ការរុករកប្រេងនៅប្រទេសកម្ពុជា

ថ្ងៃទី ២៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១
ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល / ធនធានប្រេង និងឧស្ម័ន / ការរុករក និងទាញយកប្រេងនិងឧស្ម័នក្រោមដី
ក្រុមហ៊ុន គ្រីសអ៊ែនណើជី

នៅភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍ កម្ពុជាគឺជាប្រទេសមួយដែលសំបូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិដូចជា ត្បូង ឧស្ម័ន រ៉ែប្រេង ឧស្ម័នផូស្វ័រ(Phosphate) ឧស្ម័នម៉ង់ហ្គាណែស(manganese) រ៉ែដែក និងឈើ។¹ ចាប់តាំងពីដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ២០០០ មក ក្រុមហ៊ុនជាច្រើនដូចជា ក្រុមហ៊ុនភីធីធីរបស់ប្រទេសថៃ(Thailand’s PTT) ក្រុមហ៊ុនផេត្រូ(Petro)របស់ប្រទេសវៀតណាម និងក្រុមហ៊ុនសាជីវកម្មប្រេងឆៅសមុទ្រជាតិរបស់ប្រទេសចិន (CNOOC) បានស្វែងរកប្រភពប្រេងដែលអាចមាននៅក្នុងទឹកដីប្រទេសកម្ពុជា។² ក្រុមហ៊ុនឈេហ្វរ៉ុន(Chevron)ដែលជាក្រុមហ៊ុនប្រេងលំដាប់យក្សមួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក បានបញ្ជាក់ពីវត្តមានរបស់ប្រេងនៅក្នុងតំបន់ A ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅជិតខេត្តព្រះសីហនុ។³ ទោះបីជាយ៉ាងណាក្ដី ការរុករកប្រេងនៅតែជាប់គាំងមិនមានលទ្ធផលអ្វីរហូតដល់ចុងឆ្នាំ២០២០ នៅពេលប្រេងឆៅដំណក់ដំបូងត្រូវបានស្រង់ចេញពីបាតសមុទ្រក្នុងដែនទឹកនៃប្រទេសកម្ពុជា។⁴ អត្ថបទនេះ នឹងស្វែងយល់អំពីសាវតាសង្ខេបនៃការរុករកប្រេង សក្ដានុពលនៃផលចំណេញខាងសេដ្ឋកិច្ច និងការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថានដោយក្របខ័ណ្ឌគតិយុត្តិ។

ផែនទីអន្តរកម្មប្លុកប្រេង និងឧស្ម័ននៅកម្ពុជា (២០០៧-២០២០)

សាវតានៃការរុករកប្រេងនៅកម្ពុជា

នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៤ ក្រុមហ៊ុនឈេហ្វរ៉ុន(Chevron)បានប្រកាសថា ខ្លួនបានរកឃើញប្រេងនៅក្នុងតំបន់ A នៅក្នុងឈូងសមុទ្រប្រទេសថៃ។⁵ ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី ការផលិតប្រេងមិនបានកើតឡើងទេ ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាល និងក្រុមហ៊ុនឈេហ្វរ៉ុនខកខានក្នុងការឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីការបែងចែកប្រាក់ចំណូល។ ទីបំផុតលទ្ធផលនេះ បានធ្វើឱ្យក្រុមហ៊ុនប្រេងយក្សរបស់អាមេរិកបោះបង់ចោលចំណាប់អារម្មណ៍លើគម្រោងរបស់ខ្លួន។⁶

