គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពទី៥ (គ.អ.ច ទី៥) ត្រូវបានគេបង្កើតឡើងដើម្បី “សម្រេចសមភាពយេនឌ័រ និង ផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់ស្ត្រី និងកុមារីទាំងអស់” ។ គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពសកលទី៥ មានចំណុចដៅចំនួន ៩ (រួមបញ្ចួលមធ្យោបាយនៃការអនុវត្តគោលដៅចំនួន ៣) និង សូចនាករចំនួន ១៤។ គោលបំណងនៃគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពទី៥នេះ គឺត្រូវបានគេលើកឡើង ក្នុងគោលដៅលើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រនៅតាមថ្នាក់ស្រុក និងថ្នាក់ជាតិ។ ចំណែកឯចំណុចដៅចំនួន ៣ ចុងក្រោយ គឺជាមធ្យោបាយក្នុងការអនុវត្តដើម្បីបញ្ជាក់ នឹងវាយតម្លៃគោលដៅ ជាមួយសូចនាករចំនួន ១៤ ផ្សេងទៀត។1
សមភាពស្ត្រី និងការផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់ស្ត្រី មិនត្រឹមតែមានឥទ្ធិពលខ្លាំងទៅលើការរីកចម្រើនដោយស្ថេរភាព និងការអភិវឌ្ឍដោយគ្រប់ជ្រុងជ្រោយប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏ជាចំណុចសំខាន់ផងដែរ ចំពោះគោលដៅទាំងអស់នៅក្នុងរបៀបវារៈឆ្នាំ២០៣០ សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព។ សមិទ្ធផលនៃគោលដៅទី៥ គឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះ ដើម្បីឈានទៅដល់ការសម្រេចបាននូវ គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពដទៃទៀត។2 នៅក្នុងដំណើរការនៃគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពទី៥ ចំណុចដៅដាច់ដោយឡែក ជាមួយសូចនាករសម្រាប់វាស់វែងជាច្រើន ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលគ្នា។3
 |  |  |
 |  |  |
 |  |  |
គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព ក៏ផ្តល់នូវទំនាក់ទំនង និងលទ្ធភាពក្នុងការលើកយកបញ្ហាប្រឈមឆ្លងវិស័យមកដោះស្រាយផងដែរ ហើយបញ្ហាយេនឌ័រត្រូវបានបង្ហាញក្នុងគោលដៅឯករាជ្យ ក៏ដូចជានៅក្នុងគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពផ្សេងទៀតផងដែរ។ ឧទាហរណ៍ របាយការណ៍ព្រាងពីកម្មវិធីស្បៀងអាហារពិភពលោក (WFP) បង្ហាញពីការផ្សារភ្ជាប់គ្នារវាងគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពទី២ និង គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពទី៥ ។ របាយការណ៍នេះបង្ហាញថា វិសមភាពយេនឌ័រអាចជះឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងទៅលើការទទួលបានសុវត្ថិភាពចំណីអាហារ និងអាហារូបត្ថម្ភ។ ការលើកកម្ពស់សន្តិសុខស្បៀង និងអាហារូបត្ថម្ភ អាចនឹងប្រយុទ្ធប្រឆាំងទៅនឹងភាពក្រីក្រ ធានាគុណភាពសុខភាព នឹងលើកកម្ពស់ការសិក្សា។4 វគ្គបណ្តុះបណ្តាលបន្ថែមសម្រាប់បុគ្គលិកសុខភាពវិជ្ជាជីវៈ ស្តីពីសន្តិសុខស្បៀង និងអាហារូបត្ថម្ភ គឺមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ ដើម្បីឱ្យការតាមដាន និងការទទួលបានព័ត៌មានស្តីពីអាហារូបត្ថម្ភ អាចទៅដល់សម្រាប់ស្ត្រី និងកុមារនៅតាមសហគមន៍។5
ការផ្លាស់ប្តូរពីគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍ទី៣ ទៅជាគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពទី៥ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា
គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហសវត្សរ៍ទី៣ (សមភាពយេនឌ័រ និងការផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់ស្ត្រី) បានផ្ដោតលើការលុបបំបាត់វិសមភាពយេនឌ័រ នៅគ្រប់កម្រិតនៃការអប់រំត្រឹមឆ្នាំ ២០១៥។ គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហសវត្សសកលទី៣ បានសង្កត់ធ្ងន់លើទិដ្ឋភាពបី ដែលមានគោលបំណងបង្កើនសមាមាត្រនៃការចូលរួមរបស់ស្ត្រី នៅក្នុង (១) ការអប់រំ (២) ការងារទទួលបានប្រាក់ឈ្នួលក្រៅពីវិស័យកសិកម្ម និង (៣) អាសនៈនៅក្នុងសភាជាតិ។6
គោលដៅអភិវឌ្ឍសហស្សវត្សរ៍កម្ពុជាទី៣ (គ.អ.ស.ក ៣) បានអនុវត្តតាមសមាសភាគសកលលោកទាំងអស់នេះ។ 7 លើសពីនេះទៅទៀត រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏បានដាក់ចេញចំណុចដៅជាតិ (៣.d) ដែលមានគោលបំណងលើកកម្ពស់ការលុបបំបាត់អំពើហិង្សាលើស្ត្រីនិងកុមារនៅក្នុងគោលដៅអភិវឌ្ឍសហស្សវត្សរ៍កម្ពុជាទី៣។8
ប្រទេសកម្ពុជាសម្រេចបានសូចនាករទី១ (៣.a) ដោយជោគជ័យ ដែលមានន័យថាវិសមភាពយេនឌ័រ ក្នុងការទទួលបានការអប់រំត្រឹមឆ្នាំ ២០១៥ ត្រូវបានលុបបំបាត់ទាំងស្រុង។ សមិទ្ធផលនៃចំណុចដៅនេះ ក៏ទាក់ទងយ៉ាងខ្លាំងទៅនឹងការអនុវត្តគោលដៅអភិវឌ្ឍសហស្សវត្សរ៍កម្ពុជាទី២ (សម្រេចបាននូវការអប់រំបឋមសិក្សាជាសកល) ផងដែរ។9
ភាពប្រសើរឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់ជាច្រើនត្រូវបានធ្វើឡើងនៅឆ្នាំ ២០១៥ ដូចជាការពង្រឹងសិទ្ធិអំណាចយេនឌ័រក្នុងការងារមានបៀវត្សរ៍ (៣.b) និងការសម្រេចចិត្តខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយ (៣.c)។ តាមពិត ការចូលរួមរបស់ស្ត្រីក្នុងការងារមានបៀវត្សរ៍ក្នុងគ្រប់វិស័យទាំងអស់គឺមាន ៤២,២ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ២០១០ ដែលគៀកជិត ៥០ ភាគរយរបស់គោលដៅឆ្នាំ ២០១៥។ ចំណែកឯការរួមចំណែកដល់ប្រាក់ឈ្នួលដោយវិស័យសេវាកម្មនៅមានកំរិតទាបនូវឡើយគឺ ៣២ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៣។10
លទ្ធផលនៃសូចនាករចុងក្រោយ (៣.d - អំពើហិង្សាពាក់ព័ន្ធនឹងយេនឌ័រ) គឺមិនអាចរកបានទេ ដោយសារតែកង្វះទិន្នន័យដែលអាចទុកចិត្តបាន។ ទោះបីជាទិន្នន័យមានភាពមិនច្បាស់លាស់ក៏ដោយ វាក៏មានច្បាប់មួយចំនួនស្រាប់ដើម្បីទប់ស្កាត់បញ្ហានេះ។ ចំណុចដែលមិនទាន់បញ្ចប់ក្នុងគោលដៅអភិវឌ្ឍសហស្សវត្សរ៍កម្ពុជាទី៣ នឹងត្រូវលើកយកមកដោះស្រាយបន្ថែមទៀតនៅក្នុងរបៀបវារៈរបស់គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពកម្ពុជា បើទោះបីជាបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួន ដូចជាផ្នត់គំនិតយេនឌ័រ និងឫសគល់នៃបញ្ហាវប្បធម៌នូវតែមានកម្រិតធ្ងន់ក៏ដោយ។ ការកំណត់ទិន្នន័យ ដែលអាចទុក្ខចិត្តបាន នឹងត្រូវបានផ្តល់អាទិភាពខ្ពស់ផងដែរ។11
ការធ្វើមូលដ្ឋានីយកម្មគោលដៅទី៥ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា
ក្នុងចំណោមចំណុចដៅចំនួន ៩ និងសូចនាករចំនួន ១៤ នៃគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពសកលទី៥ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានសម្រេចយក ចំណុចដៅចំនួន៧ និង សូចនាករចំនួន ១២ ដាក់ទៅក្នុងក្របខណ្ឌគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពកម្ពុជា។12
ស្រដៀងនឹងគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពកម្ពុជាដទៃទៀត ការធ្វើមូលដ្ឋានីយកម្មពីគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពសកលទី៥ ទៅក្នុងបរិបទជាតិរបស់កម្ពុជា ត្រូវបានធ្វើឡើងជាមួយនឹងការវាយតម្លៃរួមបញ្ចូលគ្នាយ៉ាងឆាប់រហ័ស ទៅលើយុទ្ធសាស្ត្រជាតិដែលមានស្រាប់ (ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ជាតិឆ្នាំ ២០១៤-២០១៨) និងផែនការលើវិស័យពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតដូចជា នារីរតនៈទី៤ ឆ្នាំ២០១៤- ២០១៨ ដើម្បីដឹងពីភាពរួចរាល់របស់គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពកម្ពុជាទី៥។13
គេរកឃើញថា ផែនការអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ និងយុទ្ធសាស្ត្រវិស័យពាក់ព័ន្ធនានា បានលើកឡើងអំពីគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពកម្ពុជាទី៥ ប្រហែលជា ៧៨ភាគរយ រួមទាំងគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពកម្ពុជាដែលពាក់ព័ន្ធនឹងមនុស្ស (១, ២, ៣ និង ៤) ដ៍ទៃទៀត ។14
នៅក្នុងរបៀបវារៈគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ច - សង្គមកិច្ច (យុទ្ធសាស្ដ្រចតុកោណដំណាក់កាលទី៤) នៃរដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន ការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្សនៃចតុកោណទីមួយត្រូវបានផ្តល់អាទិភាពខ្ពស់បំផុត។ វារួមបញ្ចូល ការបញ្ជ្រាបសមភាពយេនឌ័រនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌគោលនយោបាយ និងផែនការអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ ដែលនឹងកាត់បន្ថយគម្លាតយេនឌ័រក្នុងការអប់រំ បង្កើនគំនិតផ្តួចផ្តើមសហគ្រិនភាពសម្រាប់ស្ត្រី កាត់បន្ថយអំពើហឹង្សាក្នុងគ្រួសារ និងការរំលោភបំពានផ្លូវភេទលើស្ត្រីនិងកុមារ នឹងលើកកម្ពស់សីលធម៌សង្គម។
ខាងក្រោមនេះ គឺជាទិដ្ឋភាពទូទៅនៃការវាយតម្លៃ និងយុទ្ធសាស្ត្រអនុវត្តន៍ពីរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនានា ទាក់ទងនឹងចំណុចដៅ និងសូចនាករជាក់លាក់ នៃគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពកម្ពុជាទី៥។15
ចំណុចដៅ៥.១ គឺដើម្បីបញ្ចប់ការរើសអើងរាល់ទម្រង់លើស្ត្រី និងកុមារីគ្រប់ទីកន្លែង
វាចាំបាច់ក្នុងការ “លើកកម្ពស់និងអនុវត្ត ច្បាប់ និងក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ដែលមានស្រាប់” (សូចនាករ ៥.១.១) ដូចជា អនុសញ្ញាស្តីពីការលុបបំបាត់រាល់ទម្រង់នៃការរើសអើងប្រឆាំងនឹងនារីភេទ (CEDAW) និងគោលការណ៍ណែនាំរបស់អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិស្តីពីសមភាពនិងភាពគ្មានការរើសអើងក្នុងការងារនៅកម្ពុជា។ ការកាត់បន្ថយការយាយី(ផ្លូវភេទ)នៅកន្លែងការងារ អាចបង្កើតបរិយាកាសការងារស្វាគមន៍ ហើយមានសក្តានុពលជាវិជ្ជមាន ដើម្បីលុបបំបាត់ការរើសអើងពាក់ព័ន្ធ នឹងយេនឌ័រ ឧទាហរណ៍ដោយណែនាំវិធីសាស្ត្រ ‘អង្គការទាំងមូល’។16
