ការកសាងសង្គមឌីជីថលប្រកបដោយបរិយាបន្នរបស់កម្ពុជា
ខណៈពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាកំពុងអនុវត្តក្របខណ្ឌគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមឌីជីថលឆ្នាំ ២០២១-២០២៥ និងគោលនយោបាយរដ្ឋាភិបាលឌីជីថលឆ្នាំ ២០២២-២០៣៥ របស់ខ្លួន ការទទួលយកទស្សនៈរបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធគឺមានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការលើកកម្ពស់ការទទួលយកឌីជីថលយ៉ាងទូលំទូលាយ និងជំរុញការផ្លាស់ប្តូរនៅគ្រប់វិស័យទាំងអស់ ដោយធានាបាននូវការអភិវឌ្ឍសង្គមឌីជីថលប្រកបដោយបរិយាបន្ន។
នៅក្នុងបរិបទនេះហើយ ដែលវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិតកម្ពុជា (CamIGF) ត្រូវបានរៀបចំរួមគ្នាដោយក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (អូឌីស៊ី) បណ្ឌិត្យសភាបច្ចេកវិទ្យាឌីជីថលកម្ពុជា (CADT) និងអង្គការយូណេស្កូ ទាន់ពេលវេលា និងដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការជំរុញប្រទេសកម្ពុជាឆ្ពោះទៅរកអនាគតឌីជីថលប្រកបដោយបរិយាបន្ន។
កិច្ចពិភាក្សាជាន់ខ្ពស់លើកដំបូងរបស់ CamIGF ក្រោមប្រធានបទ “ការកសាងសង្គមឌីជីថលកម្ពុជាប្រកបដោយបរិយាបន្ន” ត្រូវបានសម្របសម្រួលដោយលោក Adrian Wan អ្នកគ្រប់គ្រងជាន់ខ្ពស់ផ្នែកគោលនយោបាយ និងការតស៊ូមតិ នៃក្រុម Internet Society ព្រមទាំងមានការអញ្ជើញចូលរួមពីវាគ្មិន ឯកឧត្តម សុខ ពុទ្ធិវុធ រដ្ឋលេខាធិការ ក្រសួងប្រៃសណីយ៍និងទូរគមនាគមន៍ (MPTC) លោក Norbert Klein អ្នកត្រួសត្រាយអ៊ីនធឺណិតកម្ពុជាដំបូង និងជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាភិបាល អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (អូឌីស៊ី) លោក Muhammad Adeel Israr នាយកផ្នែកបច្ចេកទេស និងព័ត៌មានវិទ្យា (CTIO) ក្រុមហ៊ុន Smart Axiata លោកស្រី ស៊ិន ពុទ្ធារី នាយកប្រតិបត្តិ គណៈកម្មាធិការសហប្រតិបត្តិការសម្រាប់កម្ពុជា (CCC) និងលោក Toby Mendel នាយកប្រតិបត្តិ នៃមជ្ឈមណ្ឌលច្បាប់និងប្រជាធិបតេយ្យ និងអ្នកជំនាញអង្គការយូណេស្កូ (UNESCO)។
ការផ្តោតសំខាន់ដំបូងនៃការពិភាក្សាគឺលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធឌីជីថល និងរដ្ឋាភិបាលអេឡិចត្រូនិក ដោយពិនិត្យមើលពីរបៀបដែលប្រទេសកម្ពុជាអាចពន្លឿនការដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ការតភ្ជាប់ល្បឿនលឿន និងមានអត្ថន័យនៅតំបន់ជនបទ និងធានាថាសេវាកម្មរដ្ឋាភិបាលអេឡិចត្រូនិកអាចចូលដំណើរការបាន ងាយស្រួលប្រើប្រាស់ និងប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់អាចទុកចិត្តបាន។
ពីទស្សនៈរបស់រដ្ឋាភិបាល ឯកឧត្តម សុខ ពុទ្ធិវុធ បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ការផ្លាស់ប្តូរឌីជីថល គឺជាអាទិភាពចម្បងមួយ ក្រោមដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃយុទ្ធសាស្ត្របញ្ចកោណ-ដំណាក់កាលទី១ ដោយជំរុញឱ្យអ្នកចូលរួមឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីអ្វីដែលសង្គមឌីជីថលនាពេលអនាគតរបស់កម្ពុជាគួរមានរូបរាង។ ឯកឧត្តមបានកត់សម្គាល់ថា ក្នុងការរៀបចំសម្រាប់អនាគតនេះ ការទទួលខុសត្រូវរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺរក្សាទំនុកចិត្តពីសាធារណជន ទាំងការរៀបចំសេចក្តីព្រាង ការអភិវឌ្ឍ ក៏ដូចជាការអនុវត្តក្របខណ្ឌ និងគោលនយោបាយឌីជីថល។
ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរនេះ លោក Muhammad Adeel Israr បានគូសបញ្ជាក់ពីសារៈសំខាន់នៃការលើកកម្ពស់ជំនាញ និងការចូលរួមដោយផ្ទាល់របស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការដោះស្រាយអភិបាលកិច្ចឌីជីថល។ លោកបានសង្កត់ធ្ងន់លើតម្រូវការក្នុងការបង្កើនការយល់ដឹងអំពីឌីជីថលក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋ និងអនុម័តវិធីសាស្ត្រពហុជំហាននៅពេលរចនាក្របខណ្ឌគោលនយោបាយ។ លោកបានសន្និដ្ឋានថា ប្រទេសកម្ពុជាបានបញ្ចប់ដំណាក់កាលដំបូងនៃការផ្លាស់ប្តូរឌីជីថលរបស់ខ្លួនរួចហើយ ដោយកំណត់តំបន់ដែលមិនទាន់មានសេវា។ ជំហានសំខាន់បន្ទាប់គឺការអនុវត្ត និងការអនុម័តប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ដោយផ្លាស់ប្តូរគោលនយោបាយ និងចក្ខុវិស័យទៅជាសកម្មភាពជាក់ស្តែង។
ផ្នែកទីពីរនៃការពិភាក្សាផ្តោតលើការគ្រប់គ្រងទិន្នន័យ ជំនឿទុកចិត្ត និងសន្តិសុខតាមអ៊ីនធឺណិត ដោយគូសបញ្ជាក់ពីជំហានបន្ទាប់ដ៏សំខាន់ដែលត្រូវការដើម្បីពង្រឹងទំនុកចិត្តសាធារណៈលើប្រព័ន្ធឌីជីថល និងធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពត្រឹមត្រូវរវាងការការពារទិន្នន័យ និងការច្នៃប្រឌិតដែលជំរុញដោយទិន្នន័យ ជាពិសេសនៅពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាកំពុងជំរុញសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការការពារទិន្នន័យផ្ទាល់ខ្លួន និងសន្តិសុខតាមអ៊ីនធឺណិត។
