ដីឯកជន

កសិករស្ទូងស្រូវ នៅប្រទេសកម្ពុជា។រូបភាពថតដោយខែម សុវណ្ណារ៉ា, អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ ប្រចាំអាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិច កាលពីថ្ងៃទី ១២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៧។ ក្រោមអាជ្ញាប័ណ្ណCC BY-NC-ND 2.0.

កសិករស្ទូងស្រូវ នៅប្រទេសកម្ពុជា។រូបភាពថតដោយ ខែម សុវណ្ណារ៉ា អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ ប្រចាំអាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិច កាលពីថ្ងៃទី ១២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៧។ ក្រោមអាជ្ញាប័ណ្ណ CC BY-NC-ND 2.0.

ដី​ឯកជន​ គឺ​អចលនៈវត្ថុ​ដែល​មាន​សិទ្ធិកម្មសិទ្ធិ​ ឬ​សិទ្ធិ​កាន់កាប់​ដោយ​ស្របច្បាប់​ ជា​លក្ខណៈ​បុគ្គល​ ឬ​រួម​គ្នា​ដោយ​បុគ្គល​ ឬ​ក្រុមហ៊ុន​។​

​ប្រវត្តិ​សាវតា​

​គោល​គំនិត​នៃ​កម្មសិទ្ធិឯកជន​ ត្រូវ​បាន​នាំ​ចូល​មក​ប្រទេស​កម្ពុជា​ឡើង​វិញ​ នៅ​ចុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​ ១៩៨០​ បន្ទាប់​ពី​ត្រូវ​បាន​លុប​បំបាត់​ចោល​ក្នុង​របប​ខ្មែរក្រហម​ នៅ​ឆ្នាំ​ ១៩៧៥​។​ ជា​លទ្ធផល​នៃ​ការ​លុប​បំបាត់​នោះ​ របប​កម្មសិទ្ធិ​នៅ​មុន​ឆ្នាំ​១៩៧៩​ មិន​ត្រូវ​បាន​ទទួលស្គាល់​ទេ​។​1 រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ ឆ្នាំ​១៩៩៣​ បាន​ធានា​សិទ្ធិ​មានកម្ម​សិទ្ធិ​ និង​ទទួល​បានការ​ការពារ​លើ​កម្មសិទ្ធិ​នោះ​ដោយ​រដ្ឋ2​ បើ​ទោះបីជា​មាន​តែ​បុគ្គល​ ឬ​ក្រុមហ៊ុន​ ដែល​មាន​សញ្ជាតិ​ខ្មែរ​ ទើប​មាន​សិទ្ធិ​ជា​ម្ចាស់​កម្មសិទ្ធិ​លើ​ដី​ទៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​។​3 ច្បាប់​ភូមិបាល​ឆ្នាំ​ ២០០១​ ការពារ​សិទ្ធិកម្មសិទ្ធិ​ពី​ការ​ទន្ទ្រាន​ ហើយ​ការ​ដកហូត​សិទ្ធិ​នេះ​អាច​ធ្វើ​ទៅ​បាន​ លុះត្រាតែ​វា​ត្រូវ​បាន​ធ្វើ​ឡើង​ដើម្បី​បម្រើ​ឲ្យ​ប្រយោជន៍​សាធារណៈ​ និង​មានការ​ផ្តល់​ជា​សំណង​ដោយ​សមរម្យ​ និង​យុត្តិធម៌​ រួចរាល់​។​4

