ទឹក​ក្រោម​ដី

ប្រទេសកម្ពុជាពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងលើធនធានទឹកក្រោមដីរបស់ខ្លួន ដើម្បីទប់ទល់នឹងបញ្ហាខ្វះខាតទឹកក្នុងអំឡុងរដូវប្រាំង។ ប្រជាជនច្រើនជាងពាក់កណ្តាល អាស្រ័យលើទឹកក្រោមដី នៅពេលដែលទឹកលើដីមិនមានគ្រប់គ្រាន់។ នៅជម្រៅជាក់លាក់មួយ ដីត្រូវបានឆ្អែតដោយទឹក ហើយផ្ទៃខាងលើនៃតំបន់ឆ្អែតទឹកត្រូវបានហៅថា នីវ៉ូទឹកក្រោមដី។ ស្រទាប់ទឹកក្រោមដី គឺជាទឹកដែលស្ថិតក្រោមនីវ៉ូទឹកក្រោមដី។ ទឹកត្រូវបានផ្ទុកនៅរន្ធតូចៗ ចន្លោះថ្ម និងល្បាប់ហ្មត់ ហើយវាអាចហូរ អាស្រ័យនឹងទំហំនៃចន្លោះថ្ម។ ទឹកក្រោមដី សំដៅទៅលើទឹកទាំងឡាយណាដែលស្ថិតនៅក្រោមនីវ៉ូទឹកក្រោមដី ឬជាទឹកទាំងស្រុងនៃស្រទាប់ទឹកក្រោម។¹

សាលារៀនក្នុងភូមិនៅប្រទេសកម្ពុជា។ រូបថត ដោយ Bryon Lippincott, ថតនៅថ្ងៃទី៣១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥។ ក្រោមអាជ្ញាប័ណ្ណ CC BY-ND 2.0។

បច្ចុប្បន្ននេះ នៅកម្ពុជា ព័ត៌មានអំពីទឹកក្រោមដីហាក់ដូចជាមិនមានច្រើននោះទេ។ គម្រោងស្រាវជ្រាវធំៗចំនួនពីរ ទើបត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេល ២០ឆ្នាំនេះ ទោះបីជាវាមិនធ្លាប់មានផែនការជាតិ ឬការស្រាវជ្រាវរួមគ្នាពីមុនមកក៏ដោយ។ ការប្រមូលទិន្នន័យចុងក្រោយបង្អស់ត្រូវបានដឹកនាំធ្វើឡើងដោយទីភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិជប៉ុន (JICA) នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០២ និងដោយសហគ្រិនអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ នៅឆ្នាំ ២០០៨។² លទ្ធផល គឺហាក់មានភាពខុសគ្នាយ៉ាងខ្លាំងពីការសិក្សាមួយទៅការសិក្សាមួយ ព្រោះថាការស្រាវជ្រាវ គឺភាគច្រើនផ្អែកលើឧបករណ៍ម៉ូដែល។ ការសិក្សានៅនឹងទីកន្លែង គឺមិនអាចទៅរួចនោះទេ នៅពេលឈានមកដល់ប្រធានបទទឹកក្រោមដី។

និរន្តភាពនៃប្រភពទឹកក្រោមដី គឺជាការព្រួយបារម្ភដ៏ចម្បងសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវនាពេលអនាគត ជាពិសេស ដោយសារតែអណ្តូងថ្មីៗត្រូវបានសាងសង់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ នៅខណៈពេលដែលទឹកកំពុងត្រូវបានបូមពីក្នុងដីកាន់តែជ្រៅទៅៗ។ ការកកើតឡើងវិញ អាស្រ័យលើកត្តាជាច្រើន ដែលរួមមាន អត្រាភ្លៀងធ្លាក់ ជំរាលដី ភាពស្ពោតរបស់ដី អាកាសធាតុ រំហួតបរិយាកាស និងការលូតលាស់នៃរុក្ខជាតិ នៅក្នុងចំណោមកត្តាផ្សេងៗទៀត។ វាមានភាពខុសគ្នាខ្លាំងនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ជាពិសេសដោយសារតែល្បាយនៃទឹកភ្លៀងធ្លាក់មិនឯកសណ្ឋាន ហើយប្រែប្រួលពី កម្រិត ១,០០០ មីលីម៉ែត្រក្នុងមួយឆ្នាំ រហូតដល់ ៣,០០០ មីលីម៉ែត្រក្នុងមួយឆ្នាំ អាស្រ័យតាមតំបន់។³ វាមានការប្រែប្រួលយ៉ាងរហ័សក្នុងការរុករកក្រោមដីដែលវាកំពុងគំរាមកំហែងដល់និរន្តភាពប្រភព។ ជារួម អត្រាដែលកកើតឡើងវិញ គឺមានសភាពយឺត។⁴

