ការពង្រឹងភាពធន់ទៅនឹងអាកាសធាតុជាមួយជនជាតិដើមភាគតិច៖ រំលេចពីវេទិកាស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនៅកម្ពុជាឆ្នាំ២០២៤
វេទិកាស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនៅកម្ពុជាឆ្នាំ២០២៤ បានចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី២៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ នៅខេត្តព្រះសីហនុ។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះមានអ្នកចូលរួមប្រមាណ ៣00នាក់ ដែលជាសិស្សនិស្សិត សមាជិកសហគមន៍ សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច សកម្មជនបរិស្ថាន អង្គការសង្គមស៊ីវិល រដ្ឋាភិបាល និងតំណាងស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក ចក្រភពអង់គ្លេស និងអូស្ត្រាលី ក្នុងគោលបំណងដោះស្រាយភាពងាយរងគ្រោះនៃអាកាសធាតុរបស់ប្រទេសកម្ពុជា និងស្វែងយល់ដំណោះស្រាយសម្របខ្លួន។ ការអំពាវនាវឱ្យចាត់វិធានការនេះធ្វើឡើងដោយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន ដែលជំរុញឱ្យមានការប្ដេជ្ញាចិត្តលើការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានអាកាសធាតុពិភពលោកចំនួន ១០០ពាន់លានដុល្លារ ដើម្បីគាំទ្រដល់ប្រទេសកម្ពុជា។
អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (អូឌីស៊ី) ក្រោមគម្រោងគាំទ្រអង្គការសង្គមស៊ីវិល គាំទ្រដោយទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ តាមរយៈអង្គការ Fhi360 បានរៀបចំកិច្ចពិភាក្សាមួយស្តីពី “ការពង្រឹងភាពធន់ទៅនឹងអាកាសធាតុជាមួយជនជាតិដើមភាគតិច” ក្នុងគោលបំណងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីសារៈសំខាន់នៃសិទ្ធិដីសមូហភាពជនជាតិដើមភាគតិចក្នុងការពង្រឹងភាពធន់ទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងការអភិរក្សជីវៈចម្រុះ។ កិច្ចពិភាក្សានេះមានវាគ្មិនសំខាន់ៗដូចជា៖
- អ្នកនាង គឹម ឈួនវួច (អ្នកសម្របសម្រួល) អ្នកសម្របសម្រួលកម្មវិធីការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ នៃអង្គការអូឌីស៊ី
- លោកបណ្ឌិត លន់ ពេជ្រតារា នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការភូមិខ្ញុំ
- លោក សៅ វណ្ណសី នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការគាំទ្រសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច
- លោក លួន ហុកឡេក ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ និងជាសមាជិកនៃក្រុមអ្នកច្បាប់ជនជាតិដើមភាគតិច
- លោក សុខា ថុត ប្រធានសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចព្នងភូមិអណ្តូងក្រឡឹង
ករណីដែលមានឥទ្ធិពលសម្រាប់សិទ្ធិដីសមូហភាពជនជាតិដើមភាគតិចក្នុងសកម្មភាពអាកាសធាតុ