​ក្របខ័ណ្ឌគតិយុត្តិ​

​ក្រោយ​ពី​ត្រូវ​បាន​ធ្វើ​វិសោធនកម្ម​ដោយ​ការ​អនុវត្ត​ក្រមរដ្ឋប្បវេណី​នៅ​ឆ្នាំ​ ២០១១​ ច្បាប់​ភូមិបាល​ចែង​ថា​ មាន​តែ​ការ​កាន់កាប់​ដោយ​ស្របច្បាប់​ប៉ុណ្ណោះ​ដែល​អាច​នាំ​ឲ្យ​ឈាន​ដល់​សិទ្ធិកម្មសិទ្ធិ​លើ​ អចលនៈវត្ថុ​ឯកជន​បាន​។​5 បុគ្គល​ទាំងឡាយ​ណា​ ដែល​បាន​ចាប់ផ្តើម​គ្រប់គ្រង​ដី​ នៅ​ច្បាប់​ភូមិបាល​នេះ​ អាច​មាន​សិទ្ធិ​កាន់កាប់​ស្របច្បាប់​ ប្រសិនបើ​ការ​កាន់កាប់​នោះ​បំពេញ​លក្ខណ​មួយ​ចំនួន​។​ ម្ចាស់​ដី​ ត្រូវ​បង្ហាញ​ថា​ ការ​កាន់កាប់​នោះ​ គឺ​ពិតប្រាកដ​ គ្មាន​ហិង្សា​ ដឹង​ឮជា​សាធារណៈ​ គ្មាន​អាក់ខាន​ និង​ដោយ​សុចរិត​។6​ ប៉ុន្តែ​ ភោគៈ​ទាំងឡាយ​ ដែល​បាន​ចាប់ផ្តើម​ធ្វើ​បន្ទាប់​ពី​ច្បាប់​នេះ​ចូល​ជា​ធរមាន​ នៅ​ខែសីហា​ ឆ្នាំ​២០០១7​ ត្រូវ​បាន​ចាត់​ទុក​ថា​ខុសច្បាប់​ ហើយ​មាន​តែ​ដី​ឯកជន​របស់​រដ្ឋ​ទេ​ដែល​អាច​ត្រូវ​បាន​កាន់កាប់​ដោយ​ស្របច្បាប់​។​8 អ្នកទិញ​ដី​ភោគៈ​បន្ត​ ទទួល​បាន​សិទ្ធិ​ភោគៈ​ពី​ភោគី​ខាង​ដើម​ ក្នុង​ករណី​ដែល​ពួក​គេ​អាច​បង្ហាញ​ពី​កម្រង​ឯកសារ​ពី​ការ​កាន់កាប់​ភោគៈ​ នៅ​មុន​ច្បាប់​ភូមិបាល​នេះ​ចូល​ជា​ធរមាន​។​ ប្រសិនបើ​ការ​កាន់កាប់​នេះ​បំពេញ​បាន​តាម​លក្ខខណ្ឌ​តម្រូវ​ដូច​មាន​នេះ​ នោះ​អ្នកកាន់កាប់​ដី​ មាន​សិទ្ធិ​ស្នើ​សុំ​ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ​។9​ ភោគៈ​ស្របច្បាប់​ គឺជា​សិទ្ធិ​បណ្តោះអាសន្ន​ ដែល​ភោគី​មាន​សិទ្ធិ​ដូច​គ្នា​ទៅ​នឹង​ម្ចាស់​កម្មសិទ្ធិករ​ដែរ​។​ ភោគី​ អាច​មិន​មាន​សិទ្ធិ​ផ្ទេរ​ សាងសង់​ និង​កែ​លម្អ​រចនាសម្ព័ន្ធ​ និង​ប្រើប្រាស់​ដី​ សម្រាប់​ជា​ការ​ដាក់​ធានា​។10

​ក្រៅពី​នេះ​ អ្នក​គ្មាន​ដី​ និង​ខ្វះខាត​ដី​ អាច​ទទួល​បាន​កម្មសិទ្ធិឯកជន​ដែល​ផ្តល់​ដោយ​រាជរដ្ឋាភិបាល​ តាម​រយៈ​សម្បទាន​ដី​សង្គមកិច្ច​។​ បន្ទាប់​ពី​បាន​បំពេញ​តាម​លក្ខខណ្ឌ​មួយ​ចំនួន​ហើយ​ អ្នកកាន់កាប់​លើ​ ដី​សម្បទាន​សង្គមកិច្ច​ ត្រូវ​បាន​ផ្តល់​ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ​លើ​ដី​នោះ​។11