ការទាញយកទឹកក្រោមដីនៅកម្ពុជា

ទឹកក្រោមដី គឺភាគច្រើនត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅតាមទីជនបទនៃប្រទេសកម្ពុជា។ ទឹកក្រោមដីជាទូទៅត្រូវបានបំពុលតិចតួចជាងទឹកលើផ្ទៃដី ហើយវាផ្តល់នូវធនធានដ៏មានសារៈសំខាន់នៅពេលដែលទឹកលើផ្ទៃដីជួបការខ្វះខាត។ នៅកម្ពុជា វាត្រូវបានសម្គាល់ថា ទឹកលើផ្ទៃដីដែលមិនបានធ្វើប្រព្រឹត្តិកម្មសម្អាតភាគច្រើន គឺងាយនឹងរងការបំពុលខ្ពស់។⁵ ច្រើនជាងពាក់កណ្តាលនៃទឹកផឹកសរុបបានមកពីទឹកក្រោមដីក្នុងអំឡុងពេលនៃរដូវប្រាំង។⁶

វិធីពីរយ៉ាងត្រូវបានយកមកប្រើសម្រាប់ទាញយកទឹកក្រោមដី៖ អណ្តូងជីក (ជម្រៅ ៣-១៥ ម៉ែត្រ) និងអណ្តូងស្នប់ (ជម្រៅ ១៥-១០០ ម៉ែត្រ)។ អណ្តូងស្នប់ភាគច្រើនត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុងខេត្តព្រៃវែង និងស្វាយរៀង (ភាគអាគ្នេយ៍នៃប្រទេសកម្ពុជា)។ អណ្តូងជីកជាធម្មតាត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងខេត្តកំពង់ធំ ក៏ដូចជាក្នុងភាគកណ្តាល និងភាគនិរតីនៃប្រទេសកម្ពុជា។⁷ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអណ្តូងទឹកអាស្រ័យលើជម្រៅដែលទឹកអាចនឹងត្រូវបានរកឃើញនៅក្រោមដី។

តម្លៃនៅតែថ្លៃសម្រាប់សហគមន៍។ ខណៈដែលអណ្តូងដែលមានជម្រៅ ៣០ ម៉ែត្រអាចនឹងត្រូវចំនាយថវិកា ៥០០ ដុល្លារដើម្បីជីក អណ្តូងជម្រៅ ១០០ ម៉ែត្រអាចនឹងត្រូវចំនាយថវិកា ៧,០០០ដុល្លារ ឬច្រើនជាងនេះ។ បច្ចុប្បន្ននេះ អណ្តូងស្នប់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានប្រមាណ ២៧០,០០០ អណ្តូង ដែលភាគច្រើននៃអណ្តូងទាំងនោះត្រូវបានដំណើរការបូមដោយប្រើដៃសប់។⁸ សព្វថ្ងៃនេះ ទឹកក្រោមដី គឺភាគច្រើនត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់គោលបំណងជាលក្ខណៈគ្រួសារ ការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ការស្រោចស្រពដំណាំ និងឧស្សាហកម្មធុនស្រាល។

កសិករជាច្រើនកំពុងស្វែងរកការគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់ទៅលើការប្រើប្រាស់ទឹក។⁹ ទឹកក្រោមដីត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាចម្បងដើម្បីផ្តល់ជាការស្រោចស្រពដោយផ្នែកនៅអំឡុងពេលដែលរដូវប្រាំងមានរយៈពេលយូរ ហើយសម្រាប់ការស្រោចស្រពរួមផ្សំសម្រាប់ដំណាំស្រូវនារដូវវស្សា។¹⁰ នៅផ្នែកខ្លះនៃប្រទេសដែលនៅឆ្ងាយពីប្រភពទឹក និងប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ ប្រជាជនពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងលើទឹកក្រោមដីសម្រាប់ស្រោចស្រពផ្ទៃដីដាំដុះរបស់ពួកគេ។

