ស្ត្រីក្នុងការអភិវឌ្ឍ

ថ្ងៃទី ២៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៣
ស្ត្រីក្នុងការអភិវឌ្ឍ

លោកស្រីបណ្ឌិត តាន់ រស្មី ជាអ្នកស្រាវជ្រាវ និងសាស្ត្រាចារ្យនៃនាយកដ្ឋានវិស្វកម្មគីមី និងបច្ចេកវិទ្យាចំណីអាហារ នៃវិទ្យាស្ថានបច្ចេកវិទ្យាកម្ពុជា។ រូបថតពី USAID Asia កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៦។ ក្រោមអាជ្ញារបណ្ណ CC BY-NC-SA 2.0

ក្របខ័ណ្ឌគោលនយោបាយជាតិដែលពាក់ព័ន្ធ

តាមទស្សនៈរបស់រដ្ឋាភិបាលទាំងមូល រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបន្តលើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រក្នុងប្រទេសតាមរយៈគំនិតផ្តួចផ្តើមផ្សេងៗ រួមមានយុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណដំណាក់កាលទី៤ ២០១៩-២០២៣ ដែលពង្រីកកម្មវិធីអប់រំ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ ដើម្បីបង្កើនភាពជាសហគ្រិនស្ត្រី រួមជាមួយនឹងការលើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រក្នុងការគាំពារសង្គម និងអាហារូបត្ថម្ភ។ លើសពីនេះទៅទៀត ការលើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រនៅក្នុងបរិបទនៃការផ្លាស់ប្តូរឌីជីថលក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងភាពមិនប្រាកដប្រជាជាសកល និរន្តរភាពបរិស្ថាន និងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ត្រូវបានគូសបញ្ជាក់នៅក្នុងយុទ្ធសាស្ត្របញ្ចកោណដំណាក់កាលទី១។ គំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់រដ្ឋាភិបាលផ្សេងទៀតរួមមាន ១)ក្របខ័ណ្ឌគោលនយោបាយជាតិស្តីពីសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល និងសង្គម ២០២១-២០៣៥ ដែលផ្តោតលើការចូលរួមរបស់ស្ត្រីក្នុងវិស័យឌីជីថល រួមជាមួយនឹងគោលនយោបាយរដ្ឋាភិបាលឌីជីថលកម្ពុជា ២០២២-២០៣៥ ក្នុងគោលបំណង “កាត់បន្ថយគម្លាតយេនឌ័រក្នុងជំនាញឌីជីថល” ២)យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីបរិយាបន្នហិរញ្ញវត្ថុ ២០១៩-២០២៥ ដើម្បីបង្កើនការឆ្លើយតបយេនឌ័រ ដែលលើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រ និងការលើកកម្ពស់ស្ត្រីទាក់ទងនឹងបរិយាបន្នហិរញ្ញវត្ថុ និង ៣)ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រប្រាំឆ្នាំស្តីពីសមភាពយេនឌ័រ និងការលើកកម្ពស់ស្ត្រី ២០១៩-២០២៣¹ ដោយក្រសួងកិច្ចការនារី (MoWA) ដើម្បីលើកកម្ពស់ការឆ្លើយតបយេនឌ័រ និងបរិយាបន្នក្នុងក្របខ័ណ្ឌគោលនយោបាយជាតិ ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រ និងកម្មវិធីជាតិទាក់ទងនឹងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច។²

ទោះបីជាមានកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងផ្សេងៗក៏ដោយ កម្ពុជាទទួលបានពិន្ទុត្រឹមតែ ០,៤៦១នៅលើសន្ទស្សន៍វិសមភាពយេនឌ័រ (GII) របស់កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍អង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលបង្ហាញឱ្យឃើញ ពីតម្រូវការសកម្មភាពបន្ថែមទៀត ដើម្បីសម្រេចបានសមភាពយេនឌ័រអោយបានប្រសើរជាងមុន។³

ការអប់រំ

យោងតាមទិន្នន័យធនាគារពិភពលោក អត្រាអក្ខរកម្មសម្រាប់មនុស្សពេញវ័យសំដៅលើ “ភាគរយនៃមនុស្សដែលមានអាយុចាប់ពី១៥ឆ្នាំឡើងទៅដែលទាំងអាចអាន និងសរសេរបានដោយមានការយល់ដឹងអំពី ប្រយោគសាមញ្ញខ្លីៗអំពីជីវិតប្រចាំថ្ងៃ”។ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២១ អត្រាអក្ខរកម្មស្ត្រីពេញវ័យនៅកម្ពុជាមាន ប្រហែល ៧៩,៨%ខណៈអត្រាអក្ខរកម្មបុរសពេញវ័យមានប្រហែល ៨៨,៤%។ ជាកាប្រៀបធៀប អត្រាអក្ខរកម្ម របស់ស្ត្រីពេញវ័យនៅអាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក មានប្រមាណ ៩៤,៥%។⁴

ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាកម្ពុជា បានរាយការណ៍ថា អត្រាចុះឈ្មោះចូលរៀនកម្រិតបឋមសិក្សាសម្រាប់សិស្សស្រីមានប្រមាណ ៩៥,៩% និងសិស្សប្រុសប្រមាណ ៩៥,៥% សម្រាប់ឆ្នាំសិក្សា២០២២-២០២៣។ អត្រាបញ្ចប់ការសិក្សានៅកម្រិតបឋមសិក្សាគឺប្រហែល៨៩,៤% សម្រាប់សិស្សស្រី និងប្រហែល ៨៥.៣%សម្រាប់សិស្សប្រុស។ នៅកម្រិតបឋមអត្រាបោះបង់ការសិក្សាសម្រាប់សិស្សស្រីគឺ ៩,៥%ខ្ពស់ជាងអត្រាសិស្សប្រុសដែលមានប្រមាណ ៥,៥%។⁵ តួនាទីនិងទំនៀមទម្លាប់ ការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍មុនអាយុ ពលកម្មដោយបង្ខិតបង្ខំនិងការងារបំរើតាមផ្ទះ ការជួញដូរមនុស្ស និងអនាម័យ គឺជាឧបសគ្គចម្បងមួយចំនួន ដែលរារាំងក្មេងស្រីពីការទទួលបានការអប់រំ ឬបន្តការសិក្សា។⁶

នៅកម្រិតមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ សិស្សស្រីមានអត្រាចុះឈ្មោះចូលរៀនប្រហែល ៨៥,៩%និងមានអត្រាបញ្ចប់ការសិក្សាប្រហែល ៦០,៤%។ ចំពោះសិស្សប្រុស អត្រាចុះឈ្មោះចូលរៀនមានប្រហែល ៨១,៤%និងអត្រាបញ្ចប់ការសិក្សាមានប្រហែល ៥១%។ ការចុះឈ្មោះចូលរៀននៅកម្រិតមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិបានធ្លាក់ចុះទាំងសិស្សប្រុស និងសិស្សស្រី ដោយអត្រា ៤៦,១%សម្រាប់សិស្សស្រី និង ៣៦,៥%សម្រាប់សិស្សប្រុស។⁷

ប៉ុន្តែប្រសិនបើប្រៀបធៀបទៅនឹងអត្រាបោះបង់ការសិក្សាពីឆ្នាំ២០២០ ដល់ឆ្នាំ២០២១ មានភាពខុសប្លែកគ្នាដែលសិស្សប្រុសបានបោះបង់ការសិក្សាច្រើនជាងសិស្សស្រី ដោយប្រហែល ១៦,៩% នៃសិស្សស្រីនៅកម្រិតមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិបានបោះបង់ការសិក្សា ចំណែកអត្រានៃការបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្សប្រុសគឺលើសពី ១៩%។⁸ នោះក៏ព្រោះតែក្មេងប្រុសជំទង់ដែលមានអាយុពី១៤-១៨ឆ្នាំទទួលបាននូវតម្រូវការច្រើនពីនិយោជក ជាពិសេសក្នុងចំពោះការងារធ្ងន់ និងគ្មានជំនាញ ដែលទាមទារការធ្វើដំណើរ និងធ្វើការវេនយប់ច្រើន នេះបើយោងតាមតំណាងអង្គការយូណេស្កូកម្ពុជា។⁹