​បញ្ហា​ប្រឈម​នៃ​សន្តិសុខ​សិទ្ធិ​កម្មសិទ្ធិឯកជន​

​អង្គការ​មិនមែន​រដ្ឋាភិបាល​ និង​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​ បាន​លើក​លើង​ពី​ការ​ព្រួយបារម្ភ​លើ​សន្តិសុខ​ សិទ្ធិ​កម្មសិទ្ធិឯកជន​ នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​។​ ដំណើរ​ការចេញ​ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ​ដី​ មាន​សភាព​យឺតយ៉ាវ​ និង​ក្លាយជា​ប្រធានបទ​នៃ ការ​ពិនិត្យពិច័យ ​ជា​ច្រើន​ពី​សហគមន៍​ជាតិ​និង​អន្តរជាតិ​ បន្ទាប់​ពី​ធនាគារពិភពលោក​បាន​ផ្អាក​ការ​គាំទ្រ​របស់​ខ្លួន​លើ​គម្រោង​ចេញ​ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ​របស់​ម្ចាស់​ជំនួយ​ជា​ច្រើន​ ដោយសារ​ការ​រំលោភ​លើ​ខ​នៃ​កិច្ច​រក្សា​ការពារ​គម្រោង​។​12 ទោះបីជា​ភោគី​ស្របច្បាប់​មាន​សិទ្ធិ​ស្នើ​សុំ​ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ​ ប៉ុន្តែ​មិន​មាន​ន័យ​ថា​ ពួក​គេ​ត្រូវ​បាន​ធានា​លើ​សិទ្ធិកម្មសិទ្ធិ​ឡើយ​ ហើយ​ភោគី​ជា​ច្រើន​ ត្រូវ​បាន​ចាត់ទុកជា​អ្នក​រស់នៅ​ខុសច្បាប់​ដោយ​មិន​មាន​សិទ្ធិ​លើ​ដី​របស់​ខ្លួន​។​13 ក្រៅពី​នេះ​ អង្គការ​មិនមែន​រដ្ឋាភិបាល​ជា​ច្រើន​ បាន​រាយការណ៍​ថា​ បើ​ទោះបីជា​ម្ចាស់​ដី​នៅ​កំពុង​រង់ចាំ​ការ​វាយតម្លៃ​ទៅ​លើ​សិទ្ធិ​ដីធ្លី​របស់​ពួក​គេ​ លទ្ធភាព​អាច​កើត​មាន​ដែល​ថា​ ក្រុមហ៊ុន​ ឬ​សហគមន៍​មួយ​ ត្រូវ​បាន​ផ្តល់​សិទ្ធិ​លើ​ដី​តែ​មួយ​នេះ​ នៅ​ក្រោម​រូបភាព​ជា​សម្បទាន​ដី​។​14

ទោះបីជា​មាន​ក្របខ័ណ្ឌគតិយុត្តិ​ជា​ច្រើន​សម្រាប់​ការពារ​សិទ្ធិ​កម្មសិទ្ធិឯកជន​ក៏​ដោយ​ ក៏​អ្នករាយការណ៍​ពិសេស​ (​អ្នកជំនាញ​ឯករាជ្យ​ទទួល​ការ​តែងតាំង​ដោយ​អង្គការសហប្រជាជាតិ​)​ ទទួល​បន្ទុក​លើ​ ស្ថានភាព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​ បាន​ព្រមាន​ថា​ កង្វះខាត​សម្ថ​ភាព​ ឬ​ឆ​ន្ទះ​ខាង​នយោបាយ​ក្នុង​ការ​ពង្រឹង​ សិទ្ធិ​ទាំង​អស់នេះ​ នឹង​បណ្តាល​ឲ្យ​កើត​មាន​អវត្តមាន​ ឬ​ អសន្តិសុខ​សិទ្ធិ​កម្មសិទ្ធិឯកជន​សម្រាប់​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ជា​ច្រើន​។​15

​ទាក់ទង​នឹង​ដី​ឯកជន​

​បច្ចុប្បន្នភាព​ចុង​ក្រោយ​ ថ្ងៃ​ទី​ ១​ ខែវិច្ឆិកា​ ឆ្នាំ​២០១៥

ឯកសារយោង

  1. 1. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ៧។
  2. 2. ច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា (១៩៩៣), មាត្រា ៤៤។
  3. 3. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ៨។
  4. 4. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ៥។
  5. 5. ច្បាប់ស្តីពីការអនុវត្តក្រមរដ្ឋប្បវេណី ឆ្នាំ ២០០៧, មាត្រា ៨០។
  6. 6. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ៣៨។
  7. 7. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ២៩។
  8. 8. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ៤៣។
  9. 9. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ៣៨។
  10. 10. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ៣៩។
  11. 11. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ៨៣។
  12. 12. វេទិកាអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល. ឆ្នាំ២០១៥. “ការផាត់ចេញសហគមន៍ក្រីក្រក្នុងទីក្រុងពីការចុះបញ្ជីដីធ្លីជាប្រព័ន្ធនៅរាជធានីភ្នំពេញ.” http://www.ngoforum.org.kh/administrator/components/com_ngoforum/files/027173dc028985963f7f9a1484b14f69-Exclusion-of-the-Urban-Poor-Communities-from-the-SLR-in-PP-Eng.pdf
  13. 13. ណាតាលី ប៊ូហ្គាស្គី និង អ្នកផ្សេងទៀត. ឆ្នាំ២០១០. “ការផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីនៅកម្ពុជា ៖ មេរៀនស្វែងយល់ពីគម្រោងគ្រប់គ្រង និងរដ្ឋបាលដីធ្លី.” http://bit.ly/1C4H8G9
  14. 14. ម៉ាក ហ្រ្គីមឌីជ និង នីក ហែនឌឺសិន. ឆ្នាំ២០១២. “គ្មានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី ៖ សន្តិសុខកម្មសិទ្ធិដីធ្លី និងវិសមភាពនៅកម្ពុជា.” អង្គការស្ពានឆ្លងព្រំដែន. https://data.opendevelopmentcambodia.net/library_record/untitled-tenure-insecurity-and-inequality-in-the-cambodian-land-sector
  15. 15. សូរិយា ស៊ូប៊ែរឌី. ឆ្នាំ២០១៤. “របាយការណ៍របស់អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា” ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស កិច្ចប្រជុំលើកទី ២៧ ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ២០១៤, ទំព័រ១៣. http://cambodia.ohchr.org/WebDOCs/DocReports/3-SG-RA-Reports/Comments_from_the_Govt_of_Cambodia_to_the_SR_Report-17Sept2014.pdf
ទំនាក់ទំនងយើងខ្ញុំ

ទំនាក់ទំនងយើងខ្ញុំ

បើលោកអ្នកមានសំនួរទាក់ទងនឹងខ្លឹមសារផ្សាយនៅលើគេហទំព័រ Open Development Cambodia (ODC)? យើងខ្ញុំ​នឹង​ឆ្លើយ​តប​​ដោយ​ក្តី​រីក​រាយ។

តើអ្នកបានឃើញបញ្ហាបច្ចេកទេសណាមួយនៅលើគេហទំព័រOpen Development Cambodia (ODC) ដែរឬទេ?

តើលោកអ្នកយល់យ៉ាងដូចម្តេចដែរចំពោះការងាររបស់អូឌីស៊ី?

តើលោកអ្នកមានឯកសារដែលអាចជួយពង្រីក​គេហទំព័រOpen Development Cambodia (ODC) ដែរ​ឬទេ​?​ យើងខ្ញុំ​នឹង​ធ្វើការ​ត្រួតពិនិត្យ​រាល់​ទិន្នន័យ​អំពី​ផែនទី​ ច្បាប់​ អត្ថបទ​ និង​ ឯកសារ​ដែល​ពុំ​មាននៅ​លើ​គេហទំព័រ​នេះ​ ហើយ​ពិចារណា​បោះផ្សាយ​ទិន្នន័យ​ទាំងនោះ​។​ សូម​មេត្តា​ផ្ញើ​តែ​ឯកសារ​ណា​ដែល​មាន​ជា​សាធារណៈ​ ឬ​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​អាជ្ញាប័ណ្ណ​ Creative Commons

ឯកសារត្រូវបានលុប
មានបញ្ហា!

កំណត់សម្គាល់៖ Open Development Cambodia (ODC) នឹង​ធ្វើការ​ត្រួតពិនិត្យ​រាល់​ឯកសារ​ដែល​បាន​បញ្ជូន​មក​យ៉ាង​ហ្មត់ចត់​ ដើម្បី​កំណត់​ភាព​ត្រឹមត្រូវ​ និង​ពាក់ព័ន្ធ​ មុន​ពេលធ្វើការ​បង្ហោះ​ផ្សាយ​។​ រាល់​ឯកសារ​ដែល​បាន​បង្ហោះ​ផ្សាយ​នឹង​ជា​ឯកសារ​ដែល​មាន​ជា​សាធារណៈ​ ឬ​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​អាជ្ញាប័ណ្ណ​ Creative​ Commons​។​ យើងខ្ញុំ​សូម​អគុណ​សំរាប់​ការ​គាំទ្រ​របស់​លោក​អ្នក​។​

s6RwN
* ប្រអប់មតិមិនអាចទទេ! មិនអាចបញ្ចូនបាន សូមធ្វើការបញ្ចូនម្តងទៀត! Please add the code correctly​ first.

សូម​អរគុណ​សំរាប់​ការ​ចំនាយ​ពេល​ក្នុង​ការ​ចែក​រំលែក​មក​កាន់​យើងខ្ញុំ!