ចំណុចដៅ៥.២ គីដើម្បីលុបបំបាត់រាល់ទម្រង់នៃអំពើហិង្សាលើស្ត្រី និងកុមារីគ្រប់ទីកន្លែង រួមទាំងការជួញដូរ ការធ្វើអាជីវកម្មផ្លូវភេទ និងអាជីវកម្មផ្សេងទៀត។
អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារនៅកម្ពុជាបានថយចុះពី ៤១,៤៧៤ ករណី ក្នុងឆ្នាំ ២០០៦ មកត្រឹម ៣៥,៤០៨ ករណី ក្នុងឆ្នាំ ២០០៩ ឬ ស្មើនឹង ២៩ ភាគរយ ។ ការយល់ដឹង ដែលថាអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារប្រឆាំងនឹងស្ត្រីគឺជាបទឧក្រិដ្ឋត្រូវបានធ្វើឡើង។17 ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រដែលមានស្រាប់ដូចជា ផែនការសកម្មភាពជាតិដើម្បីទប់ស្កាត់អំពើហិង្សាលើស្ត្រីឆ្នាំ ២០១៤-២០១៨ និង គោលការណ៍ណែនាំសម្រាប់ស្ត្រីនិងកុមារីដែលរងគ្រោះដោយអំពើហិង្សាពាក់ព័ន្ធនឹងយេនឌ័រ អាចជួយដល់ការទប់ស្កាត់អំពើហិង្សាលើស្ត្រី និងកុមារី ហើយក៏អាចផ្តល់ជំនួយដល់ជនរងគ្រោះពីអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារបានផងដែរ។
ចំណុចដៅ៥.៣ គីដើម្បីលុបបំបាត់រាល់ទង្វើដែលមានគ្រោះថ្នាក់ ដូចជាការបង្ខំកុមារឲ្យរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងការធ្វើឲ្យមានរបួសស្នាមប្រដាប់បន្តពូជ។
ចំណុចដៅក្នុងស្រុកនេះ សង្កត់ធ្ងន់ទៅលើការបង្ខំកុមារឲ្យរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍នៅកម្ពុជា។ យោងតាមការស្ទង់មតិប្រជាសាស្ដ្រ និងសុខាភិបាលកម្ពុជា (CDHS) ឆ្នាំ ២០១៤ វាបានបង្ហាញថា ១៥,៦ ភាគរយ នៃអ្នកឆ្លើយតបដែលមានអាយុពី ១៥ ទៅ ១៩ ឆ្នាំ គឺបានរៀបការ ឬរស់នៅជាមួយគ្នា។18
ចំណុចដៅ៥.៤ ដើម្បីទទួលស្គាល់ និងផ្តល់តម្លៃដល់ការងារផ្ទះ ដែលមិនទទួលបានកម្រៃ និងការលើកកម្ពស់ការរួមចំណែកទទួលខុសត្រូវនៅក្នុងសង្គមគ្រួសារ។
ការទទួលខុសត្រូវយ៉ាងខ្ពស់នៅក្នុងការងារផ្ទះ និងការថែទាំដែលមិនបានទទួលប្រាក់កម្រៃ នៅតែបន្តរារាំងដល់ការផ្តល់សិទ្ធិអំណាចផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចដល់ស្ត្រី។ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ស្ត្រីទទួលបន្ទុកគ្រួសារចំនួន ៤ ដង ច្រើនជាងបុរស នៅឆ្នាំ ២០១៥។19
ចំណុចដៅ៥.៥ ដើម្បីធានាការចូលរួមពេញលេញ និងមានប្រសិទ្ធភាពរបស់ស្ត្រីក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ ជាពិសេសសមាមាត្រនៃអាសនៈរបស់ស្ត្រីក្នុងស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ (សូចនាករ ៥.៣.១) មន្ត្រីរាជការស៊ីវិលដែលមានឋានៈខ្ពស់នៅក្នុងវិស័យសាធារណៈ(សូចនាករ ៥.៣.២) និងស្ត្រីនៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ ឬសង្កាត់(សូចនាករ ៥.៣.៣)។
ចាប់ពីឆ្នាំ ២០០៨ រហូតដល់ឆ្នាំ ២០១៣ ភាគរយនៃស្ត្រីនៅក្នុងរដ្ឋសភាបានថយចុះពីចំនួន ២១,១០ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ២០០៨ ដល់ ២០,៣២ ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០១៣។ ខណៈពេលដែល ចំនួន ១៤,៧៥ ភាគរយ គឺជាបន្ទាត់ត្រង់ ដែលតំណាងឱ្យភាគរយថេរនៃសមាជិកព្រឹទ្ធសភាដែលជាស្ត្រីចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៩៩ រហូតដល់ឆ្នាំ ២០១២។20ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០១៨ បានបង្ហាញថាសមាមាត្រសរុបនៃស្ត្រីជាសមាជិកសភាមានចំនួន ២០ភាគរយ។ ចំនួននេះបានថយចុះបន្តិចគឺ ០,៣ភាគរយ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងលទ្ធផលនៅឆ្នាំ ២០១៣ (២០,៣ ភាគរយ)។21