កិច្ចពិភាក្សាបានគូសបញ្ជាក់ថា ប្រទេសកម្ពុជាមានភាពលេចធ្លោនៅក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូចិនសម្រាប់លើកកម្ពស់យ៉ាងសកម្មនៃសិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លីតាមបែបប្រពៃណី រួមមានការផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីសមូហភាពជនជាតិដើមភាគតិច សហគមន៍តំបន់ការពារធម្មជាតិ និងសហគមន៍ព្រៃឈើ។ ក្របខ័ណ្ឌទាំងនេះត្រូវបានរៀបចំឡើងតាមស្តង់ដារអន្តរជាតិដែលធានានូវសិទ្ធិដីធ្លីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច និងដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការថែរក្សាប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី។ លោក វណ្ណសី បានលើកឡើងថាសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចចំនួន ១៩៣ ទទួលបានស្វ័យអត្តអញ្ញាណពីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ សហគមន៍ចំនួន ១៥៣ ទទួលបាននីតិបុគ្គលពីក្រសួងមហាផ្ទៃ និងសហគមន៍ចំនួន ៤៣ ទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធដីសមូហភាពពីក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់។
អូឌីស៊ីបានបោះពុម្ពផ្សាយទំព័រព័ត៌មានទិន្នន័យដែលមានទាំងខេមរភាសា និងភាសាអង់គ្លេស ដែលបង្ហាញពីដីសមូហភាពសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចដែលបានចុះបញ្ជី និងស្វ័យអត្តសញ្ញាណនៃសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចនៅលើគេហទំព័ររបស់ខ្លួន។ ព័ត៌មានទិន្នន័យទាំងនេះបង្ហាញនូវទិន្នន័យលម្អិតអំពីដីសហគមន៍ដែលបានចុះបញ្ជី អនុក្រឹត្យ ព្រមទាំងផែនទីអន្តរកម្មដែលផ្តល់ភាពងាយស្រួល និងលើកកម្ពស់ការប្រើប្រាស់ព័ត៌មានអំពីសហគមន៍។
ទស្សនៈវិស័យជនជាតិដើមភាគតិចលើការអនុវត្តប្រកបដោយនិរន្តរភាព និងភាពធន់នឹងអាកាសធាតុ
លោក ថុត បានចែករំលែកពីរបៀបគ្រប់គ្រងដីតាមបែបប្រពៃណីរបស់សហគមន៍របស់គាត់ រួមទាំងការប្រើប្រាស់វិធីសាស្ត្រកសិកម្មសរីរាង្គ និងអេកូទេសចរណ៍ ដែលគាំទ្រដល់ការពង្រឹងភាពធន់នឹងអាកាសធាតុ។ លោកបានគូសបញ្ជាក់ពីអត្ថប្រយោជន៍ការអនុវត្តទាំងនេះចំពោះអេកូឡូស៊ី ដែលរួមចំណែកដល់ការធ្វើកសិកម្មប្រកបដោយនិរន្តរភាព និងការការពារជីវចម្រុះ។ បន្ថែមលើនេះ លោកបណ្ឌិត តារា បានរំលេចអំពីគំនិតផ្តួចផ្តើម និងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងអភិរក្សព្រៃឈើដឹកនាំដោយជនជាតិដើមភាគតិចដោយបង្ហាញពីប្រសិទ្ធភាពក្នុងការកាត់បន្ថយការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ និងពង្រឹងភាពធន់នឹងផលប៉ះពាល់នៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង និងមណ្ឌលគិរី ។
បញ្ហាប្រឈមផ្នែកច្បាប់ និងហិរញ្ញវត្ថុ
ទោះបីជាដំណើរការចុះបញ្ជីដីសមូហភាពមានការវិវឌ្ឍគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក៏ដោយ វាគ្មិនបានចង្អុលបង្ហាញពីបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនដែលកំពុងកើតមាននៅ។ លោកបណ្ឌិត តារា បានអំពាវនាវឱ្យមានវិធីសាស្ត្រស្ដង់ដារក្នុងការកំណត់ក្រុមជនជាតិដើមភាគតិចដើម្បីសម្រួលដំណើរការអន្តរក្រសួង ខណៈលោក ហុកឡេក បានលើកឡើងពីដំណើរការយឺតយ៉ាវ និងគម្លាតថវិកា ដែលជារឿយៗរារាំងការគាំទ្រប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។ លោកបានជំរុញឱ្យបង្កើនការសន្ទនាជាសាធារណៈដើម្បីពន្លឿនការចុះបញ្ជីដីដោយសង្កត់ធ្ងន់ថា ការអនុវត្តតាមបែបប្រពៃណីអាចរក្សាសក្តានុពលសម្រាប់ដំណោះស្រាយអាកាសធាតុកាន់តែទូលំទូលាយ។
ដំណើរឆ្ពោះទៅមុខជាមួយនឹងការដឹកនាំរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចក្នុងការពង្រឹងភាពធន់នឹងអាកាសធាតុ
កិច្ចពិភាក្សាបានបង្ហាញថា ការដាក់បញ្ចូលសំឡេងជនជាតិដើមភាគតិចប្រកបដោយបរិយាបន្ន និងអត្ថន័យមានសារៈសំខាន់សម្រាប់យុទ្ធសាស្ត្រអាកាសធាតុប្រកបដោយនិរន្តរភាព។ ការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់កម្ពុជាក្នុងការពង្រឹងក្របខ័ណ្ឌច្បាប់សម្រាប់សិទ្ធិដីសមូហភាពជនជាតិដើមភាគតិច គឺជាជំហានដ៏ជោគជ័យមួយឆ្ពោះទៅរកការសម្រេចបានទាំងការការពារបរិស្ថាន និងការអភិរក្សវប្បធម៌។ នៅពេលដែលការប្តេជ្ញាចិត្តផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុអាកាសធាតុកើនឡើង ការធានាថាសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចទទួលបានការការពារកម្មសិទ្ធិដី និងការអនុវត្តប្រកបដោយនិរន្តរភាពនៅតែជាកត្តាសំខាន់។ តាមរយៈការទទួលស្គាល់ចំណេះដឹងប្រពៃណីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច កម្ពុជាមិនត្រឹមតែធានាបាននូវធនធានធម្មជាតិប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងរួមចំណែកដល់ការបង្កើនភាពធន់នឹងអាកាសធាតុផងដែរ។ កិច្ចពិភាក្សានៅក្នុងវេទិកាស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនៅកម្ពុជាឆ្នាំ២០២៤ បានបង្ហាញពីមាគ៌ាឆ្ពោះទៅរកយុទ្ធសាស្ត្រទប់ទល់អាកាសធាតុរួមគ្នា និងប្រកបដោយបរិយាបន្នសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា និងលើសពីនេះ។
វេទិកាស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនៅកម្ពុជាឆ្នាំ២០២៤ ស្របជាមួយនឹងគោលបំណង និងប្រធានបទសន្និសីទនៃរដ្ឋភាគី ដោយគូសបញ្ជាក់ពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់កម្ពុជាចំពោះគោលដៅអាកាសធាតុសកល និងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួមគ្នាដើម្បីកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់នៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ វេទិកាប្រចាំឆ្នាំនេះបានបង្ហាញពីវឌ្ឍនភាពរបស់កម្ពុជាក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមទាក់ទងនឹងអាកាសធាតុ។ វេទិកានេះមានការចូលរួមពីអ្នកជំនាញពីវិស័យផ្សេងៗគ្នា រួមទាំងរដ្ឋាភិបាល ឧស្សាហកម្មឯកជន និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីជំរុញការផ្លាស់ប្តូរចំណេះដឹង និងលើកកម្ពស់យុទ្ធសាស្ត្រសម្រាប់ភាពធន់នឹងអាកាសធាតុ។ ចំណុចសំខាន់ៗនៃវេទិកានេះនឹងត្រូវបានចងក្រង និងនាំយកទៅបង្ហាញនៅក្នុងសន្និសីទនៃរដ្ឋភាគីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងអង្គការសហប្រជាជាតិនៅទីក្រុងបាគូ ប្រទេសអាស៊ែបៃហ្សង់ នាថ្ងៃទី១១-២២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤។
ដើម្បីលើកកម្ពស់ទិន្នន័យបើកទូលាយស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ អង្គការអូឌីស៊ីបានបោះពុម្ពផ្សាយទិន្នន័យការប្រែប្រួលអាកាសធាតុជាច្រើនរួមមាន៖
