ដីឯកជន

កសិករស្ទូងស្រូវ នៅប្រទេសកម្ពុជា។រូបភាពថតដោយខែម សុវណ្ណារ៉ា, អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ ប្រចាំអាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិច កាលពីថ្ងៃទី ១២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៧។ ក្រោមអាជ្ញាប័ណ្ណCC BY-NC-ND 2.0.

កសិករស្ទូងស្រូវ នៅប្រទេសកម្ពុជា។រូបភាពថតដោយ ខែម សុវណ្ណារ៉ា អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ ប្រចាំអាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិច កាលពីថ្ងៃទី ១២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៧។ ក្រោមអាជ្ញាប័ណ្ណ CC BY-NC-ND 2.0.

ដី​ឯកជន​ គឺ​អចលនៈវត្ថុ​ដែល​មាន​សិទ្ធិកម្មសិទ្ធិ​ ឬ​សិទ្ធិ​កាន់កាប់​ដោយ​ស្របច្បាប់​ ជា​លក្ខណៈ​បុគ្គល​ ឬ​រួម​គ្នា​ដោយ​បុគ្គល​ ឬ​ក្រុមហ៊ុន​។​

​ប្រវត្តិ​សាវតា​

​គោល​គំនិត​នៃ​កម្មសិទ្ធិឯកជន​ ត្រូវ​បាន​នាំ​ចូល​មក​ប្រទេស​កម្ពុជា​ឡើង​វិញ​ នៅ​ចុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​ ១៩៨០​ បន្ទាប់​ពី​ត្រូវ​បាន​លុប​បំបាត់​ចោល​ក្នុង​របប​ខ្មែរក្រហម​ នៅ​ឆ្នាំ​ ១៩៧៥​។​ ជា​លទ្ធផល​នៃ​ការ​លុប​បំបាត់​នោះ​ របប​កម្មសិទ្ធិ​នៅ​មុន​ឆ្នាំ​១៩៧៩​ មិន​ត្រូវ​បាន​ទទួលស្គាល់​ទេ​។​1 រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ ឆ្នាំ​១៩៩៣​ បាន​ធានា​សិទ្ធិ​មានកម្ម​សិទ្ធិ​ និង​ទទួល​បានការ​ការពារ​លើ​កម្មសិទ្ធិ​នោះ​ដោយ​រដ្ឋ2​ បើ​ទោះបីជា​មាន​តែ​បុគ្គល​ ឬ​ក្រុមហ៊ុន​ ដែល​មាន​សញ្ជាតិ​ខ្មែរ​ ទើប​មាន​សិទ្ធិ​ជា​ម្ចាស់​កម្មសិទ្ធិ​លើ​ដី​ទៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​។​3 ច្បាប់​ភូមិបាល​ឆ្នាំ​ ២០០១​ ការពារ​សិទ្ធិកម្មសិទ្ធិ​ពី​ការ​ទន្ទ្រាន​ ហើយ​ការ​ដកហូត​សិទ្ធិ​នេះ​អាច​ធ្វើ​ទៅ​បាន​ លុះត្រាតែ​វា​ត្រូវ​បាន​ធ្វើ​ឡើង​ដើម្បី​បម្រើ​ឲ្យ​ប្រយោជន៍​សាធារណៈ​ និង​មានការ​ផ្តល់​ជា​សំណង​ដោយ​សមរម្យ​ និង​យុត្តិធម៌​ រួចរាល់​។​4