ចំណុចដៅ៥.៦ គឺដើម្បីធានាការទទួលបានសុខភាពផ្លូវភេទ និងសុខភាពបន្តពូជ និងសិទ្ធិបន្តពូជជាសកល។
ទិន្នន័យថ្មីពីឆ្នាំ ២០១៤ បានបង្ហាញថាមានស្ត្រីដែលបានរៀបការហើយចំនួនតែ ១៣ ភាគរយ ប៉ុណ្ណោះនៅប្រទេសកម្ពុជា ដែលមិនចង់មានកូនបន្ថែមទៀត ហើយមិនបានប្រើប្រាស់វិធីពន្យារកំណើតណាមួយ ដោយសារតែកង្វះព័ត៌មាន (សូចនាករ ៥.៦.១) ។22
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គេរកឃើញថា ចំណុចដៅ ៥.៣ និង ៥.៤ មិនបានត្រូវបានលើកឡើង នៅក្នុងផែនការ យុទ្ធសាស្ត្រ ជាតិទេ។ ភាពចន្លោះប្រហោងទាំងនេះ គឺបណ្តាលមកពីការដាក់ចេញ ដែលមានរយៈពេលខ្លីរបស់យុទ្ធសាស្ត្រនិងសកម្មភាពថ្នាក់ជាតិសម្រាប់ឆ្នាំ ២០១៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១៨ នៅក្នុងផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ និងយុទ្ធសាស្ត្រវិស័យពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ដែលធ្វើឱ្យគោលដៅ ចំណុចដៅ និងគោលបំណងមិនមានមហិច្ឆតាដូច អ្វីដែលបានផ្តល់នៅក្នុងរបៀបវារៈនៃគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព។23
មធ្យោបាយនៃការអនុវត្តគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពទី៥នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា
ចំណុចដៅ៣ ចុងក្រោយនៃគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពទី៥ គឺសំដៅលើការអភិវឌ្ឍមធ្យោបាយនៃការអនុវត្តដើម្បីសម្រេចបានសមភាពយេនឌ័រក្នុងរបៀបវារៈឆ្នាំ ២០៣០ សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព។
នៅក្នុងដំណើរការនៃការធ្វើមូលដ្ឋានីយកម្ម រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានអនុម័តការទទួលយកធ្យោបាយនៃការអនុវត្តតែមួយគត់ (៥.c) សម្រាប់ការអនុវត្តគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពទីកម្ពុជាទី៥។24
ចំណុចដៅ ៥.c គឺដើម្បីស្វែងរកការសម្របខ្លួន និងការពង្រឹងគោលនយោបាយ និងច្បាប់ល្អ ហើយអាចអនុវត្តបានដើម្បីលើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រ និងការផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់ស្ត្រី និងកុមារីគ្រប់កម្រិត។ វាមានសូចនាករចំនួនពីរ:
– សូចនាករ ៥.c.១ គឺអាចតាមដាន នឹងបែងចែកថវិកាជាប្រព័ន្ធ ដែលលើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រ និងការផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់ស្ត្រីតាមក្រសួង និងទីភ្នាក់ងារនានា។
– សូចនាករ ៥.c.២ គឺតម្រូវឱ្យមានផែនការយុទ្ធសាស្ត្របញ្ជ្រាបវិស័យយេនឌ័រ ដែលត្រូវបានបង្កើត នឹងអនុវត្តដោយអង្គភាពក្រសួង (LMs) និងភ្នាក់ងារនានា (LAs)។