ក្រៅពីការប្រើប្រាស់ទឹកក្រោមដីសម្រាប់ការប្រើប្រាស់តាមផ្ទះ និងការដាំដុះ ទឹកក្រោមដី កាន់តែច្រើនឡើង ត្រូវបានយកមកប្រើប្រាស់នៅក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម។ ជាមួយនឹងតម្រូវការប្រើប្រាស់ដ៏ខ្ពស់នៃទឹកក្រោមដីសម្រាប់កសិឧស្សាហកម្ម និរន្តភាពនៃធនធាននេះអាចនឹងត្រូវបានគំរាមកំហែង ដោយសារតែការទាញយកហួសកម្រិត។¹¹

បញ្ហាជាច្រើនចោទមាននៅជុំវិញការថយចុះនៃទឹកក្រោមដី ការធ្លាក់ចុះនៃគុណភាពទឹក និងការចំណាយខ្ពស់សម្រាប់ទឹកស្រោចស្រពដំណាំ។

ការគំរាមកំហែង និងការប្រឈម

ដោយយោងតាមបណ្តាញគ្រប់គ្រងទឹកក្រោមដីសកល សេចក្តីសម្រេចចិត្តលើការគ្រប់គ្រងទឹក ពឹងផ្អែកខ្លាំងលើទិន្នន័យដែលអាចរកបាន និងគុណភាពនៃពិនិត្យតាមដានទិន្នន័យ។¹² ការសិក្សាមួយរបស់សាកលវិទ្យាល័យ Stanford¹³ ចេញផ្សាយនៅក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១៦ បានរកឃើញថា ការប្រើប្រាស់ទឹកក្រោមដីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺកំពុងកើនឡើង ១០ភាគរយជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ការសិក្សានេះ បានរកឃើញថា កំណើននៃការពឹងផ្អែកលើទឹកក្រោមដីអាចនឹងធ្វើឱ្យនីវ៉ូទឹកក្រោមដីធ្លាក់ចុះក្រោមកម្រិតដែលម៉ាស៊ីនប៉ូមទឹកធម្មតាអាចបូមបាន នៅក្នុងរយៈពេល ១៥ ឆ្នាំខាងមុខ។

អង្គការស្បៀង និងកសិកម្មពិភពលោក នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ហៅកាត់ (FAO) ប៉ាន់ប្រមាណថា ការកកើតឡើងវិញនៃស្រទាប់ទឹកក្រោមដីជាមធ្យមអាចកើនបាន ១៧.៦ គីឡូម៉ែត្រគូបក្នុងមួយឆ្នាំ ដែលស្មើនឹង៥ភាគរយ នៃទឹកភ្លៀងធ្លាក់ប្រចាំឆ្នាំរបស់ប្រទេសនេះ។ ការធ្លាក់ចុះនៃកម្រិតទឹកក្រោមដីទើបតែត្រូវបានរាយការណ៍នាពេលថ្មីៗនេះ ហើយនិរន្តភាពនៃធនធាននេះគឺស្ថិតក្នុងភាពមិនច្បាស់លាស់។

ទោះបីជាមានការព្រួយបារម្ភច្រើនអំពីនិរន្តភាពនៃការប្រើប្រាស់ក៏ដោយ ក៏ព័ត៌មានជាសកលទាក់ទឹងនឹងធនធានទឹកក្រោមដី នៅតែខ្វះខាតនៅឡើយ។ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៤ តាមការសិក្សាមួយរបស់ FAO ដែលបានកត់ត្រាថា បរិមាណនៃធនធានទឹកក្រោមដីមាន ១៧.៦ ពាន់លានម៉ែត្រគូប។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ការសិក្សាស្រាវជ្រាវភាគច្រើននៃទឹកក្រោមដីនៅកម្ពុជាត្រូវបានដំណើរការដោយផ្អែកលើទិន្នន័យអណ្តូងរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។

WSP Program. “អណ្តូងទឹកដែលមិនអាចផឹកបាន ដោយសារតែការបំពុលនៃជាតិអាសេនិច”