កាលពីឆ្នាំ២០១៤ ក្រុមហ៊ុនដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសសឹង្ហបុរីឈ្មោះ KrisEnergy បានទិញសិទ្ធិក្នុងការរុករកប្រេងពីក្រុមហ៊ុនឈេហ្វរ៉ុន ហើយបានក្លាយជាប្រតិបត្តិករនៅក្នុងតំបន់ប្រេង A របស់ប្រទេសកម្ពុជា។ សក្តានុពលនៃការទាញយកប្រេងនៅសមុទ្រត្រូវបានគេមើលឃើញកាន់តែច្រើន នៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាល និងក្រុមហ៊ុន KrisEnergy ឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងលម្អិតលើផលិតកម្ម និងហិរញ្ញវត្ថុដែលអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមហ៊ុន KrisEnergy រៀបចំខ្លួន ដើម្បីទាញយកប្រេងចេញពីផ្ទៃដី ៣,០៨៣ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ។ ក្រុមហ៊ុន KrisEnergy បានចាប់ផ្តើមដំណើរការ ការអភិវឌ្ឍអប្សរា ដំណាក់កាលទី ០១ ដែលក្រុមហ៊ុនរំពឹងថានឹងអាចទាញយកប្រេង និងឧស្ម័នបានប្រហែល ៣០,០០០ បារ៉ែល។⁷

រូបភាពដោយ: KrisEnergy។

នៅឆ្នាំ២០១៩ ក្រុមហ៊ុនរុករករ៉ែដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសកាណាដា Angkor resources ក៏ទទួលបានការយល់ព្រមពីរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងការរុករកប្រេង និងឧស្ម័នផងដែរ។ នៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀង ក្រុមហ៊ុន Angkor Resources ទទួលបានសិទ្ធិសម្រាប់រុករកប្រេង និងឧស្ម័ននៅក្នុងតំបន់ទី ០៨ ដែលជាទីតាំងនៅលើឆ្នេរសមុទ្រក្នុងខេត្តព្រះសីហនុដែលមានទំហំប្រហែល ៧,៣០០ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ។⁸⁹នៅឆ្នាំ២០២០ ក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍ធនធានថាមពលកម្ពុជាដែលគ្រប់គ្រងដោយចិន បានទទួលអាជ្ញាបណ្ណរុករករ៉ែរយៈពេល ០៣ ឆ្នាំសម្រាប់តំបន់ D ដែលមានទំហំ ៥,៥០០ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ នៅក្នុងឈូងសមុទ្រប្រទេសថៃ។¹⁰

អត្ថប្រយោជន៍ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច

ដោយមានផលិតកម្មប្រេង កម្ពុជារំពឹងថានឹងបង្កើនប្រាក់ចំណូលរបស់ខ្លួនបានរាប់រយលានដុល្លារ អាស្រ័យលើបរិមាណផលិតកម្ម តម្លៃប្រេង និងថ្លៃដើម។¹¹ ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រី លោក អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន ដែលជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុបានថ្លែងថា ការបម្រុងប្រេងក្នុងតំបន់Aអាចនឹងបង្កើតប្រាក់ចំណូលសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្រមាណ ៥០០ លានដុល្លារអាមេរិក ក្នុងអាយុកាលនៃគម្រោង។¹²

បន្ទាប់ពីដំណើរការអស់រយៈពេល ១០ ឆ្នាំ ក្រុមហ៊ុន KrisEnergy បានទាញយកដំណក់ប្រេងឆៅដំបូងពីតំបន់ A នៅអណ្តូងប្រេងអប្សរារបស់កម្ពុជានៅចុងឆ្នាំ ២០២០ ដែលធ្វើអោយប្រទេសកម្ពុជាក្លាយជាអ្នកផលិតប្រេងទី ៨ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន។ លទ្ធផលនេះអាចនឹងបើកទ្វារសម្រាប់វិនិយោគិនផ្សេងទៀត និងក្រុមហ៊ុនលំដាប់ពិភពលោកក្នុងវិស័យប្រេង និងឧស្ម័ន។ លោក ចៀប សួរ(Cheap Sour) អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានថាមពលនៃក្រសួងរ៉ែ និងថាមពលបានមានប្រសាសន៍ថា ផលិតកម្មធនធានប្រេងអាចឡើងដល់ ៧,៥០០ បារ៉ែលក្នុងមួយថ្ងៃពីអណ្តូងចំនួន ៥ ។¹³ ការរុករកប្រេងប្រកបដោយជោគជ័យនឹងអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេសកម្ពុជានាំចេញប្រេងទៅប្រទេសដទៃទៀតដោយ អាចទ្រទ្រង់ដល់ជំហរផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ និងកាត់បន្ថយតម្រូវការនាំចូលប្រេង។¹⁴ ជាអកុសល ការចូលរួមរបស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងផលិតកម្មប្រេង ទំនងជាមានត្រឹមតែផលិតកម្មប្រេងឆៅប៉ុណ្ណោះទេ ដោយក្រសួងរ៉ែ និងថាមពលបានចង្អុលបង្ហាញថាដោយសារតែប្រទេសកម្ពុជាខ្វះហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដំណើរការប្រេង។¹⁵

