។