​ក្របខ័ណ្ឌគតិយុត្តិ​

​ក្រោយ​ពី​ត្រូវ​បាន​ធ្វើ​វិសោធនកម្ម​ដោយ​ការ​អនុវត្ត​ក្រមរដ្ឋប្បវេណី​នៅ​ឆ្នាំ​ ២០១១​ ច្បាប់​ភូមិបាល​ចែង​ថា​ មាន​តែ​ការ​កាន់កាប់​ដោយ​ស្របច្បាប់​ប៉ុណ្ណោះ​ដែល​អាច​នាំ​ឲ្យ​ឈាន​ដល់​សិទ្ធិកម្មសិទ្ធិ​លើ​ អចលនៈវត្ថុ​ឯកជន​បាន​។​5 បុគ្គល​ទាំងឡាយ​ណា​ ដែល​បាន​ចាប់ផ្តើម​គ្រប់គ្រង​ដី​ នៅ​ច្បាប់​ភូមិបាល​នេះ​ អាច​មាន​សិទ្ធិ​កាន់កាប់​ស្របច្បាប់​ ប្រសិនបើ​ការ​កាន់កាប់​នោះ​បំពេញ​លក្ខណ​មួយ​ចំនួន​។​ ម្ចាស់​ដី​ ត្រូវ​បង្ហាញ​ថា​ ការ​កាន់កាប់​នោះ​ គឺ​ពិតប្រាកដ​ គ្មាន​ហិង្សា​ ដឹង​ឮជា​សាធារណៈ​ គ្មាន​អាក់ខាន​ និង​ដោយ​សុចរិត​។6​ ប៉ុន្តែ​ ភោគៈ​ទាំងឡាយ​ ដែល​បាន​ចាប់ផ្តើម​ធ្វើ​បន្ទាប់​ពី​ច្បាប់​នេះ​ចូល​ជា​ធរមាន​ នៅ​ខែសីហា​ ឆ្នាំ​២០០១7​ ត្រូវ​បាន​ចាត់​ទុក​ថា​ខុសច្បាប់​ ហើយ​មាន​តែ​ដី​ឯកជន​របស់​រដ្ឋ​ទេ​ដែល​អាច​ត្រូវ​បាន​កាន់កាប់​ដោយ​ស្របច្បាប់​។​8 អ្នកទិញ​ដី​ភោគៈ​បន្ត​ ទទួល​បាន​សិទ្ធិ​ភោគៈ​ពី​ភោគី​ខាង​ដើម​ ក្នុង​ករណី​ដែល​ពួក​គេ​អាច​បង្ហាញ​ពី​កម្រង​ឯកសារ​ពី​ការ​កាន់កាប់​ភោគៈ​ នៅ​មុន​ច្បាប់​ភូមិបាល​នេះ​ចូល​ជា​ធរមាន​។​ ប្រសិនបើ​ការ​កាន់កាប់​នេះ​បំពេញ​បាន​តាម​លក្ខខណ្ឌ​តម្រូវ​ដូច​មាន​នេះ​ នោះ​អ្នកកាន់កាប់​ដី​ មាន​សិទ្ធិ​ស្នើ​សុំ​ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ​។9​ ភោគៈ​ស្របច្បាប់​ គឺជា​សិទ្ធិ​បណ្តោះអាសន្ន​ ដែល​ភោគី​មាន​សិទ្ធិ​ដូច​គ្នា​ទៅ​នឹង​ម្ចាស់​កម្មសិទ្ធិករ​ដែរ​។​ ភោគី​ អាច​មិន​មាន​សិទ្ធិ​ផ្ទេរ​ សាងសង់​ និង​កែ​លម្អ​រចនាសម្ព័ន្ធ​ និង​ប្រើប្រាស់​ដី​ សម្រាប់​ជា​ការ​ដាក់​ធានា​។10

​ក្រៅពី​នេះ​ អ្នក​គ្មាន​ដី​ និង​ខ្វះខាត​ដី​ អាច​ទទួល​បាន​កម្មសិទ្ធិឯកជន​ដែល​ផ្តល់​ដោយ​រាជរដ្ឋាភិបាល​ តាម​រយៈ​សម្បទាន​ដី​សង្គមកិច្ច​។​ បន្ទាប់​ពី​បាន​បំពេញ​តាម​លក្ខខណ្ឌ​មួយ​ចំនួន​ហើយ​ អ្នកកាន់កាប់​លើ​ ដី​សម្បទាន​សង្គមកិច្ច​ ត្រូវ​បាន​ផ្តល់​ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ​លើ​ដី​នោះ​។11

​បញ្ហា​ប្រឈម​នៃ​សន្តិសុខ​សិទ្ធិ​កម្មសិទ្ធិឯកជន​

​អង្គការ​មិនមែន​រដ្ឋាភិបាល​ និង​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​ បាន​លើក​លើង​ពី​ការ​ព្រួយបារម្ភ​លើ​សន្តិសុខ​ សិទ្ធិ​កម្មសិទ្ធិឯកជន​ នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​។​ ដំណើរ​ការចេញ​ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ​ដី​ មាន​សភាព​យឺតយ៉ាវ​ និង​ក្លាយជា​ប្រធានបទ​នៃ ការ​ពិនិត្យពិច័យ ​ជា​ច្រើន​ពី​សហគមន៍​ជាតិ​និង​អន្តរជាតិ​ បន្ទាប់​ពី​ធនាគារពិភពលោក​បាន​ផ្អាក​ការ​គាំទ្រ​របស់​ខ្លួន​លើ​គម្រោង​ចេញ​ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ​របស់​ម្ចាស់​ជំនួយ​ជា​ច្រើន​ ដោយសារ​ការ​រំលោភ​លើ​ខ​នៃ​កិច្ច​រក្សា​ការពារ​គម្រោង​។​12 ទោះបីជា​ភោគី​ស្របច្បាប់​មាន​សិទ្ធិ​ស្នើ​សុំ​ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ​ ប៉ុន្តែ​មិន​មាន​ន័យ​ថា​ ពួក​គេ​ត្រូវ​បាន​ធានា​លើ​សិទ្ធិកម្មសិទ្ធិ​ឡើយ​ ហើយ​ភោគី​ជា​ច្រើន​ ត្រូវ​បាន​ចាត់ទុកជា​អ្នក​រស់នៅ​ខុសច្បាប់​ដោយ​មិន​មាន​សិទ្ធិ​លើ​ដី​របស់​ខ្លួន​។​13 ក្រៅពី​នេះ​ អង្គការ​មិនមែន​រដ្ឋាភិបាល​ជា​ច្រើន​ បាន​រាយការណ៍​ថា​ បើ​ទោះបីជា​ម្ចាស់​ដី​នៅ​កំពុង​រង់ចាំ​ការ​វាយតម្លៃ​ទៅ​លើ​សិទ្ធិ​ដីធ្លី​របស់​ពួក​គេ​ លទ្ធភាព​អាច​កើត​មាន​ដែល​ថា​ ក្រុមហ៊ុន​ ឬ​សហគមន៍​មួយ​ ត្រូវ​បាន​ផ្តល់​សិទ្ធិ​លើ​ដី​តែ​មួយ​នេះ​ នៅ​ក្រោម​រូបភាព​ជា​សម្បទាន​ដី​។​14

ទោះបីជា​មាន​ក្របខ័ណ្ឌគតិយុត្តិ​ជា​ច្រើន​សម្រាប់​ការពារ​សិទ្ធិ​កម្មសិទ្ធិឯកជន​ក៏​ដោយ​ ក៏​អ្នករាយការណ៍​ពិសេស​ (​អ្នកជំនាញ​ឯករាជ្យ​ទទួល​ការ​តែងតាំង​ដោយ​អង្គការសហប្រជាជាតិ​)​ ទទួល​បន្ទុក​លើ​ ស្ថានភាព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​ បាន​ព្រមាន​ថា​ កង្វះខាត​សម្ថ​ភាព​ ឬ​ឆ​ន្ទះ​ខាង​នយោបាយ​ក្នុង​ការ​ពង្រឹង​ សិទ្ធិ​ទាំង​អស់នេះ​ នឹង​បណ្តាល​ឲ្យ​កើត​មាន​អវត្តមាន​ ឬ​ អសន្តិសុខ​សិទ្ធិ​កម្មសិទ្ធិឯកជន​សម្រាប់​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ជា​ច្រើន​។​15