ផលប៉ះពាល់ទៅលើបរិស្ថាន

ការរុករកធនធានអាចជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ទៅដល់បរិស្ថាន មិនថានៅលើដី តំបន់សមុទ្រ ឬក៏ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីក្នុងសមុទ្រ។ ផលប៉ះពាល់បែបនេះ អាចកើតឡើងចាប់ពីដំណាក់កាលរុករកតាមរយៈឧបករណ៍ប្រតិបត្តិការរុករក (decommissioning of the operation)។ ការបញ្ចេញសារធាតុកខ្វក់អាចមានភាពខុសប្លែកគ្នា រវាងតំបន់ឆ្នេរសមុទ្រ និងនៅក្នុងសមុទ្រដោយសារតែបរិស្ថានខុសគ្នា។ ផលប៉ះពាល់នៃអេកូឡូស៊ីរួមមាន ការបំភាយខ្យល់ ការបង្កើតសំលេងរំខាន ការបង្ហូរទឹកស្អុយ កាកសំណល់រឹង និងរាវ និងការកំពប់ប្រេងជាដើម។ សម្រាប់ផលប៉ះពាល់រយៈពេលវែង អាចកើតមានឡើងចំពោះប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីសមុទ្រ ប្រសិនបើមិនមានដំណោះស្រាយសមស្របជុំវិញការបំផ្លាញនោះទេ។

ទាំងកាកសំណល់ និងសម្ភារៈ ឬ វត្ថុធាតុដើមដែលផ្ទុកសារធាតុពុល និងគ្រោះថ្នាក់ ដែលបានបោះបង់ចោលនៅសមុទ្រ អាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់អ្នកនេសាទ និងនាវាផងដែរ។ សត្វមានជីវិតជាច្រើនប្រភេទអាចត្រូវបានបំផ្លាញដោយការហៀរប្រេង។¹⁶ លើសពីនេះទៅទៀត ការហៀរប្រេងអាចធ្វើឱ្យមានមហន្តរាយដល់អនាគតដ៏យូរអង្វែងនៃជីវិតក្នុងសមុទ្រទាំងអស់ ដោយហេតុថាការបំពុលអាចប៉ះពាល់ដល់ការបន្តពូជរបស់សត្វក្នុងសមុទ្រ និងអាចបំផ្លាញការផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងអាហារនៃជីវិតក្នុងសមុទ្រផងដែរ។¹⁷ រាល់ការកើតឡើងនៃការហៀរសារធាតុពុល ឬ គ្រោះថ្នាក់រួមមានប្រេង នឹងធ្វើឲ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចទៀតផង។¹⁸

របាយការណ៍ការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន៖ គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ប្លុក A ប្រទេសកម្ពុជា

