កិច្ចប្រជុំអំពីការផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដើម្បីអនាគត៖ ការជំរុញការចូលរួមរបស់ស្ត្រីក្នុងការអភិវឌ្ឍ និងគោលនយោបាយ AI នៅកម្ពុជាតាមរយៈការអប់រំ
“យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត (២០២៥-២០៣០)” និង “របាយការណ៍ស្តីពីការវាយតម្លៃភាពរួចរាល់ផ្នែកបញ្ញាសិប្បនិម្មិតនៅកម្ពុជា” កំណត់អាទិភាពដល់កំណែទម្រង់អប់រំ ដើម្បីលុបបំបាត់គម្លាតយេនឌ័រដោយតម្រូវឱ្យបង្កើតវគ្គសិក្សាគោលដៅអំពី AI និងពិធីសារស្ថាប័នជាក់លាក់។ អ្វីដែលសំខាន់នោះ គឺសង្កត់ធ្ងន់លើការកសាងបរិយាកាសគាំទ្រតាមរយៈកម្មវិធីណែនាំនិងបង្កើនការបង្ហាញខ្លួនរបស់សាស្ត្រាចារ្យនិងបុគ្គលគំរូជាស្ត្រី ដើម្បីទាក់ទាញស្ត្រីដទៃទៀតឱ្យចូលទៅក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យា។
ក្រោមការសម្របសម្រួលរបស់លោក Poren Chiang ដែលជាអ្នកស្រាវជ្រាវច្បាប់ឌីជីថល អ្នកស្រី Song Lauren អ្នកគ្រប់គ្រងគម្រោងនៃ Sisters of Code កញ្ញា សុខាច័ន្ទ សុជាតា វិស្វករ LLM និងលោកបណ្ឌិត ទូស សោភ័ណ្ឌ បានពន្យល់យើងអំពីរបៀបដែលការអប់រំជំរុញការចូលរួមរបស់ស្ត្រីក្នុងការអភិវឌ្ឍ និងគោលនយោបាយ AI នៅកម្ពុជា។ វាគ្មិនទាំងអស់បានរៀបរាប់រួមគ្នាអំពីឧបសគ្គនិងយុទ្ធសាស្ត្រដែលអាចអនុវត្តបាន ដើម្បីសម្រេចបាននូវសមភាពយេនឌ័រនៅក្នុងវិស័យ AI និងវិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា (ស្ទែម) របស់ប្រទេសកម្ពុជា។
ការសន្ទនាបានចាប់ផ្តើមដោយការកំណត់បញ្ហានៃការចូលរួមតិចតួចរបស់ស្ត្រីថាជាបញ្ហាប្រឈមដ៏សំខាន់មួយទាំងនៅថ្នាក់ជាតិ និងកម្រិតពិភពលោក។ វាគ្មិនបានគូសបញ្ជាក់ពីវិសមភាពយ៉ាងខ្លាំងនៃចំនួនស្ត្រីដែលចូលរួមក្នុងស្ទែម និង ឧស្សាហកម្ម AI ។ នេះជាបាតុភូតមួយដែលជារឿយៗត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងបញ្ហារីករាលដាលនៃកម្រិតអក្ខរកម្មឌីជីថលទាបរបស់ស្ត្រីទូទាំងសកលលោក។ ដើម្បីឱ្យប្រទេសកម្ពុជាអាចទាញយកសក្តានុពលនៃ AI និងយុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពី AI របស់ខ្លួនបានដោយជោគជ័យ ការដោះស្រាយគម្លាតទេពកោសល្យនេះមិនមែនគ្រាន់តែជាបញ្ហាសមធម៌នោះទេ ប៉ុន្តែជាកាតព្វកិច្ចផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច។
ប្រសិនបើស្ត្រីដែលស្មើនឹងពាក់កណ្តាលនៃចំនួនប្រជាជនសរុប មានតំណាងតិចតួចក្នុងការបង្កើតប្រព័ន្ធ AI នោះបច្ចេកវិទ្យាដែលផលិតបាននឹងខ្វះភាពចម្រុះនៃគំនិតចាំបាច់ សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍជាតិប្រកបដោយការរួមបញ្ចូលពេញលេញ ដែលជាកត្តាធ្វើឱ្យការរួមបញ្ចូលទស្សនៈរបស់ស្ត្រីមានសារៈសំខាន់សម្រាប់អនាគតឌីជីថលរបស់ប្រទេសជាតិ។
ប្រធានបទស្នូលនិងជាប្រព័ន្ធមួយដែលត្រូវបានសង្កត់ធ្ងន់ដោយលោកវេជ្ជបណ្ឌិត សោភ័ណ ជុំវិញឥទ្ធិពលនៃបទដ្ឋានយេនឌ័រ (ការសន្មតជារួម)។ លោកបានចង្អុលបង្ហាញថា បទដ្ឋានដែលជាប់ជ្រៅទាំងនេះបានកំណត់ការរំពឹងទុកនិងតួនាទីក្នុងសង្គមសម្រាប់ស្ត្រី គឺជាការទទួលខុសត្រូវចំពោះការបង្កើតភាពលំអៀងជាមូលដ្ឋាននៅក្នុងគោលគំនិត និងវិស័យវិជ្ជាជីវៈនៅទូទាំងសង្គម ដែលនាំទៅដល់វិសមភាពយេនឌ័រដោយផ្ទាល់នៅក្នុងវិស័យនេះ។ វាគ្មិនបានយល់ស្របយ៉ាងពេញទំហឹងថា ការដោះស្រាយបញ្ហាជាប្រព័ន្ធនេះតម្រូវឱ្យមានអន្តរាគមន៍នៅកម្រិតមូលដ្ឋានបំផុត ពោលគឺការអប់រំសមភាពយេនឌ័រត្រូវតែចាប់ផ្តើមនៅក្នុងគ្រួសារ។ អន្តរាគមន៍អប់រំកម្រិតដំបូងនេះគឺមានសារៈសំខាន់ណាស់ ព្រោះថាភាពលំអៀងក្នុងសង្គមនេះបង្ហាញឱ្យឃើញនូវលទ្ធផលអវិជ្ជមានជាក់ស្តែងសម្រាប់ស្ត្រី សូម្បីតែបន្ទាប់ពីពួកគេបញ្ចប់ការសិក្សាជាផ្លូវការរបស់ពួកគេហើយក៏ដោយ។
វាគ្មិនបានធ្វើការកត់សម្គាល់យ៉ាងជាក់លាក់ពីនិន្នាការដ៏គួរឱ្យព្រួយបារម្ភដែលថា បន្ទាប់ពីបញ្ចប់ការសិក្សានិស្សិតនារីមិនទទួលបានឱកាសស្មើគ្នា ឬប្រាក់បៀវត្សរ៍ស្មើគ្នាទៅនឹងនិស្សិតបុរសទេ ដែលបង្កើតជាការរារាំងយ៉ាងខ្លាំងលើផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ និងវិជ្ជាជីវៈសម្រាប់យុវជនជំនាន់ក្រោយក្នុងការបន្តការសិក្សាទាក់ទងនឹងបច្ចេកវិទ្យា។ នេះបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ថា ការកែលម្អការទទួលបានការអប់រំតែម្យ៉ាងមិនគ្រប់គ្រាន់ឡើយ។ កំណែទម្រង់ជាប្រព័ន្ធនៅកន្លែងធ្វើការក៏មានសារៈសំខាន់ដូចគ្នាដែរក្នុងការរក្សាស្ត្រីដែលមានទេពកោសល្យ។
អ្នកស្រី Lauren និងកញ្ញា សុជាតិ បានផ្តោតយ៉ាងជាសំខាន់ទៅលើតម្រូវការសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិតនៅក្នុងប្រព័ន្ធអប់រំផ្ទាល់ ដើម្បីកសាងបណ្តាញទេពកោសល្យស្ត្រីដ៏រឹងមាំ។ វាគ្មិនទាំងអស់បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ស្ថាប័នសាលារៀនគួរតែអភិវឌ្ឍវគ្គបណ្តុះបណ្តាលអំពី AI ប្រកបដោយភាពបុរេសកម្មនៅក្នុងមុខវិជ្ជាជាក់ ដើម្បីលើកទឹកចិត្តដល់ការចូលរួមរបស់និស្សិតនារី ដើម្បីធ្វើឱ្យពួកគាត់យល់ថា AI ហាក់ដូចជាមិនសូវគួរឱ្យខ្លាច និងមានភាពពាក់ព័ន្ធជាងមុនទៅនឹងអាជីពនានា។ ដើម្បីធានាបាននូវការប្តេជ្ញាចិត្តប្រកបដោយចីរភាពពីស្ថាប័ននានា ពួកគេត្រូវតែធ្វើឱ្យកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ពួកគេមានលក្ខណៈជាផ្លូវការដោយការបង្កើតច្បាប់លម្អិត ពិធីសារ និងរចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋបាលដែលលើកកម្ពស់តុល្យភាពយេនឌ័រនៅក្នុងកម្មវិធី AI។
លើសពីនេះ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួមគ្នាមួយ ទាមទារឱ្យមានបង្កើនភាពលេចធ្លោ និងបុគ្គលគំរូដោយបង្កើនចំនួនសាស្ត្រាចារ្យស្ត្រី និងគាំទ្រយ៉ាងសកម្មដល់ស្ត្រីដែលទទួលបានជោគជ័យខ្ពស់ក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យា។ ការបង្កើតកម្មវិធីណែនាំ (Mentor Program) មុនពេលចាប់ផ្តើមថ្នាក់ឧត្តមសិក្សាគឺមានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការជួយនិស្សិតនារីឱ្យយល់អំពីអាជីពដែលមានសក្តានុពលនិងជំនាញចាំបាច់ដែលត្រូវមាន ដែលធ្វើឱ្យពួកគេមានអារម្មណ៍ថាវិស័យបច្ចេកវិទ្យាអាច ទៅដល់បាន និងអាចសម្រេចបាន។
ជាចុងក្រោយ ដើម្បីធានាបាននូវការរួមបញ្ចូលនៅក្នុងបរិយាកាសសិក្សា ការគាំទ្រត្រូវតែមានភាពងាយស្រួលក្នុងការចូលប្រើប្រាស់ ដើម្បីនាំមកនូវទស្សនៈរបស់ស្ត្រីដល់សិស្សនិស្សិត ដែលធានាថាកម្មវិធីសិក្សានិងការពិភាក្សាក្នុងថ្នាក់រៀនឆ្លុះបញ្ចាំងពីបទពិសោធន៍ និងតម្រូវការរបស់ស្ត្រីយ៉ាងពិតប្រាកដ។
ការពិភាក្សាបានបន្តលើសពីការកែទម្រង់ស្ថាប័ន ទៅកាន់តួនាទីនៃគោលនយោបាយនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយវិស័យឯកជន ជាពិសេសសម្រាប់ឱកាសពង្រីកលទ្ធភាព។ កញ្ញា សុជាតិ បានជំរុញឱ្យអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលអន្តរជាតិ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាល មានកិច្ចសហការនិងបង្កើតកម្មវិធីរួមគ្នា ដើម្បីប្រមូលផ្តុំធនធាននិងជំនាញ ដោយបង្កើនឱកាសបណ្តុះបណ្តាលនិងស្វែងរកអាជីព ដើម្បីបង្កើនការចូលរួមរបស់ស្ត្រីក្នុងវិស័យ AI។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ ក៏មានអាណត្តិសម្រាប់សមភាពយេនឌ័រឱ្យមានតុល្យភាពនៅក្នុងក្រុមហ៊ុនឯកជន ដែលតម្រូវឱ្យមានគោលនយោបាយសាជីវកម្មសកម្ម ដើម្បីដោះស្រាយភាពលំអៀងក្នុងការជ្រើសរើសបុគ្គលិក ភាពខុសគ្នានៃការឡើងឋានៈ និងសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត គឺបញ្ហាប្រាក់ឈ្នួលមិនស្មើគ្នាដែលបានលើកឡើងពីមុន។
វាគ្មិនក៏បានគូសបញ្ជាក់ពីបញ្ហាប្រឈម និងឱកាសពិសេសមួយរបស់កម្ពុជាទាក់ទងនឹងការរួមបញ្ចូលភាសានៅក្នុង AI៖ ការពិតដែលថាគំរូ AI បច្ចុប្បន្នមិនអាចសម្របខ្លួនទៅនឹងភាសាខ្មែរបានទេ។ កង្វះការសម្របខ្លួនក្នុងស្រុកនេះបង្កើតឱកាស និងភាពចាំបាច់ភ្លាមៗសម្រាប់ស្ត្រីក្នុងការចូលរួមក្នុងវិទ្យាសាស្ត្រទិន្នន័យ និងការអភិវឌ្ឍ AI ដើម្បីធានាបាននូវការរួមបញ្ចូលភាសា។ តាមរយៈការចូលរួមរបស់ស្ត្រីក្នុងការបង្កើតសំណុំទិន្នន័យ និងគំរូភាសាខ្មែរ AI នឹងអាចប្រើប្រាស់បានយ៉ាងងាយស្រួលដោយមូលដ្ឋានទូលំទូលាយ រួមទាំងអ្នករស់នៅជនបទផងដែរ ដោយធានាថាអត្ថប្រយោជន៍នៃសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថលត្រូវបានចែកចាយស្មើភាពគ្នានៅទូទាំងប្រទេស។
សរុបមក គណៈកម្មការបានបង្ហាញនូវគំរូដ៏ទូលំទូលាយមួយសម្រាប់ពង្រឹងអនាគតក្នុងវិស័យបញ្ញាសិប្បនិម្មិត ដោយអះអាងថា វឌ្ឍនភាពប្រកបដោយចីរភាពតម្រូវឱ្យមានកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងសម្របសម្រួលដែលគ្របដណ្តប់លើតម្លៃគ្រួសារ កំណែទម្រង់ស្ថាប័ន ការទទួលខុសត្រូវរបស់ឧស្សាហកម្ម និងការប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះការរួមបញ្ចូលភាសា និងសង្គម។