​ទាក់ទង​នឹង​ដី​ឯកជន​

​បច្ចុប្បន្នភាព​ចុង​ក្រោយ​ ថ្ងៃ​ទី​ ១​ ខែវិច្ឆិកា​ ឆ្នាំ​២០១៥

ឯកសារយោង

  • 1. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ៧។
  • 2. ច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា (១៩៩៣), មាត្រា ៤៤។
  • 3. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ៨។
  • 4. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ៥។
  • 5. ច្បាប់ស្តីពីការអនុវត្តក្រមរដ្ឋប្បវេណី ឆ្នាំ ២០០៧, មាត្រា ៨០។
  • 6. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ៣៨។
  • 7. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ២៩។
  • 8. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ៤៣។
  • 9. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ៣៨។
  • 10. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ៣៩។
  • 11. ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១, មាត្រា ៨៣។
  • 12. វេទិកាអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល. ឆ្នាំ២០១៥. “ការផាត់ចេញសហគមន៍ក្រីក្រក្នុងទីក្រុងពីការចុះបញ្ជីដីធ្លីជាប្រព័ន្ធនៅរាជធានីភ្នំពេញ.” http://www.ngoforum.org.kh/administrator/components/com_ngoforum/files/027173dc028985963f7f9a1484b14f69-Exclusion-of-the-Urban-Poor-Communities-from-the-SLR-in-PP-Eng.pdf
  • 13. ណាតាលី ប៊ូហ្គាស្គី និង អ្នកផ្សេងទៀត. ឆ្នាំ២០១០. “ការផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីនៅកម្ពុជា ៖ មេរៀនស្វែងយល់ពីគម្រោងគ្រប់គ្រង និងរដ្ឋបាលដីធ្លី.” http://bit.ly/1C4H8G9
  • 14. ម៉ាក ហ្រ្គីមឌីជ និង នីក ហែនឌឺសិន. ឆ្នាំ២០១២. “គ្មានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី ៖ សន្តិសុខកម្មសិទ្ធិដីធ្លី និងវិសមភាពនៅកម្ពុជា.” អង្គការស្ពានឆ្លងព្រំដែន. https://data.opendevelopmentcambodia.net/library_record/untitled-tenure-insecurity-and-inequality-in-the-cambodian-land-sector
  • 15. សូរិយា ស៊ូប៊ែរឌី. ឆ្នាំ២០១៤. “របាយការណ៍របស់អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា” ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស កិច្ចប្រជុំលើកទី ២៧ ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ២០១៤, ទំព័រ១៣. http://cambodia.ohchr.org/WebDOCs/DocReports/3-SG-RA-Reports/Comments_from_the_Govt_of_Cambodia_to_the_SR_Report-17Sept2014.pdf
ទំនាក់ទំនងយើងខ្ញុំ

ទំនាក់ទំនងយើងខ្ញុំ

បើលោកអ្នកមានសំនួរទាក់ទងនឹងខ្លឹមសារផ្សាយនៅលើគេហទំព័រ Open Development Cambodia (ODC)? យើងខ្ញុំ​នឹង​ឆ្លើយ​តប​​ដោយ​ក្តី​រីក​រាយ។

តើអ្នកបានឃើញបញ្ហាបច្ចេកទេសណាមួយនៅលើគេហទំព័រOpen Development Cambodia (ODC) ដែរឬទេ?

តើលោកអ្នកយល់យ៉ាងដូចម្តេចដែរចំពោះការងាររបស់អូឌីស៊ី?

តើលោកអ្នកមានឯកសារដែលអាចជួយពង្រីក​គេហទំព័រOpen Development Cambodia (ODC) ដែរ​ឬទេ​?​ យើងខ្ញុំ​នឹង​ធ្វើការ​ត្រួតពិនិត្យ​រាល់​ទិន្នន័យ​អំពី​ផែនទី​ ច្បាប់​ អត្ថបទ​ និង​ ឯកសារ​ដែល​ពុំ​មាននៅ​លើ​គេហទំព័រ​នេះ​ ហើយ​ពិចារណា​បោះផ្សាយ​ទិន្នន័យ​ទាំងនោះ​។​ សូម​មេត្តា​ផ្ញើ​តែ​ឯកសារ​ណា​ដែល​មាន​ជា​សាធារណៈ​ ឬ​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​អាជ្ញាប័ណ្ណ​ Creative Commons

ឯកសារត្រូវបានលុប
មានបញ្ហា!

កំណត់សម្គាល់៖ Open Development Cambodia (ODC) នឹង​ធ្វើការ​ត្រួតពិនិត្យ​រាល់​ឯកសារ​ដែល​បាន​បញ្ជូន​មក​យ៉ាង​ហ្មត់ចត់​ ដើម្បី​កំណត់​ភាព​ត្រឹមត្រូវ​ និង​ពាក់ព័ន្ធ​ មុន​ពេលធ្វើការ​បង្ហោះ​ផ្សាយ​។​ រាល់​ឯកសារ​ដែល​បាន​បង្ហោះ​ផ្សាយ​នឹង​ជា​ឯកសារ​ដែល​មាន​ជា​សាធារណៈ​ ឬ​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​អាជ្ញាប័ណ្ណ​ Creative​ Commons​។​ យើងខ្ញុំ​សូម​អគុណ​សំរាប់​ការ​គាំទ្រ​របស់​លោក​អ្នក​។​

G8ckw
* ប្រអប់មតិមិនអាចទទេ! មិនអាចបញ្ចូនបាន សូមធ្វើការបញ្ចូនម្តងទៀត! Please add the code correctly​ first.

សូម​អរគុណ​សំរាប់​ការ​ចំនាយ​ពេល​ក្នុង​ការ​ចែក​រំលែក​មក​កាន់​យើងខ្ញុំ!