ក្របខ័ណ្ឌគតិយុត្តិ

ដើម្បីធានាបាននូវប្រសិទ្ធភាព និងសុវត្ថិភាពនៃការទាញយកធនធានមិនកកើតឡើងវិញ រាជរដ្ឋាភិបាលបានអនុម័តច្បាប់ដើម្បីគ្រប់គ្រងសកម្មភាពរបស់ក្រុមហ៊ុន។ ក្នុងនោះ មានច្បាប់ និងការធ្វើវិសោធនកម្មប្រេងក្នុងឆ្នាំ ១៩៩១ និងច្បាប់ក្នុងឆ្នាំ ២០០១ ស្តីពីការគ្រប់គ្រង និងធ្វើអាជីវកម្មធនធានរ៉ែ។ ច្បាប់ទាំងពីរនេះមានគោលដៅគ្រប់គ្រង និងធ្វើអាជីវកម្មធនធានរ៉ែ ត្រួតពិនិត្យប្រតិបត្តិការ និងសកម្មភាពពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។¹⁹ ច្បាប់ស្តីពីប្រេង និងការគ្រប់គ្រងផលិតផលប្រេង ក៏ត្រូវបានអនុម័តផងដែរ ដើម្បីគ្រប់គ្រងទៅលើអាជីវកម្មប្រេងឥន្ធនៈបន្ថែមទៀត ដើម្បីធានានិរន្តរភាព និងប្រសិទ្ធភាពក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសង្គមសម្រាប់ប្រទេសជាតិ។²⁰

នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨ សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីប្រេង និងឧស្ម័នថ្មី ត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយសម្រាប់ការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល វិស័យឯកជន និងស្ថាប័នឧស្សាហកម្មដទៃផ្សេងទៀត។ មានការអះអាងពីបណ្តាញសារព័ត៌មានថារាជរដ្ឋាភិបាលកំពុងពិចារណាបង្កើតក្រុមហ៊ុនប្រេងដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋ ហើយក្រុមហ៊ុននេះនឹងចូលរួមក្នុងការរុករក និងមានឱកាសរកស៊ីរួមគ្នាសម្រាប់គម្រោងនានាក្នុងវិស័យប្រេង និងឧស្ម័នផងដែរ។²¹ ច្បាប់ប្រេងនិងឧស្ម័នថ្មីផ្សេងទៀត នឹងគ្រប់គ្រងមុខងារផ្សេងៗទៅលើគម្រោងឬអាជីវកម្មបែបនេះ។²²

អត្ថបទសរសេរដោយ៖ លោក ជោត្ត ច័ន្ទសម្បត្តិ អ្នកហាត់ការផ្នែកមាតិកា និងស្រាវជ្រាវនៅអូឌីស៊ី។