គុណភាពទឹក គឺស្ថិតនៅក្នុងហានិភ័យ ដោយសារការពង្រីកតំបន់ឧស្សាហកម្ម និងការបញ្ចេញនូវកាកសំណល់ឧស្សាហកម្មដែលមិនបានធ្វើប្រព្រឹត្តកម្ម ចេះតែកើនឡើង។ កម្រិតខ្ពស់នៃជាតិដែកត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងអណ្តូងស្នប់ ប្រមាណ ជា១០ភាគរយ ជាពិសេសនៅខេត្តកណ្តាល។ ដានស្នាមនៃអាសេនិច និងម៉ង់ហ្គាណែស ក៏ត្រូវបានរាយការណ៍ផងដែរ។¹⁴ ការកើនឡើងនៃកំហាប់អំបិល ក៏ត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងខេត្តដែលមានការជ្រាបចូលនៃទឹកសមុទ្រផងដែរ។

រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានបង្កើតស្តង់ដាទឹកផឹកកម្ពុជា (CDWS) ក្នុងគោលដៅដើម្បីពង្រឹងគុណភាពទឹក។¹⁵ យ៉ាងណាមិញ ទិន្នន័យបច្ចុប្បន្នបង្ហាញពីវត្តមាននៃធាតុដែលអាចបង្ករគ្រោះថ្នាក់ នៅក្នុងសំណាកវិភាគ។ ការបំពុលទឹក នៅតែជាបញ្ហានៅកម្ពុជា។ ការសិក្សាថ្មីមួយក៏បានបង្ហាញពីគ្រោះថ្នាក់នៃស្រូវដែលត្រូវបានបំពុលដោយទឹកដែលមានផ្ទុកសារធាតុអាសេនិច។¹⁶

ការឆ្លើយតបខាងគោលនយោបាយ និងទស្សនៈនាពេលអនាគត

ច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងធនធានទឹកឆ្នាំ ២០០៧ មានពីរមាត្រា¹⁷ប្បញ្ញត្តិអំពីទឹកក្រោមដី។ វាគឺជាការចាំបាច់ណាស់ ក្នុងការរាយការណ៍ទៅកាន់ក្រសួងធនធានទឹក និងឧតុនិយម នៅពេលដែលទឹកក្រោមដីត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងសកម្មភាពរុករករ៉ែ ខួង ឬក្នុងសកម្មភាពផ្សេងទៀត។ ការទាញយកទឹកក្រោមដីលើពីបរិមាណជាក់លាក់មួយ  គឺចាំបាច់ត្រូវស្នើសុំអាជ្ញាប័ណ្ណ។

ការស៊ើបអង្កេតទៅក្នុងការអភិវឌ្ឍយុទ្ធសាស្ត្រទាក់ទងនឹងជាតិអាសេនិច ត្រូវបានដឹកនាំដោយក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ និងវិទ្យាស្ថានបច្ចេកវិទ្យាកម្ពុជា ដើម្បីបង្ការបញ្ហាសុខភាពនានាពីការប្រើប្រាស់ទឹកដែលបានបំពុលដោយជាតិអាសេនិច។ ការធ្វើផែនទីលើគុណភាពទឹកក្រោមដី គឺកំពុងស្ថិតក្នុងដំណើរការ ស្របទៅតាមស្តង់ដាតម្រូវដោយអង្គការសុខភាពពិភពលោក¹⁸ តាមរយៈកម្មវិធីរួមគ្នាមួយក្នុងចំណោមដៃគូពាក់ព័ន្ធសំខាន់ៗ រួមមាន ក្រសួងធនធានទឹក និងឧតុនិយម ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ និងធនាគារពិភពលោក។ យោងទៅតាមក្រសួងធនធានទឹក និងឧតុនិយម ការសិក្សាទឹកក្រោមដីមួយ គឺកំពុងតែដំណើរការទៅមុខ ហើយខេត្តចំនួន ៧ ក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ២៤ ត្រូវបានធ្វើការសិក្សា។¹⁹

ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពចុងក្រោយ៖ ថ្ងៃទី ២៥ ខែ សីហា ឆ្នាំ ២០១៦

ទាក់ទងនឹង ទឹកក្រោមដី

• គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងទឹក
• ធនធានទឹក
• ការបំពុលទឹក