ការអនុវត្តសូចនាករ ៥.c.១ ស្ថិតនៅក្រោមការទទួលខុសត្រូវរួមគ្នារបស់ក្រសួងចំនួនបី ដូចជាក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ (MEF) ក្រុមប្រឹក្សាជាតិកម្ពុជាដើម្បីស្ត្រី (CNCW) និងក្រសួងកិច្ចការនារី (MOWA)។ ចំណែកឯសូចនាករ ៥.c.២ គឺគ្រប់គ្រងដោយ ក្រសួងកិច្ចការនារី (MOWA) និងក្រសួងមុខងារសាធារណៈ (MCS)។25
ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ ដូចជាអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុកនានា ក៏មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការជំរុញការអនុវត្តគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពទី៥នេះដែរ។ ទីភ្នាក់ងារ USAID បានផ្តល់ជំនួយចំនួន ១លានដុល្លារ សម្រាប់គម្រោងសមូហភាពមួយ ដែលផ្តួចផ្តើមដោយអង្គការយេនឌ័រ និងអភិវឌ្ឍន៍ដើម្បីកម្ពុជា (GADC) សហការជាមួយអង្គការអមរាបណ្តាញការងារស្ត្រីខ្មែរ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ (អមរា) (AMARA) អង្គការក្រុមការងារដើម្បីដោះស្រាយទំនាស់ (ACT) និងអង្គការនារីដើម្បីសន្តិភាព (WPM) ដើម្បីលើកកម្ពស់ភាពជាអ្នកដឹកនាំនិងការចូលរួមរបស់ស្ត្រីនៅក្នុងនយោបាយ (ចំណុចដៅ ៥.c) នៅក្នុងខេត្តចំនួន ៦។26
នៅក្នុងបេសកកម្មដើម្បីឆ្លើយតបដោយមានប្រសិទ្ធិភាពទៅនឹងតម្រូវការអភិវឌ្ឍ អាទិភាព និងសេចក្តីប្រាថ្នារបស់ប្រទេសកម្ពុជា អង្គការយូណេស្កូ បានបង្ហាញនូវក្របខ័ណ្ឌយុទ្ធសាស្ត្រ (២០១៩-២០២៣) របស់ខ្លួន ដែលនឹងរួមបញ្ចូលគ្រប់ជ្រុងជ្រោយលើវិស័យអាទិភាពរបស់ខ្លួន ដែលទាក់ទងនឹងគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពទីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។27ក្របខ័ណ្ឌនេះ នឹងជះឥទ្ធិពលដល់ការធ្វើសមាហរណកម្ម និងការអនុវត្តចំណុចដៅសកល ៥.b (លើកកម្ពស់ការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាដើម្បីជំរុញការផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់ស្ត្រី) និងគោលដៅ ៥.c នៅក្នុងផែនការអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ(២០១៩-២០២៣)នាពេលខាងមុខនេះ។
ការត្រួតពិនិត្យគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពទី៥ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា
ក្រសួងកិច្ចការនារី (MoWA) គឺជាស្ថាប័នឈានមុខគេក្នុងការគាំទ្រគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពកម្ពុជាទី៥ ។ គោលដៅនេះតម្រូវឱ្យមានការចូលរួមពីស្ថាប័ន និងអង្គភាពក្រសួងនានាដោយ ហេតុថាសមភាពយេនឌ័រ គឺមានសារៈសំខាន់នៅក្នុងគ្រប់ទិដ្ឋភាពទាំងអស់ នៃការអភិវឌ្ឍដែលមានចីរភាព និងប្រកបដោយបរិយាបន្ន។28
ភ្នាក់ងារទទួលខុសត្រូវជាច្រើនទៀតសម្រាប់គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពកម្ពុជាទី៥ គឺមានដូចជា ក្រុមការងារបច្ចេកទេសយេនឌ័រ - អំពើហិង្សាទាក់ទងនឹងយេនឌ័រ (TWGG-GBV) ក្រសួងផែនការ (MOP) វិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិ ក្រសួងការងារនិងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ (MOLVT) ក្រសួងសុខាភិបាល គណៈកម្មាធិការជាតិ សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ (NCDDS) និងអង្គភាពក្រសួងដទៃទៀត។29
ការតាមដាននិងការវាយតម្លៃនៃសូចនាករភាគច្រើន នