កិច្ចពិភាក្សាអំពីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត និងអំពើហិង្សាផ្អែកលើយេនឌ័រ៖ ការការពារសេចក្តីថ្លៃថ្នូរក្នុងលំហឌីជីថល
យុទ្ធសាស្ត្រជាតិបញ្ញាសិប្បនិម្មិត (AI) របស់កម្ពុជា (២០២៥-២០៣០) ដោះស្រាយបញ្ហាអំពើហិង្សាផ្អែកលើយេនឌ័រដែលសម្របសម្រួលដោយបច្ចេកវិទ្យា (TFGBV) ដោយប្រយោលប៉ុន្តែជាមូលដ្ឋាន ដោយកំណត់ AI ប្រកបដោយសីលធម៌និងការទទួលខុសត្រូវជាអាទិភាពស្នូល។ ដោយផ្អែកលើការវាយតម្លៃការត្រៀមខ្លួន AI របស់អង្គការយូណេស្កូ ការប្តេជ្ញាចិត្តនេះតម្រូវឱ្យយុទ្ធសាស្ត្រផ្តោតលើការការពារទិន្នន័យ អក្ខរកម្មឌីជីថល និងការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយការរួមបញ្ចូល។ វាមានសារៈសំខាន់ណាស់ ពីព្រោះតាមរយៈការលើកកម្ពស់អភិបាលកិច្ចសីលធម៌និងការបង្កើតច្បាប់សន្តិសុខតាមអ៊ីនធឺណិតដ៏រឹងមាំ យុទ្ធសាស្ត្រនេះបង្កើតការការពារផ្នែកច្បាប់និងបច្ចេកទេសចាំបាច់ ដើម្បីកាត់បន្ថយការយាយីតាមអ៊ីនធឺណិត ការរើសអើង និងការចែករំលែករូបភាពដោយគ្មានការព្រមព្រៀងគ្នា ដែលបង្កើតបានជា TFGBV ដោយហេតុនេះធានាសុវត្ថិភាពរបស់ស្ត្រី និងការចូលរួមពេញលេញនៅក្នុងអនាគតឌីជីថលរបស់កម្ពុជា។
ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកស្រីបណ្ឌិត Marc Piñol Rovira សាស្ត្រាចារ្យរងនៅសាកលវិទ្យាល័យអាមេរិកាំងភ្នំពេញ កិច្ចពិភាក្សាកម្រិតខ្ពស់មួយដែលមានឯកឧត្ដម ថេ ឈុនហាក់ អគ្គនាយកសមភាពយេនឌ័រ និងអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច នៃក្រសួងកិច្ចការនារី អ្នកស្រី ម៉ៅ ម៉ាប់ នាយិកាប្រតិបត្តិអង្គការក្លាហាន និងកញ្ញា រចំ មុន្នី គណៈកម្មាធិការប្រតិបត្តិនៃបណ្តាញស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិចនៅអាស៊ី បានលើកយកបញ្ហាប្រឈមកាន់តែខ្លាំងឡើងនៃអំពើហិង្សាផ្អែកលើយេនឌ័រដែលសម្របសម្រួលដោយបច្ចេកវិទ្យា (TFGBV) និងភាពចាំបាច់ក្នុងការការពារសេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់ស្ត្រីតាមអ៊ីនធឺណិត។
ការពិភាក្សាបានបង្ហាញតាំងពីដំបូងថា ឧបសគ្គដ៏សំខាន់មួយចំពោះសកម្មភាពសម្របសម្រួលគឺកង្វះការឯកភាពជាសកលលើនិយមន័យនៃអំពើហិង្សានិងការរើសអើងជាតិសាសន៍ចំពោះស្ត្រី។ លោកស្រី ម៉ៅ ម៉ាប់ បានទទួលស្គាល់ថា ភាពមិនច្បាស់លាស់នៃនិយមន័យ ធ្វើឱ្យការយល់ឃើញរបស់សាធារណជនថាបញ្ហា TFGBV នេះជារឿងធម្មតាកាន់តែមានហានិភ័យធ្ងន់ធ្ងរឡើង ពោលគឺមតិយោបល់ដែលលំអៀងឬបង្កគ្រោះថ្នាក់នៅលើអ៊ីនធឺណិតត្រូវបានគេមើលរំលងឬមើលស្រាលថាជារឿងកំប្លែង សាមញ្ញ ឬការនិយាយលេងសើចដែលគ្មានគ្រោះថ្នាក់ ហើយនេះជាការណ៍ដែលធ្វើឱ្យបញ្ហាកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។
ទស្សនៈផ្ទាល់ខ្លួនរបស់កញ្ញា រចំ មុន្នី ដែលថ្លែងពីសហគមន៍ចារ៉ាយ បានផ្តល់នូវការយល់ដឹងដ៏សំខាន់អំពីឧបសគ្គដែលក្រុមជនជាតិដើមភាគតិចត្រូវបានរើសអើង។ កញ្ញាបានអះអាងយ៉ាងមុតមាំថា ភាសាគឺជាឧបសគ្គដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតមួយដែលរារាំងមនុស្សនៅក្នុងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចពីការកំណត់និងប្រយុទ្ធប្រឆាំងទៅនឹងខ្លឹមសារ TFGBV នៅក្នុងពិភពឌីជីថល។ សាររបស់កញ្ញាជាការរំលឹកដ៏សំខាន់មួយថា TFGBV ប៉ះពាល់ដល់ស្ត្រី និងក្មេងស្រីមិនដូចគ្នាទេ។ អាស្រ័យហេតុនេះ ការវាយតម្លៃណាមួយអំពីផលប៉ះពាល់របស់វានិងការអភិវឌ្ឍដំណោះស្រាយត្រូវតែមានលក្ខណៈប្រសព្វគ្នា ដោយគិតគូរយ៉ាងម៉ត់ចត់អំពីកត្តាផ្សេងៗគ្នាដូចជា ជំនឿសាសនាផ្សេងៗគ្នា សាវតារសង្គមផ្សេងៗគ្នា និងឋានៈសេដ្ឋកិច្ចសង្គម។ ការយល់ដឹងលក្ខណៈប្រសព្វទាំងនេះគឺជាកត្តាចាំបាច់ខាងតែបានសម្រាប់ការបង្កើតយន្តការការពារសមធម៌ពិតប្រាកដ។
ការអំពាវនាវឱ្យមានសកម្មភាពនេះបាននាំឱ្យមានសំណួរដោយផ្ទាល់មួយដែលត្រូវបានសួរទៅកាន់ ឯកឧត្ដម ថេ ឈុនហាក់ ទាក់ទងនឹងការត្រៀមខ្លួនរបស់រដ្ឋាភិបាល៖ “តើក្រសួងពាក់ព័ន្ធកំពុងរៀនជំនាញឌីជីថលយ៉ាងដូចម្តេច ហើយតើពួកគេកំពុងដោះស្រាយបញ្ហា TFGBV យ៉ាងដូចម្តេច?” ប្រធានបទមូលដ្ឋាននៃសំណួរនេះគឺតម្រូវការបន្ទាន់សម្រាប់មន្ត្រីរាជការក្នុងការបើកចិត្តទូលាយ ក៏ដូចជាភាពបុរេសកម្មក្នុងការការចាប់យកជំនាញឌីជីថលនិងក្រមសីលធម៌ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការគ្រប់គ្រងទេសភាពបច្ចេកវិទ្យាដែលកំពុងវិវត្តយ៉ាងឆាប់រហ័ស។ បើគ្មានវិស័យសាធារណៈដែលទទួលយក និងមានអក្ខរកម្មឌីជីថលទេ នោះការឆ្លើយតបទៅតាមគោលនយោបាយប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពចំពោះបញ្ហាដូចជា TFGBV នឹងមានភាពយឺតយ៉ាវនៅពីក្រោយការអភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យា។
គោលការណ៍ដែលបានលើកឡើងម្តងហើយម្តងទៀតនៅក្នុងកំឡុងកិច្ចពិភាក្សា គឺភាពចាំបាច់បំផុតនៃកិច្ចសហការនិងការចែករំលែកបទពិសោធន៍។ ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងបញ្ហាអន្តរជាតិដ៏ស្មុគស្មាញដូចជា TFGBV មិនអាចសម្រេចបានដោយឯកឯងនោះទេ។ ភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាល អង្គការសង្គមស៊ីវិល មេដឹកនាំសហគមន៍ និងអ្នកបច្ចេកវិទ្យា ត្រូវតែសកម្មក្នុងការចែករំលែកទិន្នន័យ ការអនុវត្តល្អបំផុត និងបទពិសោធន៍នៅកម្រិតសហគមន៍ ដើម្បីបង្កើតយុទ្ធសាស្ត្រការពារដ៏ទូលំទូលាយ និងជាក់លាក់ទៅតាមបរិបទ។ កិច្ចសហការនេះគឺមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរពីការពិភាក្សាគោលនយោបាយអរូបី ទៅជាអន្តរាគមន៍ជាក់ស្តែងនិងនៅនឹងកន្លែង។
វាគ្មិនបានទទួលស្គាល់ភាពផ្ទុយគ្នានៃធម្មជាតិរបស់បច្ចេកវិទ្យា។ ខណៈពេលដែលបច្ចេកវិទ្យាបានពិតជាបានរួមចំណែកក្នុងការសម្រួលនិងពង្រីកឱ្យកាន់តែធំទៅលើបញ្ហា TFGBV បច្ចេកវិទ្យាក៏ជាគន្លឹះទៅកាន់ដំណោះស្រាយនៃបញ្ហានេះផងដែរ។ ទោះបីជាបច្ចេកវិទ្យាជាមធ្យោបាយចែកចាយបញ្ហាទាក់ទងនឹង TFGBV ក៏ដោយ ក្នុងពេលដំណាលគ្នាបច្ចេកវិទ្យាគឺជាវិធីសាស្ត្រដ៏មានឥទ្ធិពលមួយសម្រាប់យើងក្នុងការកំណត់អត្តសញ្ញាណ និងប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងបញ្ហានេះ។ បញ្ញាសិប្បនិម្មិត និងរបៀបដោះស្រាយរបស់ការម៉ាស៊ីនសិក្សា (Machine Learning) អាចត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីស្វែងរកគំរូខ្លឹមសារដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ កំណត់សម្គាល់ករណីនៃការរំលោភបំពានឌីជីថល និងថែមទាំងជួយដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងសម្របសម្រួលប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពជាងការពឹងផ្អែកទៅលើការងាររបស់ក្រុមមនុស្សតែមួយមុខ។ សក្តានុពលសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ AI សម្រាប់ភាពល្អត្រូវបានគូសបញ្ជាក់ដោយចង្អុលបង្ហាញថា កម្មវិធីអាចត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីកំណត់ផលប៉ះពាល់បរិស្ថានដូចជាការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ និងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដែលបង្ហាញថា AI ជាបច្ចេកវិទ្យាដែលអាចប្រើប្រាស់ជាវិជ្ជមាន និងមានក្រមសីលធម៌។
នៅទីបំផុត វាគ្មិនបានសន្និដ្ឋានថា ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអំពើហិង្សាលើកុមារនិងទាសភាព (TFGBV) គឺអាស្រ័យលើនិយមន័យ និងការចូលរួមរបស់សាធារណជន។ ការកំណត់អំពើហិង្សាលើកុមារនិងទាសភាពដោយភាពច្បាស់លាស់ គឺជារឿងសំខាន់ ពីព្រោះវាបង្កើតជាមូលដ្ឋានច្បាប់និងសីលធម៌សម្រាប់អន្តរាគមន៍។ វាជាការចាំបាច់ក្នុងការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងឱ្យបានទូលំទូលាយ ដើម្បីជូនដំណឹងដល់សាធារណជនថា អំពើហិង្សាលើកុមារនិងទាសភាពមិនមែនជាបញ្ហាដាច់ដោយឡែកសម្រាប់ស្ត្រីនិងក្មេងស្រីនោះទេ ប៉ុន្តែជាបញ្ហាសង្គមស្នូលរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់ ដែលគំរាមកំហែងដល់សុខុមាលភាពឌីជីថលរបស់ជាតិ។
លើសពីនេះ គម្លាតអប់រំដែលមានស្រាប់រវាងភេទត្រូវតែដោះស្រាយជាប្រព័ន្ធ ដើម្បីធានាបាននូវអក្ខរកម្មឌីជីថលស្មើៗគ្នា។ ការសំយោគចុងក្រោយនៃកិច្ចពិភាក្សានេះបានសង្កត់ធ្ងន់លើសារៈសំខាន់បំផុតនៃការយល់ដឹងយ៉ាងពិតប្រាកដអំពីផលប៉ះពាល់ចម្រុះ និងស៊ីជម្រៅនៃ TFGBV និងការប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការបង្កើតរួមគ្នាសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍដំណោះស្រាយ ដូចជាកម្មវិធីដែលអាចជូនដំណឹងដល់អ្នកប្រើប្រាស់អំពី TFGBV និងផ្តល់ជូននូវការកំណត់ភាសាផ្សេងៗគ្នា ដើម្បីធានាបាននូវការចូលរួមយ៉ាងពិតប្រាកដ។ វិធីសាស្ត្រដែលមានការរួមបញ្ចូលគ្នារវាងការត្រៀមខ្លួនរបស់រដ្ឋាភិបាល កិច្ចសហការអន្តរវិស័យ និងការអភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យាដែលផ្តោតលើក្រមសីលធម៌ គឺចាំបាច់ដើម្បីការពារសេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់ស្ត្រីនៅក្នុងបរិបទឌីជីថល។