ឯកសារយោង

1. គេហទំព័រ Azomining, «ប្រទេសកម្ពុជា៖ ធនធានរ៉ែ និងប្រេងឥន្ធនៈ» ថ្ងៃទី ០៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១២។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
2. Turton, S., «ប្រេងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា៖ សុបិន្តដែលបដិសេធមិនស្លាប់» ថ្ងៃទី ០១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩។បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
3. លោក Keeton-Olsen,D., «ការទាញយកប្រេងនៅសមុទ្រលើកដំបូងរបស់ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវពន្យារពេលដោយសារការរីករាលដាលនៃជំងឺរាតត្បាត» ថ្ងៃទី ០៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២០។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
4. លោក May,K., «ប្រទេសកម្ពុជាទាញយកតំណក់ប្រេងជាលើកដំបូងដែលជាការចាប់ផ្ដើមផលិតកម្ម» ថ្ងៃទី ២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០។បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
5. អង្គការ Resources for Development Consulting, «របាយការណ៍ទស្សនវិស័យចំណូលពីប្រេងសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា៖ ការវិភាគសេដ្ឋកិច្ចនៃតំបន់ប្រេងនៅសមុទ្រ» ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៥។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
6. លោក REUTERS, «ក្រុមហ៊ុន KrisEnergy របស់សិង្ហបុរីទិញយកក្រុមហ៊ុនឈេហ្វរ៉ុននៅក្នុងតំបន់ប្រេងប្រទេសកម្ពុជា» ថ្ងៃទី ១១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៤។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
7. ក្រុមហ៊ុន KrisEnergy «ប្រទេសកម្ពុជា៖ ក្រុមហ៊ុន KrisEnergy កំណត់លក្ខខណ្ឌសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍតំបន់ប្រេងរបស់ប្រទេសកម្ពុជា» ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
8. Thou, V., «កិច្ចព្រមព្រៀងប្រេងត្រូវបានគេរំពឹងទុកជាមួយក្រុមហ៊ុនកាណាដា» ថ្ងៃទី ០២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
9. ក្រុមហ៊ុន ANGKOR GOLD CORP, «ក្រុមហ៊ុនអង្គរទទួលការយល់ព្រមសម្រាប់សម្បទានប្រេងនិងឧស្ម័ននៅកម្ពុជា» ថ្ងៃទី ១៣ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៩។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
10. Thou, V., «ក្រុមហ៊ុនចិនបានផ្តល់សិទ្ធិឱ្យរុករកតំបន់D» ថ្ងៃទី ១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
11. អង្គការ Resources for Development Consulting, «ទស្សនវិស័យចំណូលពីប្រេងសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា៖ ការវិភាគសេដ្ឋកិច្ចនៃតំបន់ប្រេងនៅសមុទ្រ» ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៥។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
12. លោក Kotoki, K., «កិច្ចព្រមព្រៀងសម្រាប់អណ្តូងប្រេងត្រូវបានចុះហត្ថលេខា» ថ្ងៃទី ២៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
13. May, K., «ប្រទេសកម្ពុជាទាញយកតំណក់ប្រេងជាលើកដំបូងដែលជាការចាប់ផ្ដើមផលិតកម្ម» ថ្ងៃទី ២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
14. Turton, S., «ប្រេងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា៖ សុបិន្តដែលបដិសេធមិនស្លាប់» ថ្ងៃទី ០១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
15. Chea. V., «ក្រសួងនិយាយថាប្រទេសកម្ពុជានឹងត្រូវនាំចេញប្រេងរបស់ខ្លួន» ថ្ងៃទី ០៣ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៩។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
16. ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល, «សុខភាពបរិស្ថាន និងសង្គម» ថ្ងៃទី ០៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
17. Yem. D. នៃសកលវិទ្យាល័យ Maritime, «សំណើការពារបរិស្ថានសមុទ្រពីផលប៉ះពាល់នៃការបំពុលប្រេងនៅកម្ពុជា» ឆ្នាំ២០០០។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
18. ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល, «សុខភាពបរិស្ថាន និងសង្គម» ថ្ងៃទី ០៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
19. អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ «ច្បាប់ស្ដីពីការគ្រប់គ្រងរ៉ែ និងធ្វើអាជីវកម្មធនធានរ៉ែ» ថ្ងៃទី ១៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០១។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
20. អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ «ច្បាប់ស្ដីពីប្រេង និងការគ្រប់គ្រងផលិតកម្មប្រេង» ថ្ងៃទី ១២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៩។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
21. លោក ជា វណ្ណៈ «រដ្ឋមន្ត្រីអនុម័តសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីប្រេង» ថ្ងៃទី ១៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៩។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
22. ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី «កម្ពុជា៖ ការវាយតម្លៃលើថាមពល យុទ្ធសាស្ត្រ និងផែនទី» ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៨។ បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។

​សាវតា​នៃ​ការ​រុករក​ប្រេង​នៅ​កម្ពុជា​

​អត្ថប្រយោជន៍​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច​

​ផល​ប៉ះពាល់​ទៅ​លើ​បរិស្ថាន​

​ក្របខ័ណ្ឌគតិយុត្តិ​

ឯកសារយោង

សាវតានៃការរុករកប្រេងនៅកម្ពុជា

អត្ថប្រយោជន៍ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច

ផលប៉ះពាល់ទៅលើបរិស្ថាន

ក្របខ័ណ្ឌគតិយុត្តិ