លោក Toby Mendel បានរំលឹកដល់អ្នកចូលរួមថា ទំនុកចិត្តត្រូវការពេលច្រើនឆ្នាំដើម្បីកសាង ប៉ុន្តែអាចបាត់ទៅវិញក្នុងមួយប៉ប្រិចភ្នែក។ លោកបានកត់សម្គាល់ថា វិធីសាស្ត្ររបស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងការបង្កើតក្របខណ្ឌគោលនយោបាយទូលំទូលាយ និងទុកព័ត៌មានលម្អិតឱ្យអនុវត្ត ផ្តល់នូវភាពបត់បែន ប៉ុន្តែលោកបានសង្កត់ធ្ងន់ថា ទំនុកចិត្តពីសាធារណជនក៏តម្រូវឱ្យមានការគ្រប់គ្រងវិស័យសាធារណៈផងដែរ មិនត្រឹមតែវិស័យឯកជនប៉ុណ្ណោះទេ ដូចដែលកំពុងកើតឡើងនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោមសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការការពារទិន្នន័យបុគ្គល។
ថ្លែងចេញពីទស្សនៈរបស់រដ្ឋាភិបាល ឯកឧត្តម សុខ ពុទ្ធិវុធ បានគូសបញ្ជាក់ថា ខណៈពេលដែលបច្ចេកវិទ្យា និងគោលនយោបាយពាក់ព័ន្ធនឹងបន្តវិវត្តន៍ ការជឿទុកចិត្តគឺជាបញ្ហាប្រឈមដាច់ដោយឡែក និងយូរអង្វែង។ ឯកឧត្តមបានប្រដូចអ៊ីនធឺណិតទៅនឹងព្រៃដែលមានភាពមិនប្រាកដប្រជា ដោយសង្កត់ធ្ងន់ថា គោលដៅនៃការសន្ទនាពហុភាគីគឺដើម្បីផ្លាស់ប្តូរព្រៃនេះទៅជាសួនច្បារដែលមានសុវត្ថិភាព និងអាចដើរទស្សនាបាន ដែលមនុស្សអាចចូលមើលដោយទំនុកចិត្ត។
ផ្នែកទីបីនៃការពិភាក្សាផ្តោតលើការដាក់បញ្ចូលឌីជីថល និងអក្ខរកម្ម ដោយស្វែងយល់ពីគំនិតផ្តួចផ្តើមពហុភាគីពាក់ព័ន្ធដែលត្រូវការដើម្បីផ្តល់អំណាចដល់ស្ត្រី និងយុវជនប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងដើម្បីបំពាក់ពលរដ្ឋទាំងអស់ជាមួយនឹងជំនាញអក្ខរកម្មឌីជីថល ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងព័ត៌មានសំខាន់ៗ ជាពិសេសនៅពេលដែលគម្លាតឌីជីថលនៅតែបន្តកើតមាន។
ដោយបញ្ជាក់ពីតួនាទីដ៏សំខាន់របស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងការលើកកម្ពស់បរិយាបន្ន លោកស្រី ស៊ិន ពុទ្ធារី បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ចក្ខុវិស័យដែលស្នើឡើងដោយអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗគ្នាក្នុងអំឡុងពេលនៃការអភិវឌ្ឍបទប្បញ្ញត្តិ និងគោលនយោបាយ ត្រូវតែត្រូវបានទំនាក់ទំនងយ៉ាងច្បាស់លាស់ទៅកាន់អ្នកប្រើប្រាស់ចុងក្រោយ ព្រោះវាកំណត់នៅទីបំផុតនូវប្រសិទ្ធភាព និងភាពពាក់ព័ន្ធនៃគំនិតផ្តួចផ្តើម និងវិធានការដែលដឹកនាំដោយរដ្ឋាភិបាល។
លោក Norbert Klein បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីប្រភពដើមនៃវេទិកាអភិបាលកិច្ចអ៊ីនធឺណិត (IGF) ដោយកត់សម្គាល់ថាវាត្រូវបានរចនាឡើងតាំងពីដំបូងជាវេទិកាពហុភាគីដែលប្រមូលផ្តុំរដ្ឋាភិបាល វិស័យឯកជន ធុរកិច្ចទាក់ទងនឹងបច្ចេកវិទ្យា និងសង្គមស៊ីវិល។ លោកបានគូសបញ្ជាក់ពីសារៈសំខាន់នៃសង្គមស៊ីវិលក្នុងការលើកកម្ពស់បរិយាបន្ន ហើយបានចង្អុលបង្ហាញថាតួនាទីរបស់វាមិនតែងតែត្រូវបានពិចារណាគ្រប់ជ្រុងជ្រោយក្នុងអំឡុងពេលនៃការបង្កើតក្របខណ្ឌគោលនយោបាយជាតិនោះទេ។
ផ្នែកទីបួននៃការពិភាក្សាផ្តោតលើការប្រកួតប្រជែង និងនវានុវត្តន៍ក្នុងតំបន់ ដោយពិនិត្យមើលពីរបៀបដែលប្រទេសកម្ពុជាអាចបង្កើតបរិយាកាសបទប្បញ្ញត្តិដែលមានស្ថិរភាព និងអាចព្យាករណ៍បាន ដែលទាក់ទាញការវិនិយោគបរទេស គាំទ្រសហគ្រិនឌីជីថលក្នុងស្រុក និងពង្រឹងជំហររបស់ប្រទេសនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថលក្នុងតំបន់។
លោក Muhammad Adeel Israr បានសង្ខេបទស្សនៈរបស់លោកជាចំណុចសំខាន់ៗចំនួនបី។ ទីមួយ ការកសាងទំនុកចិត្តទាមទារឱ្យមានការរួមបញ្ចូលបរិបទកម្ពុជាយ៉ាងពេញលេញទៅក្នុងដំណើរការបទប្បញ្ញត្តិទាំងអស់ មិនត្រឹមតែពិចារណាលើអ្នកដែលមានអក្ខរកម្មឌីជីថលខ្ពស់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងអ្នកប្រើប្រាស់ចុងក្រោយប្រចាំថ្ងៃផងដែរ។ ទីពីរ ភាពដែលអាចប្រមើលទុកបាននៃបទប្បញ្ញត្តិគឺមានសារៈសំខាន់ ព្រោះភាពស៊ីសង្វាក់គ្នាជួយពង្រឹងទំនុកចិត្ត។ ជាចុងក្រោយ ទាក់ទងនឹងការទទួលយកឌីជីថល លោកបានសង្កត់ធ្ងន់លើសារៈសំខាន់នៃការផ្តល់អំណាចដល់អ្នកប្រើប្រាស់ធម្មតា និងការបង្កើតកន្លែងសម្រាប់ការច្នៃប្រឌិតតាមរយៈយន្តការដែលអាចបត់បែនបានដូចជាបរិស្ថានសាកល្បង។
លោក Toby Mendel បានលើកយកប្រធានបទនេះមកពិភាក្សាដោយផ្សារភ្ជាប់ភាពប្រកួតប្រជែងទៅនឹងបរិយាបន្ន។ លោកបានកត់សម្គាល់ថា ការពិភាក្សាអំពីបរិយាបន្នច្រើនតែផ្តោតលើស្ត្រី សហគមន៍ជនបទ និងក្រុមដែលខ្វះខាតសេវា ប៉ុន្តែទស្សនៈនេះក៏គួរតែត្រូវបានពង្រីកដើម្បីរួមបញ្ចូលប្រទេសដែលងាយរងគ្រោះដូចជាប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ ជាពិសេសដោយសារតែទស្សនៈរបស់ពួកគេមិនតែងតែត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងការអភិវឌ្ឍបញ្ញាសិប្បនិម្មិត (AI) នោះទេ ទោះបីជាឥទ្ធិពលរបស់ AI កាន់តែខ្លាំងឡើងនៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃក៏ដោយ។
ជាទីបញ្ចប់ លោក Adrian Wan បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ការកសាងសង្គមឌីជីថលដែលមានបរិយាបន្ននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា តម្រូវឱ្យមានការខិតខំប្រឹងប្រែងដោយចេតនា ដើម្បីបិទគម្លាតឌីជីថលដែលមានស្រាប់។ លោកបានកត់សម្គាល់ថា បរិយាបន្នមិនមែនជាធាតុផ្សំបន្ថែមនោះទេ ប៉ុន្តែជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃការផ្លាស់ប្តូរឌីជីថលដ៏មានអត្ថន័យ និងការសម្រេចបានវាទាមទារឱ្យមានអក្ខរកម្មឌីជីថល និងជំនាញដ៏ទូលំទូលាយសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា។ លោកក៏បានគូសបញ្ជាក់ពីតួនាទីសំខាន់នៃការសន្ទនាពហុភាគីប្រកបដោយចីរភាព ក្នុងការជំរុញចក្ខុវិស័យរួមនេះទៅមុខ។