ទោះបីជាអត្រាចូលរៀននិងបញ្ចប់ការសិក្សារបស់សិស្សស្រីនៅបឋមសិក្សា មធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ និងទុតិយភូមិ ខ្ពស់ជាងសិស្សប្រុស តែអត្រានៅថ្នាក់ឧត្តមសិក្សាមាននិន្នាការផ្ទុយពីនេះ។ សម្រាប់ឆ្នាំសិក្សា២០២១-២០២២ ក្នុងចំណោមសិស្សចំនួន ២០៦,៨៩៣នាក់ នៅក្នុងថ្នាក់ឧត្តមសិក្សាសិស្សស្រីមានតែ ៩៧.២៣៥នាក់ ឬ ៤៦%ប៉ុណ្ណោះ ដែលភាគច្រើនសិក្សាថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រ។ សម្រាប់ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ ឬថ្នាក់បណ្ឌិត ចំនួននិស្សិតស្រីធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង។ សម្រាប់ឆ្នាំ២០២១-២០២២ ក្នុងចំណោមសិស្ស ៩.៤៨៣នាក់ដែលកំពុងបន្តបរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ មានត្រឹមតែ ២.៧១៨នាក់ ឬ ២៨,៦% ប៉ុណ្ណោះជាសិស្សស្រី។ គម្លាតនេះកាន់តែធំសម្រាប់ថ្នាក់បណ្ឌិត ព្រោះមានតែប្រមាណ ១១៦នាក់ក្នុងចំណោម ១.២១៣នាក់ ឬ ៩,៥%ជាសិស្សស្រី។¹⁰

ការងារ

ស្ត្រីគឺជាអ្នករួមចំណែកដ៏សំខាន់ដល់សេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា។ យោងតាមធនាគារពិភពលោកស្ទើរតែពាក់កណ្តាលនៃកម្លាំងពលកម្មសរុបក្នុងប្រទេសកម្ពុជាជាស្ត្រី ដែលស្មើនឹង ៤៧,១%នៃកម្លាំងពលកម្មសរុបក្នុងឆ្នាំ២០២២។¹¹ យោងតាមរបាយការណ៍សង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ចរបស់កម្ពុជា អត្រាចូលរួមក្នុងកម្លាំងពលកម្មស្ត្រីក្នុងឆ្នាំ២០២១ ត្រូវបានគេរាយការណ៍ថាមានប្រហែល ៤៨,៨%នៃអត្រាចូលរួមកម្លាំងពលកម្មសរុបនៅក្នុងប្រទេស។¹²

យោងតាមវិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិអត្រាការងារក្នុងឆ្នាំ២០២១ គឺប្រហែល ៧៩%សម្រាប់ស្ត្រី និង ៨៩%សម្រាប់បុរសដែលភាពខុសគ្នារវាងបុរសនិងស្ត្រីមានជាង ១០%។នៅក្នុងឆ្នាំដដែល អត្រាគ្មានការងារធ្វើ មានប្រហែល០,៩%សម្រាប់បុរស និងប្រហែល ១,២%សម្រាប់ស្ត្រី ខណៈអត្រាគ្មានការងារធ្វើ ជាមធ្យមក្នុងឆ្នាំ២០២១ មានប្រហែល ១%។¹³ នៅឆ្នាំ២០២៣ អត្រាអ្នកគ្មានការងារធ្វើនៅកម្ពុជា ត្រូវបានព្យាករណ៍ថានឹងមាននិន្នាការក្នុងរង្វង់២% និង ០,៩% នៅឆ្នាំ២០២៤ នេះបើយោងតាមការព្យាករណ៍នៃគំរូសេដ្ឋកិច្ច។¹⁴

វិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិកម្ពុជាបានកំណត់និយមន័យដល់បុគ្គលិកគណនីផ្ទាល់ខ្លួនឬបុគ្គលស្វ័យនិយោជន៍ថាជា “បុគ្គលដែលធ្វើការក្នុងរយៈពេល ៧ ថ្ងៃចុងក្រោយនេះ ដើម្បីចិញ្ចឹមគ្រួសារនិងដែលគ្រប់គ្រងសហគ្រាសផ្ទាល់ខ្លួន (ឧទាហរណ៍ កសិករដាំដុះដីផ្ទាល់ខ្លួន ម្ចាស់ហាងតូចៗ ឬ ភោជនីយដ្ឋានតូចៗ) ដោយគ្មានការទូទាត់ឬប្រាក់ចំណូលគ្រប់ប្រភេទ”។ យោងតាមការស្ទង់មតិសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ចកម្ពុជាឆ្នាំ២០២១ ការងារសម្រាប់ស្ត្រីរួមមាននិយោជិតមានប្រាក់ឈ្នួល (៤០,៦%) និយោជក (០,២%) បុគ្គលិកគណនីផ្ទាល់ខ្លួន/បុគ្គលស្វ័យនិយោជន៍ (៣៨,៤%) និងកម្មករគ្រួសារដែលមិនទទួលបានប្រាក់ខែ (២០,៩%)។ ស្ត្រីប្រហែល ៩០៥ពាន់នាក់ ធ្វើការជាកម្មករគ្រួសារដែលមិនមានប្រាក់ខែ ដោយតួលេខនេះច្រើនជាងបុរសជិត ២ ដងក្នុងស្ថានភាពការងារដូចគ្នា ដោយបុរសមានជាង ៤៤៩ពាន់នាក់។¹⁵

គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២១ ប្រហែល ៣៨,៣%នៃកម្លាំងពលកម្មស្ត្រីសរុប ធ្វើការនៅក្នុងវិស័យកសិកម្ម ប្រហែល ៣៧,៥%ធ្វើការ ក្នុងវិស័យសេវាកម្ម និងប្រហែល ២៤,៣%ធ្វើការក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម។ ក្នុងចំណោមស្ត្រីប្រហែល ៤.៣៣៩ពាន់នាក់ដែលធ្វើការនៅឆ្នាំ២០២១ តិចជាង ១%នៃស្ត្រីដែលមានការងារធ្វើ ឬប្រហែល ២៧ពាន់នាក់ ធ្វើការក្នុងមុខតំណែងអ្នកគ្រប់គ្រង ផ្ទុយពីតួរលេខ ១,៣%ឬ ៥៩ពាន់នាក់ សម្រាប់បុរស។ ស្ត្រីប្រហែល ១,៤៤៤ពាន់នាក់ធ្វើការជា "កម្មករជំនាញកសិកម្ម ព្រៃឈើ និងនេសាទ" ១,១១៧ពាន់នាក់ ជា"បុគ្គលិកផ្នែកលក់ និងសេវាកម្ម" និង ៩២១ពាន់នាក់ជា"កម្មករសិប្បកម្ម និងពាក់ព័ន្ធ"។¹⁶

ស្ត្រីភាគច្រើនដែលធ្វើការក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម ធ្វើការផ្នែកកាត់ដេរ ដោយសារតែវិស័យកាត់ដេរ គឺជាវិស័យដ៏ធំបំផុតមួយ និងជាក្បាលម៉ាស៊ីនដ៏សំខាន់ចំពោះកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា។¹⁷ មុនកូវីដ-១៩ រាតត្បាត វិស័យកាត់ដេរមានបុគ្គលិកប្រមាណ ៩០ម៉ឺននាក់ ក្នុងនោះប្រហែល ៨០%ជាស្ត្រី។¹⁸

សេដ្ឋកិច្ច

យោងតាមរបាយការណ៍ឆ្នាំ២០២១ របស់កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍អង្គការសហប្រជាជាតិ (UNDP) គម្លាតប្រាក់ឈ្នួលយេនឌ័រនៅតែមានទំហំធំរវាងបុរស និងស្ត្រីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា លើគ្រប់វិស័យឧស្សាហកម្ម និងមុខរបរនានា។ ការសិក្សាមួយក្នុងឆ្នាំ២០១៩ បានរកឃើញថា ស្ត្រីកម្ពុជារកបានប្រហែល ៨០%នៃប្រាក់ឈ្នួលដែលបុរសរកបាន ខណៈដែលស្ត្រីមានទ្រព្យសម្បត្តិតិចជាងបុរស និងប្រឈមមុខនឹងឧបសគ្គច្រើនទៅលើឱកាសការងារដែលមានប្រាក់ខែល្អ។ គម្លាតប្រាក់ឈ្នួលនេះកាន់តែធំចំពោះការងារ ដែលមានប្រាក់ខែខ្ពស់ដោយស្ត្រីទទួលបានប្រាក់ឈ្នួលតិចជាងបុរស។ ក្នុងឆ្នាំ២០១៧ គម្លាតប្រាក់ឈ្នួល យេនឌ័រនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាគឺប្រហែល ២៤%មុននឹងថយចុះមកនៅត្រឹម១៩% ក្នុងឆ្នាំ២០២០។ កត្តារួមចំណែកដ៏សំខាន់ចំពោះគម្លាតប្រាក់ឈ្នួលនេះ ត្រូវបានសន្មតថាជាការរើសអើងយេនឌ័រនេះ បើយោងតាម ទិន្នន័យរបស់ CSES សម្រាប់ឆ្នាំ២០១៩-២០២០។¹⁹

បញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗ

បន្ថែមពីលើគម្លាតប្រាក់ឈ្នួលយេនឌ័រសម្រាប់ការងារដូចគ្នាស្ត្រីក៏ប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាប្រឈមដទៃទៀតរួមមានភាពងាយរងគ្រោះក្នុងអំពើជួញដូរមនុស្ស គម្លាតជំនាញ កង្វះការគាំទ្រដល់សហគ្រិនភាព និងកង្វះតំណាងក្នុងមុខតំណែងជាន់ខ្ពស់។

យោងតាមការសិក្សារបស់ UN Women ដែលមានចំណងជើងថា "ថាមវន្តយេនឌ័រក្នុងការជួញដូរមនុស្សនៅប្រទេសកម្ពុជា មីយ៉ាន់ម៉ា និងថៃ" ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានកំណត់ថាជា ប្រទេសដើម គោលដៅ និងចំណតនៃជនរងគ្រោះពីការជួញដូរមនុស្ស។ ប្រទេសថៃជាប្រទេសគោលដៅសំខាន់សម្រាប់ជនរងគ្រោះដែលត្រូវបានគេជួញដូរពីប្រទេសកម្ពុជា។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំគេប៉ាន់ប្រមាណថាជនចំណាកស្រុកកម្ពុជាប្រមាណ ៥៥ពាន់នាក់ត្រូវបាននាំទៅកាន់ប្រទេសថៃដោយខុសច្បាប់ ហើយចន្លោះពី ៤% ទៅ ២៣% នៃជនចំណាកស្រុកទាំងនោះអាចជាជនរងគ្រោះនៃការជួញដូរ។ ការសិក្សាបានគូសបញ្ជាក់បន្ថែមថា “ទំនួលខុសត្រូវដែលដាក់លើស្ត្រីដើម្បីបំពេញតម្រូវការថែទាំគ្រួសាររបស់ពួកគេផ្សំជាមួយការរំពឹងទុកថាពួកគេនឹងផ្តល់ប្រាក់ចំណូល។ កត្តានេះ រួមជាមួយភាពមានកម្រិតនៃឱកាសការងារ ដោយសារការបែងចែកយេនឌ័រ ក្នុងទីផ្សារការងារក្នុងស្រុក នាំឱ្យស្ត្រីនិងកុមារីក្រីក្រជាច្រើននាក់ស្វែងរកការធ្វើចំណាកស្រុក ដែលបង្កើនហានិភ័យនៃការជួញដូរមនុស្ស។"²⁰

ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការជួញដូរមនុស្ស កម្ពុជាបានផ្តល់សច្ចាប័នលើច្បាប់និងសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិផ្សេងៗ រួមមានអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីសិទ្ធិកុមារ អនុសញ្ញាស្តីពីពលកម្មដោយបង្ខំ របស់អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ២៩ និង១០៥ អនុសញ្ញាស្តីពីទម្រង់អាក្រក់បំផុតនៃពលកម្មកុមាររបស់អង្គការ ពលកម្មអន្តរជាតិ និងអនុសញ្ញាអាស៊ានប្រឆាំងការជួញដូរមនុស្ស ជាពិសេសស្ត្រីនិងកុមារ។²¹^,²²

ទោះជាយ៉ាងណា ស្ត្រីកម្ពុជានៅតែប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាមួយចំនួនទាក់ទងនឹងការការពារជនរងគ្រោះនិងការដាក់ទោស នេះបើយោងតាមការសិក្សាមួយ²³ ដែលនិយាយថា "តុលាការ និងតួអង្គយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជាមិនមានសមភាពយេនឌ័រ"។ លើសពីនេះ «ការពពោះជំនួសដោយបង្ខំ» នៅតែជាបញ្ហាជាប់គាំងសម្រាប់ស្ត្រីកម្ពុជា ដែលជាជនរងគ្រោះនៃការជួញដូរមនុស្ស ដោយសារច្បាប់ការងារ និងច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌមិនទាន់មានប្រសិទ្ធភាពក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានេះ។ ករណីស្ត្រីក្នុងការជួញដូរមនុស្សនេះក៏ឆ្លុះបញ្ចាំងនូវរបាយការណ៍ភស្តុតាងមួយទៀតដោយអ្នកឃ្លាំមើលក្នុងស្រុកដែលរកឃើញថា “ស្ត្រីកម្ពុជាបន្តប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាក្នុងការទទួលបានយុត្តិធម៌ ហើយស្ត្រីចុងចោទមិនសូវទទួលបានការគោរព ចំពោះសិទ្ធិនៃការកាត់ក្តីដោយយុត្តិធម៌។ លើសពីនេះ ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជាដែលស្ត្រីមានចំនួនតិចស្រាប់ ហាក់មានកង្វះសមភាពយេនឌ័រដែលរារាំងទាំងស្ត្រីរងគ្រោះនិងចុងចោទពីការទទួលបានយុត្តិធម៌គ្រប់គ្រាន់។ នៅឆ្នាំ២០២០ មានតែចៅក្រម១៥% ព្រះរាជអាជ្ញា១៤% និងមេធាវី២២% ប៉ុណ្ណោះជាស្ត្រីនៅកម្ពុជា"។²⁴

នៅប្រទេសកម្ពុជា ច្បាប់ស្តីពីការបង្ក្រាបអំពើជួញដូរមនុស្សនិងអំពើធ្វើអាជីវកម្មផ្លូវភេទឆ្នាំ២០០៨ គឺជាច្បាប់ក្នុងស្រុកចម្បងដែលគ្រប់គ្រងលើបញ្ហានៃការជួញដូរមនុស្ស។²⁵ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏បានបង្កើតគណៈកម្មាធិការជាតិប្រឆាំងការជួញដូរមនុស្ស (NCCT) ក្នុងឆ្នាំ២០១៤ ជាយន្តការថ្នាក់ជាតិ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការអនុវត្តច្បាប់ និងគោលនយោបាយជាតិ និងអន្តរជាតិ ពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងការជួញដូរមនុស្ស។²⁶

ដូចដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ ស្ត្រីវ័យក្មេងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមិនសូវបន្តការសិក្សារបស់ពួកគេទេ ដោយសារកត្តាផ្សេងៗដែលធ្វើឱ្យពួកគេខ្វះជំនាញចាំបាច់ ដើម្បីស្វែងរកការងារដែលមានប្រាក់ខែប្រសើរជាងមុននិងការងារនៅក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ចផ្លូវការ។ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងបញ្ហានេះ រដ្ឋាភិបាលបាននិងកំពុងផ្តល់អាទិភាពដល់ការអប់រំវិជ្ជាជីវៈតាមរយៈគំនិតផ្តួចផ្តើមផ្សេងៗ ដើម្បីបង្រួមគម្លាតជំនាញក្នុងកម្លាំងពលកម្ម។²⁷

កង្វះការគាំទ្រដល់ស្ត្រីក្នុងការក្លាយជាសហគ្រិននៅតែជាឧបសគ្គដល់ការលើកកម្ពស់ស្ត្រី។ សមាគមសហគ្រិនស្ត្រីកម្ពុជា (CWEA) រកឃើញបញ្ហាប្រឈមធំៗចំនួនបីសម្រាប់សហគ្រិនស្ត្រី រួមមាន ១)កង្វះលទ្ធភាពទទួលបានការអប់រំ ការបណ្តុះបណ្តាលជំនាញអាជីវកម្មនិងព័ត៌មាន ២)លទ្ធភាពទទួលបានហិរញ្ញវត្ថុ និង៣)ការចូលទៅកាន់ទីផ្សារ។ ដោយសាកលវិទ្យាល័យ និងស្ថាប័នបណ្តុះបណ្តាលភាគច្រើនផ្តោតលើស្ត្រីវ័យក្មេង និងស្ត្រីនៅលីវ សហគ្រិនស្ត្រីដែលត្រូវប្រកបអាជីវកម្មនិងបំពេញកាតព្វកិច្ចគ្រួសារ មិនសូវទទួលបានជំនួយនិងការយោគយល់ពីសាកលវិទ្យាល័យ និងស្ថាប័នបណ្តុះបណ្តាលនោះទេ។ កង្វះលទ្ធភាពក្នុងការទទួលបានចំណេះដឹងនិងជំនាញអាជីវកម្មបានផ្តល់ផលវិបាកដល់ស្ត្រីក្នុងការពង្រីកអាជីវកម្មនិងរកប្រាក់ចំណេញ។²⁸ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងបញ្ហានេះ ក្រសួងកិច្ចការនារីបានបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍន៍សហគ្រិនស្ត្រី(WEDC) និងបានផ្តួចផ្តើមបង្កើតបណ្តាញសហគ្រិនស្ត្រីជាតិកម្ពុជា (CamWEN) លើកដំបូងក្នុងឆ្នាំ២០២០ ដើម្បីគាំទ្រសហគ្រិនស្ត្រីនៅកម្ពុជា។²⁹

ទោះបីជាប្រទេសកម្ពុជាបានចុះហត្ថលេខា និងផ្តល់សច្ចាប័នលើអនុសញ្ញាស្តីពីការលុបបំបាត់រាល់ទម្រង់នៃការរើសអើងប្រឆាំងនឹងស្ត្រី(CEDAW) តាំងពីឆ្នាំ១៩៩២ ក៏ដោយក៏ការចូលរួមរបស់ស្ត្រីនៅក្នុងសភានៅមានតិចតួចនៅឡើយ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងបុរស។³⁰ បញ្ហាប្រឈមសម្រាប់ស្ត្រីក្នុង មុខតំណែងជាអ្នកដឹកនាំបណ្តាលមកពី កត្តាសង្គម ស្ថាប័ន និងនយោបាយ ដែលបង្កើតឧបសគ្គនិងបន្តការរើសអើងផ្អែកតាមយេនឌ័រ។

ដើម្បីលើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រ និងលើកទឹកចិត្តឱ្យមានការចូលរួមរបស់ស្ត្រី ក្នុងការធ្វើសេចក្តីសម្រេច រដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតផែនការយុទ្ធសាស្ត្ររយៈពេលប្រាំឆ្នាំ (២០១៩-២០២៣) សម្រាប់សមភាពយេនឌ័រ និងការលើកម្ពស់ស្ត្រីនៅកម្ពុជា។ ផ្នែកមួយនៃផែនការយុទ្ធសាស្ត្រគឺ ធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវតុល្យភាពយេនឌ័រ ដោយការបង្កើនសមាមាត្រនៃស្ត្រីនៅក្នុងមុខតំណែងការងារ ស៊ីវិល/នយោបាយ និងការផ្តល់នូវភាពជាអ្នកដឹកនាំនិងការបណ្តុះបណ្តាលកសាងសមត្ថភាពសម្រាប់ស្ត្រី។³¹

ទាក់ទងនឹងស្ត្រីក្នុងការអភិវឌ្ឍ

ឯកសារយោង

1. ក្រសួងកិច្ចការនារី, “នារីរតនៈ ៥៖ ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រប្រាំឆ្នាំសម្រាប់ការពង្រឹងការបញ្ជ្រាបយេនឌ័រ និងការពង្រឹងសិទ្ធិអំណាចរបស់ស្ត្រី,” ឆ្នាំ២០២១, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
2. UN Women, “របាយការណ៍វឌ្ឍនភាពកម្ពុជា,” ឆ្នាំ២០២២, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
3. កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍អង្គការសហប្រជាជាតិ, “សន្ទស្សន៍វិសមភាពយេនឌ័រ,” របាយការណ៍អភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស, អង្គការសហប្រជាជាតិ, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
4. ធនាគារពិភពលោក, “កម្ពុជា,” ទិន្នន័យយេនឌ័ររបស់ធនាគារពិភពលោក, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
5. ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា, "សន្និបាតអប់រំ," ឆ្នាំ២០២៣, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
6. Eugenie, "ហេតុអ្វីបានជាក្មេងស្រីមិននៅសាលា?," Children of the Mekong, ឆ្នាំ២០២១, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
7. ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា, "សន្និបាតអប់រំ," ឆ្នាំ២០២៣, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
8. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
9. Ngay Nai, "ក្មេងប្រុសកាន់តែច្រើនមានហានិភ័យក្នុងការបោះបង់ការសិក្សានៅកម្រិតមធ្យមសិក្សា," ខេមបូចា, ឆ្នាំ២០២២, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
10. ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា, "សន្និបាតអប់រំ," ឆ្នាំ២០២៣, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
11. ធនាគារពិភពលោក, "កម្លាំងពលកម្មស្ត្រី," ទិន្នន័យធនាគារពិភពលោក, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
12. វិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិ, "របាយការណ៍សង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ចរបស់កម្ពុជាឆ្នាំ ២០២១," ឆ្នាំ២០២១, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
13. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
14. Prakash Jha, "ភាពអត់ការងារធ្វើនៅកម្ពុជានឹងនៅប្រហែល ២% ក្នុងឆ្នាំ២០២៣," ខ្មែរថាមស៍, ថ្ងៃទី១៧ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២២, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
15. វិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិ, "របាយការណ៍សង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ចរបស់កម្ពុជាឆ្នាំ ២០២១," ឆ្នាំ២០២១, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
16. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
17. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
18. កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍អង្គការសហប្រជាជាតិ, "កំណត់សម្គាល់ព័ត៌មានទី៧៖ ការគាំទ្ររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិកម្ពុជាចំពោះកម្មករកាត់ដេរក្នុងការឆ្លើយតបនឹងជំងឺកូវីដ១៩," ឆ្នាំ២០២១, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
19. កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍អង្គការសហប្រជាជាតិ, "គម្លាតប្រាក់ឈ្នួលយេនឌ័រនៅកម្ពុជា," ២០២១, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
20. Abigail Hunt, Maria Quattri, Briana Mawby, Georgia Plank, Shan-non Phillip, Sokchar Mom, Khin Zar Naing, and Sanda Thant, "ថាមវន្តយេនឌ័រក្នុងការជួញដូរមនុស្សនៅប្រទេសកម្ពុជា មីយ៉ាន់ម៉ា និងថៃ," UN Women - អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក, ឆ្នាំ២០២០, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
21. ក្រសួងការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ, "ឧបករណ៍នៃការអនុម័ត," ឆ្នាំ២០១៦, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
22. UN Women - អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក, ឆ្នាំ២០២០, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
23. Rapid Asia, "ការការពារជនរងគ្រោះពីការជួញដូរមនុស្សនៅអាស៊ាន," ឆ្នាំ២០២៣, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
24. មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា, "មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា," ឆ្នាំ២០២២, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
25. Rapid Asia, "ការការពារជនរងគ្រោះពីការជួញដូរមនុស្សនៅអាស៊ាន," ឆ្នាំ២០២៣, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
26. គ.ជ.ប.ជ, "គណៈកម្មាធិការជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើជួញដូរមនុស្ស," បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
27. អូឌីស៊ី, "ការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ," ថ្ងៃទី១៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
28. សមាគមសហគ្រិនស្ត្រីកម្ពុជា, "ការលើកកម្ពស់លទ្ធភាពទទួលបានការអប់រំ និងព័ត៌មានសម្រាប់សហគ្រិនស្ត្រីនៅកម្ពុជា," សមាគមសហគ្រិនស្ត្រីកម្ពុជា, ២០២០, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
29. UN Women, "របាយការណ៍វឌ្ឍនភាពកម្ពុជា," ឆ្នាំ២០២២, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
30. ចាន់លីនដា មិត្ត, សុធារី មាច, លក្ខិណា ចាន់, រ័ត្ន វត្តីសុវណ្ណ, ខេមរិន ខៀវ, និង សុវណ្ណា សួន, "បញ្ហាប្រឈមរបស់ស្ត្រីក្នុងភាពជាអ្នកដឹកនាំ៖ ការរកឃើញសំខាន់ៗពីការវិភាគស្ថិតិយេនឌ័រ," ឆ្នាំ២០២០, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
31. ក្រសួងកិច្ចការនារី, "នារីរតនៈ ៥៖ ផែនការយុទ្ធសាស្រ្តប្រាំឆ្នាំសម្រាប់ការពង្រឹងការបញ្ជ្រាបយេនឌ័រ និងការលើកកម្ពស់ស្ត្រី," ក្រសួងកិច្ចការនារី, ២០២១, បានចូលអាននៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។

នៅលើទំព័រនេះ
ឯកសារច្បាប់ពាក់ព័ន្ធ
- ច្បាប់ស្តីពីការអនុម័តយល់ព្រមលើពិធីសារតាមជម្រើសនៃអនុសញ្ញា ស្តីពីការលុបបំបាត់រាល់ទម្រង់នៃការរើសអើងប្រឆាំងនារីភេទ
- ច្បាប់ស្តីពីការអនុម័តយល់ព្រមលើពិធីសារតាមជម្រើសនៃអនុសញ្ញា ស្តីពីការលុបបំបាត់រាល់ទម្រង់នៃការរើសអើងប្រឆាំងនារីភេទ
បន្ថែម...
ឯកសារបណ្ណាល័យពាក់ព័ន្ធ
បន្ថែម...
ព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធ
- ស្ដ្រីទទួលបានប្រាក់ខែតិចជាងបុរសចំនួន១១ ភាគរយក្នុងវិស័យសាធារណៈនៅកម្ពុជា
- ក្រសួងដាក់ឱ្យដំណើរការផែនការនារីរតនៈសម្រាប់៥ឆ្នាំខាងមុខ
- គំនិតផ្តួចផ្តើមដើម្បីបង្រៀនសហគ្រិនស្ត្រីជាមួយនឹងជំនាញឌីជីថល
- រដ្ឋសភាដាក់ផែនការកាត់បន្ថយអត្រាមរណភាព និងអំពើហិង្សាលើស្ត្រីឱ្យទាបបំផុតត្រឹមឆ្នាំ២០៣០
- រដ្ឋសភាកម្ពុជាចូលរួមប្រជុំប្រធានសភាស្ត្រីនៅបារាំង ផ្ដោតលើសិទ្ធិ និងប្រឆាំងរាល់ការប្រើអំពើហិង្សា
បន្ថែម...
ប្រធានបទ
- កសិកម្ម និង ការនេសាទ
  - ការនេសាទ ការចិញ្ចឹមត្រី និងជលវប្បកម្ម
    - ផលិតកម្មជលផល
      សហគមន៍នេសាទ
      ការចិញ្ចឹមត្រី និងជលវប្បកម្ម
      ការនេសាទត្រីបែបពាណិជ្ជកម្ម និងធនធានជលផលធម្មជាតិ
    - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងការនេសាទ
  - កសិកម្ម
    - ទំនិញ ការកែច្នៃ និងផលិតផលកសិកម្ម
      ផលិតផលសត្វ
      ផលិតផលទឹកដោះគោ
      ផលិតផលធ្វើអំពីស្បែក
      សាច់
      ផលិតកម្មបសុបក្សី
      ផលិតផលដំណាំ និងទំនិញ
      ដំណាំជីវឥន្ធនៈ
      ដំឡូងមី
      ល្ហុងខ្វង
      អំពៅ
      ស្វាយចន្ទី
      ផ្លែឈើ និងបន្លែ
      ពោត
      ដូងប្រេង
      ស្រូវ
      កៅស៊ូ
      សណ្តែកសៀង
      គ្រឿងទេស
      ម្រេច
      អំបិល
      ស្រូវ
      ស្ករ
    - ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងកសិកម្ម និងបច្ចេកវិទ្យា
      សេវាកម្មវិស្វកម្ម និងគ្រឿងបរិក្ខាកសិកម្មខា
      ការគ្រប់គ្រងទឹកនិងធារាសាស្ត្រ
      ការគ្រប់គ្រងសត្វល្អិតចង្រៃ
      ការគ្រប់គ្រងដីកសិកម្ម
    - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងវិស័យកសិកម្ម
    - ផលិតកម្មផ្នែកកសិកម្ម
      ផលិតកម្មកសិឧស្សាហកម្ម
      កសិកម្មតាមកិច្ចសន្យា
      សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច និងចំការ
      ការចិញ្ចឹមបសុសត្វ
      ការដាំដំណាំដោយប្រើជីសរីរាង្គ
      កសិកម្មទ្រង់ទ្រាយតូច និងមធ្យម
- ជំនួយ និងការអភិវឌ្ឍ
  - ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ទ្វេភាគី
    - សមាជិកគណៈកម្មាធិការជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ ឌីអេស៊ី (DAC)
      ជំនួយពីប្រទេសអូស្ត្រាលី
      ជំនួយពីសហភាពអឺរ៉ុប
      ជំនួយពីប្រទេសអាល្លឺម៉ង់
      ជំនួយពីប្រទេសជប៉ុន
      ប្រទេសដែលជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងទៀត
      ជំនួយពីកូរ៉េខាងត្បូង
      ជំនួយពីប្រទេសស៊ុយអែត
      ជំនួយពីសហរដ្ឋអាមេរិក
    - ប្រទេសដែលមិនមែនជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ ឌីអេស៊ី
      ជំនួយពីប្រទេសចិន
      ជំនួយពីប្រទេសឥណ្ឌា
  - ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ពហុភាគី
    - ធនាគារអភិវឌ្ឍន៏អាស៊ី (ADB)
    - អង្គការស្បៀង និងកសិកម្ម (FAO)
    - មូលនិធិហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិ
    - អង្គការសហប្រជាជាតិ
    - ធនាគារពិភពលោក
  - គោលនយោបាយអភិវឌ្ឍន៍ និងការគ្រប់គ្រង
  - ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ឯកជន និងមិនរកប្រាក់កម្រៃ
- គ្រោះមហន្តរាយ និងការឆ្លើយតបក្នុងគ្រាអាសន្ន
  - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងការត្រៀមបង្ការគ្រោះមហន្តរាយ និងការឆ្លើយតបក្នុងគ្រាអាសន្ន
  - ទីភ្នាក់ងារមិនមែនរដ្ឋាភិបាលសម្រាប់ការត្រៀមបង្ការគ្រោះមហន្តរាយ និងការឆ្លើយតបក្នុងគ្រាអាសន្ន
    - មូលនិធិសម្រាប់គ្រោះមហន្តរាយ និងការឆ្លើយតបក្នុងគ្រាអាសន្ន
    - អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកផ្នែកគ្រោះមហន្តរាយ និងការឆ្លើយតបក្នុងគ្រាអាសន្ន
    - កាកបាទក្រហមកម្ពុជា
  - គ្រោះមហន្តរាយ
    - គ្រោះរាំងស្ងួត
    - គ្រោះរញ្ជួយដី
    - អគ្គីភ័យ
    - ទឹកជំនន់
    - ជំងឺរាតត្បាត
    - ព្យុះ
    - ស៊ូណាមិ
- សេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្ម
  - ពាណិជ្ជកម្ម
  - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងសេដ្ឋកិច្ច
    - រចនាសម្ព័ន្ធពាណិជ្ជកម្ម និងការចុះបញ្ជីស្របច្បាប់
  - សេវាកម្មធនាគារ និងហិរញ្ញវត្ថុ
  - សមាគមន៏ពាណិជ្ជកម្ម
    - សភាពាណិជ្ជកម្មអាមេរិក
    - សមាគមពាណិជ្ជកម្មចិន
    - សភាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា
  - ការវិនិយោគ
    - គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីការវិនិយោគ
      វិនិយោគិនក្នុងស្រុក
      វិនិយោគិនបរទេស
  - សហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យម
    - គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីសហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យម
  - ផ្សារមូលបត្រ (ផ្សារភាគហ៊ុន)
    - គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីផ្សារមូលបត្រ
    - ផ្សារភាគហ៊ុន
- ថាមពល
  - គោលនយោបាយនិងការគ្រប់គ្រងថាមពល
  - ផលិតកម្មអគ្គិសនី
    - ទំនប់វារីអគ្គិសនី
    - ផលិតកម្មថាមពលដែលមិនកើតឡើងវិញ
      ធ្យូងថ្ម
      ប្រេងម៉ាហ្ស៊ូត
      ប្រេង និងឧស្ម័ន
    - ផលិតកម្មថាមពលកើតឡើងវិញ
      ជីវឥន្ធនៈ
      ជីវម៉ាស
      ថាមពលព្រះអាទិត្យ
      ខ្យល់
  - ថាមពលសម្រាប់ការដឹកជញ្ជូន
    - ប្រេងម៉ាហ្ស៊ូត
    - អគ្គិសនី
    - ប្រេង
    - ថាមពលព្រះអាទិត្យ
  - ឥន្ធនៈសម្រាប់ចម្អិនអាហារ
    - ធ្យូង
    - ឧស្ម័ន
- បរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ
  - ធនធានទឹក
    - ទឹកក្រោមដី
    - តំបន់សមុទ្រ និងឆ្នេរ
    - ទន្លេ និងបឹង
    - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងទឹក
      សិទ្ធិប្រើប្រាស់ទឹក
  - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ
    - ការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន
    - ទិដ្ឋភាពទូទៅនៃគោលនយោបាយ និងក្របខណ្ឌច្បាប់
      ក្រសួងពាក់ព័ន្ធ
      ប្រភេទនៃតំបន់ការពាររបស់រដ្ឋ
  - ព្រៃឈើ និងរុក្ខាប្រមាញ់
    - ចំណាត់ថ្នាក់ព្រៃឈើ
      វាក្យសព្ទ និងនិយមន័យ
      ព្រៃស្រោង
      ព្រៃបង្កើតឡើងវិញ
    - គម្របព្រៃឈើ
      កត្តាជម្រុញការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ
      សម្បទាន
      ការកាប់ឈើខុសច្បាប់
      ការបំលែងដី
      ការធ្វើរបាយការណ៍គម្របព្រៃឈើ
    - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងព្រៃឈើ
    - ផលិតផលព្រៃឈើ
      ឧស្សាហកម្មព្រៃឈើ
      ពាណិជ្ជកម្ម និងហិរញ្ញវត្ថុព្រៃឈើ
      ការកាប់ឈើ និងឈើមានតម្លៃ
      ការដាំដើមឈើ
      ឈើខ្លឹម
      ក្រដាស និងរុក្ខជាតិសម្រាប់បម្លែងជាក្រដាស
      ដើមអាកាស្យា
      ដើមប្រេងខ្យល់
      អនុផលព្រៃឈើ
      ការបរបាញ់
      ជ័រ
      ការបន្តុះឈើប្រណិត
    - ការការពារព្រៃឈើ
      ការគាំទ្រកិច្ចការពារព្រៃឈើ
      មូលនិធិសម្រាប់កិច្ចការពារព្រៃឈើ
      អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកផ្នែកកិច្ចការពារព្រៃឈើ
      តំបន់ការពារ
      សហគមន៍ព្រៃឈើ
      ឧទ្យានជាតិ និងដែនជម្រកសត្វព្រៃ
      ព្រៃការពារ
      ព្រៃឈើប្រើប្រាស់បានយូរអង្វែង
  - ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ
    - ការបន្សាំខ្លួនទៅនឹងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ
    - ការកាត់បន្ថយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ
      យន្តការអភិវឌ្ឍន៍ស្អាត
      សកម្មភាពបន្ស៊ាំសមស្របទូទាំងប្រទេស
  - ការជួញដូរកាបូន និងការចំណាយប្រាក់ដទៃទៀត ដើម្បីទទួលបានសេវាកម្មអេកូឡូស៊ី
  - ការការពារបរិស្ថាន និងជីវៈចម្រុះ
  - ការបំពុលបរិស្ថាន និងកាកសំណល់
    - ការបំពុលខ្យល់
    - សំណល់អេឡិចត្រូនិច
    - សំរាម សំណល់រឹង
    - ការបំពុលទឹក
  - ជីវៈចម្រុះ
    - សត្វ
    - ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី
    - រុក្ខជាតិ
  - សេវាកម្មអេកូឡូជី
- ឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្ម
  - គោលនយោបាយនិងការគ្រប់គ្រងឧស្សាហកម្មនិស្សរណកម្ម
    - ការផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណ និងការបង់ប្រាក់ក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្ម
    - ប្រាក់ចំណូលផ្នែកឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្ម
  - ធនធានប្រេង និងឧស្ម័ន
  - ការរុករករ៉ែ
  - រ៉ែ ផលិតផលរ៉ែ និងទំនិញ
- រដ្ឋាភិបាល
  - ថវិកា
  - ការបោះឆ្នោត
  - ទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ
  - ប្រព័ន្ធរដ្ឋាភិបាល
  - រដ្ឋបាលថ្នាក់ខេត្ត និងមូលដ្ឋាន
    - ការគ្រប់គ្រង
    - វិមជ្ឈការ និងវិសហមជ្ឈការ
  - ការកម្រិតពន្ធអាករ
  - សេវាកម្មរដ្ឋាភិបាល
  - លទ្ធកម្ម
  - ការប្រឆាំងអំពើពុករលួយ
  - រដ្ឋាភិបាលថ្នាក់ជាតិ
    - អង្គនីតិប្រតិបត្តិ
    - ប្រមុខរដ្ឋ
    - ក្រសួង និងស្ថាប័នរដ្ឋ
      ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ
      ក្រសួងមុខងារសាធារណៈ
      ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម
      ក្រសួងធម្មការ និងសាសនា
      ក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ
      ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ
      ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា
      ក្រសួងបរិស្ថាន
      ក្រសួងការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ
      ក្រសួងសុខាភិបាល
      ក្រសួងឧស្សាហកម្ម និងសិប្បកម្ម
      ក្រសួងឧស្សាហកម្ម វិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា និងនវានុវត្តន៍
      ក្រសួងព័ត៌មាន
      ក្រសួងមហាផ្ទៃ
      ក្រសួងយុត្តិធម៌
      ក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ
      ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់
      ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល
      ក្រសួងការពារជាតិ
      ក្រសួងទំនាក់ទំនងជាមួយរដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា និងអធិការកិច្ច
      ក្រសួងផែនការ
      ក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍
      ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន
      ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ
      ក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា
      ក្រសួងទេសចរណ៍
      ក្រសួងធនធានទឹក និងឧតុនិយម
      ក្រសួងកិច្ចការនារី
      ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា
      ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តី
      រដ្ឋលេខាធិការដ្ឋានអាកាសចរណ៍ស៊ីវិល
    - រដ្ឋសភា
- វិស័យឧស្សាហកម្ម
  - អចលនទ្រព្យ
  - ទេសចរណ៍
  - ការផលិត
    - ការកែច្នៃផលិតផលកសិកម្ម
      ចំណីសត្វ
      ជីវឥន្ធនៈ
      ជី
      កៅស៊ូ
    - រថយន្ត
    - ការកែច្នៃអាហារ
      ភេសជ្ជៈ
      ត្រីនិងអាហារសមុទ្រ
      សាច់ និងផលិតផលសាច់
      ទឹកដោះគោនិងផលិតផលពីទឹកដោះគោ
      អាហារកែច្នៃ
      អំបិល
    - គ្រឿងសង្ហារឹម
    - សម្លៀកបំពាក់និងវាយនភណ្ឌ
      សម្លៀកបំពាក់
      អំបោះ និងសូត្រ
      ស្បែកជើង
    - គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីកម្មន្តសាល
    - ការកែច្នៃ និងផលិតផលរ៉ែ
      ឥដ្ឋ និងក្បឿង
      ស៊ីម៉ង់
      ប្រេង
      ដែកថែប
  - សំណង់
    - គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីវិស័យសំណង់
    - ក្រុមហ៊ុន និងគម្រោងសំខាន់ៗ
  - សិប្បកម្ម
    - ការអភិវឌ្ឍ និងជំនួយសម្រាប់វិស័យសិប្បកម្ម
    - គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីវិស័យឧស្សាហកម្មសិប្បកម្ម
  - ការលេងល្បែងស៊ីសង
- ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ
  - ទីផ្សារ
    - គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីទីផ្សារ
    - ឈ្មួញតូចតាច
      សមាគមឈ្មួញតូចតាច
      សិទ្ធិឈ្មួញតូចតាច
  - ការដឹកជញ្ជូន និងបញ្ញើ
    - ការអភិវឌ្ឍ និងមូលនិធិសម្រាប់គមនាគមន៍
    - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងគមនាគមន៍ និងការដឹកជញ្ជូនទំនិញ
    - ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដឹកជញ្ជូននិងមធ្យោបាយដទៃទៀត
      អាកាសយានដ្ឋាន និងការធ្វើដំណើរ
      ផ្លូវដែក
      ផ្លូវដី និងស្ពាន
      ផ្លូវទឹក និងកំពង់ផែ
  - ទំនាក់ទំនង
    - ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសម្រាប់ទំនាក់ទំនង
      អ៊ីនធើណេត
      វិទ្យុ
      ទូរស័ព្ទ
      ទូរស័ព្ទចល័ត
      ទូរទស្សន៍
    - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងទូរគមនាគមន៍
    - ការអភិវឌ្ឍ និងមូលនិធិសម្រាប់ទូរគមនាគមន៍
  - ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអគ្គិសនី
    - ការអភិវឌ្ឍ និងមូលនិធិសម្រាប់អគ្គិសនី
    - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងអគ្គិសនី
    - បរិក្ខារផលិត និងចែកចាយអគ្គីសនី
  - ទឹក និងអនាម័យ
    - ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍សម្រាប់ ទឹក និងអនាម័យ
      មូលនិធិសម្រាប់បរិក្ខារទឹក និងអនាម័យ
      អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកផ្នែកទឹក និងអនាម័យ
    - ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងបរិក្ខារទឹក និងអនាម័យ
      ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទឹក និងអនាម័យតាមទីជនបទ
      អនាម័យតាមទីជនបទ
      ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកតាមទីជនបទ
      ស្រះ
      ទឹកលើដី
      ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទឹក និងអនាម័យនៅទីប្រជុំជន
      ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអនាម័យទីក្រុង
      ការផ្គត់ផ្គង់ និងចែកចាយទឹកតាមទីប្រជុំជន
    - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងទឹក និងអនាម័យ
    - ការធ្វើតេស្តគុណភាពទឹក
- ពលកម្ម
  - សហជីព
  - មជ្ឈត្តការផ្នែកការងារ
  - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងពលកម្ម
    - ប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមា
    - ការការពារសម្រាប់ពលករនៅក្រៅប្រទេស
    - សុវត្ថិភាព និងសុខភាពក្នុងការងារ
    - សិទ្ធិកម្មករ
  - ការងារក្រៅផ្លូវការ
  - ពលកម្មជាផ្លូវការ
  - ពលកម្មខុសច្បាប់
    - ពលកម្មកុមារ
    - ពលកម្មកេងចំណេញផ្លូវភេទ
    - ការជួញដូរមនុស្ស
  - ការជ្រើសរើសបុគ្គលិក និងការងារនៅក្រៅប្រទេស
  - ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍សម្រាប់សិទ្ធិការងារ និងសហជីព
    - មូលនិធិសម្រាប់សិទ្ធិពលកម្ម និងសហជីព
    - អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិការងារ និង សហជីពពលកម្ម
- ដីធ្លី
- ច្បាប់ និងប្រព័ន្ធតុលាការ
  - រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងសិទ្ធិ
  - ឧក្រិដ្ឋកម្ម និងការអនុវត្តច្បាប់
    - ឧក្រិដ្ឋកម្ម
    - នគរបាល
    - ពន្ធនាគារ
      ការឃ្លាំមើលពន្ធនាគារ
      សិទ្ធិទណ្ឌិត
      គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងពន្ធនាគារ
    - ការបំពានច្បាប់ចរាចរ
  - កំនែទម្រង់ច្បាប់ និងប្រព័ន្ធតុលាការ
    - ការអភិវឌ្ឍ និងជំនួយសម្រាប់កំនែទម្រង់ប្រព័ន្ធតុលាការ
      មូលនិធិសម្រាប់កំនែទម្រង់ច្បាប់ និងប្រព័ន្ធតុលាការ
      អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកផ្នែកកំនែទម្រង់ច្បាប់ និងប្រព័ន្ធតុលាការ
  - ដំណើរការតាក់តែងច្បាប់
  - វិជ្ជាជីវៈច្បាប់ និងសេវាកម្មផ្នែកច្បាប់
    - គណៈមេធាវី
    - ការអប់រំសំរាប់វិជ្ជាជីវៈច្បាប់
      ការអប់រំក្រឡាបញ្ជី
      ការអប់រំអង្គចៅក្រម
      ការអប់រំមេធាវី
    - ការអប់រំច្បាប់សម្រាប់សាធារណៈជន
    - សេវាកម្មច្បាប់ផែ្នករដ្ឋបាលសាធារណៈ
    - ការគ្រប់គ្រងផ្នែកវិជ្ជាជីវៈច្បាប់
      បទប្បញ្ញត្តិក្រឡាបញ្ជី
      បទប្បញ្ញត្តិចៅក្រម
      បទប្បញ្ញត្តិមេធាវី
  - ក្របខណ្ឌច្បាប់
    - ច្បាប់និងសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ
    - ច្បាប់ និងបទបញ្ជា
    - សិទ្ធិរបស់ជនត្រូវចោទ
  - ប្រព័ន្ធច្បាប់ និងប្រព័ន្ធតុលាការ
    - ដំនោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ
    - វិវាទស៊ីវិល និងពាណិជ្ជកម្ម
    - វិវាទព្រហ្មទណ្ឌ
    - ប្រព័ន្ធតុលាការ និងតុលាការ
      ការឃ្លាំមើលតុលាការ
      ប្រព័ន្ធតុលាការ និងរចនាសម្ព័ន្ធតុលាការ
      ច្បាប់ស្តីពីប្រព័ន្ធតុលាការ
  - ជំនួយផ្នែកច្បាប់
    - គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីជំនួយផ្នែកច្បាប់
    - អ្នកផ្តល់ជំនួយផ្នែកច្បាប់
      គណៈមេធាវី និងសេវាកម្មជំនួយផ្នែកច្បាប់
      អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកផ្តល់ជំនួយផ្នែកច្បាប់
- ប្រជាជន និងជំរឿន
  - ជំរឿន
  - ព័ត៌មានអំពីខេត្តនិងទីក្រុង
    - សេដ្ឋកិច្ច ឬឧស្សាហកម្មសំខាន់ៗ
    - បរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ
    - ភូមិសាស្ត្រនិងអាកាសធាតុ
    - ទេសចរណ៍
  - ប្រជាជន
    - ប្រជាសាស្ត្រ
    - ចំនាកស្រុក
      និរប្រវេសន្ត
      អន្តោប្រវេសន៍
      ចំនាកស្រុកក្រៅផ្លូវការដើម្បីការងារ
      កម្មករបរទេសនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា
      ពលករកម្ពុជានៅក្រៅប្រទេស
- វិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យា
  - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រង វិស័យវិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យា
  - ការស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍន៍ វិស័យវិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យា
  - បច្ចេកវិទ្យា
    - ថាមពលបរមាណូ និងបច្ចេកវិទ្យានុយក្លេអ៊ែរ
    - វិទ្យាសាស្ត្រសម្ភារៈ
    - បច្ចេកវិទ្យាបើកទូលាយ
    - បច្ចេកវិទ្យាអវកាស
  - ការអប់រំ និងការផ្សព្វផ្សាយ វិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យា
- ការអភិវឌ្ឍសង្គម
  - ជនក្រីក្រ
    - ការអភិវឌ្ឍ និងជំនួយសម្រាប់កាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និងសន្តិសុខស្បៀង
      មូលនិធិសម្រាប់ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និងជំនួយសន្តិសុខស្បៀង
      អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកផ្នែកការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និងជំនួយសន្តិសុខស្បៀង
    - គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិស្តីអំពីភាពក្រីក្រ
      លទ្ធភាពទទួលបានការសិក្សាអប់រំ និងការថែទាំសុខភាព
      សន្តិសុខស្បៀង
      ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ
  - សង្គមស៊ីវិល
    - សមាគម និងក្រុមសមាជិកភាពផ្សេងទៀត
    - សម្ព័ន្ធ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអង្គការសង្គមស៊ីវិល
    - គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីសង្គមស៊ីវិល
    - អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល
  - ការអប់រំ និងការបណ្តុះបណ្តាល
    - អក្ខរកម្មមនុស្សពេញវ័យ
    - ការអភិវឌ្ឍ និងជំនួយសម្រាប់វិស័យអប់រំ
      សមាគមទទួលបន្ទុកខាងការអប់រំ
      មូលនិធិសម្រាប់វិស័យអប់រំ
      អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកផ្នែកវិស័យអប់រំ
    - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងវិស័យអប់រំ
    - ការអប់រំកម្រិតឧត្តមសិក្សា
      កម្មវិធីក្រោយឧត្តមសិក្សា
      ការសិក្សារនៅបរទេស
      សាកលវិទ្យាល័យ
    - មតេ្តយ្យសាលា
    - ការអប់រំកម្រិតបឋមសិក្សា និងមធ្យមសិក្សា
    - ការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ
  - យ៉េនឌ័រ
    - ស្រីស្រឡាញ់ស្រី, ប្រុសស្រឡាញ់ប្រុស, មនុស្សស្រឡាញ់ភេទពីរ, មនុស្សប្តូរភេទ, ស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា (LGBTQ)
      ការអភិវឌ្ឍ ឬជំនួយសង្គមសម្រាប់សហគមន៍ LGBTQ
      សមាគម LGBTQ
      គោលនយោបាយ និងសិទ្ធិ LGBTQ
    - ស្ត្រី
      ការអភិវឌ្ឍ និងជំនួយសម្រាប់ស្ត្រី
      មូលនិធិអភិវឌ្ឍន៍សម្រាប់ស្ត្រី
      អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍សម្រាប់ស្ត្រី
      សមាគមន៏ស្ត្រី
      ស្ត្រីក្នុងការអភិវឌ្ឍ
      ស្ត្រីនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាល និងនយោបាយ
      ស្ត្រីក្នុងគ្រួសារ
      គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងសម្រាប់ស្ត្រី
      សិទ្ធិស្ត្រី
  - សិទ្ធិមនុស្ស
    - សិទិ្ធស៊ីវិល និងនយោបាយ
      លទ្ធភាពទទួលបានព័ត៌មាន
      សេរីភាពក្នុងការបង្កើតសមាគម
      ការបញ្ចេញមតិ
    - ការអភិវឌ្ឍ និងជំនួយសម្រាប់សិទ្ធិមនុស្ស
      សមាគមសិទ្ធិមនុស្ស
      មូលនិធិសម្រាប់សិទ្ធិមនុស្ស
      អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស
    - សិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងវប្បធម៌
      សិទិ្ធដីធ្លី និងលំនៅដ្ឋាន និងការបណ្តេញចេញ
      សិទ្ធិរស់រានមានជីវិត
      សិទ្ធិសេរីភាពខាងសាសនា
  - ជនជាតិភាគតិច និងជនជាតិដើមភាគតិច
    - ការអភិវឌ្ឍ និងជំនួយសម្រាប់ជនជាតិភាគតិច និងជនជាតិដើមភាគតិច
      សមាគមជនជាតិភាគតិច និងជនជាតិដើមភាគតិច
      មូលនិធិអភិវឌ្ឍន៍សម្រាប់ជនជាតិភាគតិច និងជនជាតិដើមភាគតិច
      អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍សម្រាប់ជនជាតិភាគតិច និងជនជាតិដើមភាគតិច
    - គោលនយោបាយ និងសិទ្ធិជនជាតិភាគតិច និងជនជាតិដើមភាគតិច
    - ប្រវត្តិរូបជនជាតិភាគតិច និងជនជាតិដើមភាគតិច
      វប្បធម៌និងសាសនា
      ភូមិសាស្ត្រ
      ការចិញ្ចឹមជីវិត
  - ជនពិការ
    - ការអភិវឌ្ឍ និងជំនួយសម្រាប់ជនពិការ
      មូលនិធិសម្រាប់ជនពិការ
      អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកផ្នែកជំនួយសម្រាប់ជនពិការ
    - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងជនពិការ
      សិទិ្ធជនពិការ
  - សុខភាពសាធារណៈ
    - ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍សម្រាប់វិស័យសុខាភិបាល
      មូលនិធិសម្រាប់សុខភាពសាធារណៈ
      អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកផ្នែកជំនួយសុខភាពសាធារណៈ
    - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងវិស័យសុខាភិបាល
      សិទ្ធិអ្នកជំងឺ
    - មន្ទីរពេទ្យ និងកន្លែងព្យាបាលជម្ងឺ(គ្លីនិក)
    - អ្នកឯកទេសខាងវេជ្ជសាស្ត្រ
      ការទទួលស្គាល់ និងបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីវេជ្ជសាស្ត្រ
      ការអប់រំ និងការបណ្តុះបណ្តាលវេជ្ជសាស្ត្រ
      សមាគមអ្នកឯកទេសខាងវេជ្ជសាស្ត្រ
    - សុខភាពផ្លូវចិត្ត និងសេវាសង្គម
    - ឱសថកម្ម
    - បញ្ហាសុខភាពជាអាទិភាព
      ជំងឺផ្តាសាយបក្សី
      ជំងឺហ៊ីវ/អេដស៏
      ជំងឺគ្រុនចាញ់
      សុខភាពមាតា និងទារក
      ជំងឺរបេង
  - សន្តិសុខសង្គម និងអតីតយុទ្ធជន
    - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងសន្តិសុខសង្គម និងអតីតយុទ្ធជន
  - វិស័យសិល្បៈ
    - ការអប់រំផ្នែកសិល្បៈ
    - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងវិស័យសិល្បៈ
    - ជំនួយសម្រាប់វិស័យសិល្បៈ
      សមាគមសិល្បៈ
      មូលនិធិសម្រាប់វិស័យសិល្បៈ
      អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកផ្នែកសិល្បៈ
  - មនុស្សចាស់ជរា
    - ការអភិវឌ្ឍ និងជំនួយសម្រាប់ជនចាស់ជរា
      មូលនិធិសម្រាប់ជនចាស់ជរា
    - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងជនចាស់ជរា
  - គ្រួសារ កុមារ និងយុវជន
    - ការអភិវឌ្ឍ និងជំនួយសម្រាប់គួ្រសារ កុមារ និងយុវជន
      អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍សម្រាប់គ្រួសារ កុមារ និងយុវជន
      មូលនិធិសម្រាប់គ្រួសារ កុមារ និងយុវជន
      សមាគមន៍យុវជន
    - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងគ្រួសារ កុមារ និងយុវជន
      ការទទួលបានការអប់រំ
      ពលកម្មកុមារ
      សិទ្ធិកុមារ
      អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ
    - អាពាហ៍ពិពាហ៍ និងការលែងលះ
    - កុមារកំព្រា និងកុមារគ្មានទីលំនៅ
  - កីឡា
    - ការអភិវឌ្ឍ និងជំនួយសម្រាប់វិស័យកីឡា
    - កន្លែងកីឡាសាធារណៈ
    - ការអប់រំ និងការបណ្តុះបណ្តាលវិស័យកីឡា
    - សម្ព័ន្ធកីឡា
    - គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងវិស័យកីឡា
- ការអភិវឌ្ឍ និងការគ្រប់គ្រងទីក្រុង
  - និន្នាការអភិវឌ្ឍទីក្រុង
  - គោលនយោបាយ និងរដ្ឋបាលទីក្រុង
  - ព័ត៌មានអំពីទីក្រុង
    - ការគ្រប់គ្រង
    - ក្រុង
      បាត់ដំបង
      ភ្នំពេញ
      សៀមរាប
      ព្រះសីហនុ
    - ផែនការទីក្រុងនិងស្ថាបត្យកម្ម
    - ការពន្លត់អគ្គីភ័យ
    - មធ្យោបាយសុខាភិបាលនិងការអប់រំ
    - ការអនុវត្តច្បាប់ និងបទឧក្រិដ្ឋ
    - ការដឹកជញ្ជូន និងការត្រួតពិនិត្យចរាចរណ៍
    - ការប្រមូលសំរាម
    - ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទីក្រុង
    - ទឹកនិងលូបង្ហូរទឹកកខ្វក់
ប្រធានបទ SDG
- គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព

ក្របខ័ណ្ឌ​គោលនយោបាយ​ជាតិ​ដែល​ពាក់ព័ន្ធ​

​ការ​អប់រំ​

​ការងារ​

​សេដ្ឋកិច្ច​

​បញ្ហា​ប្រឈម​សំខាន់ៗ​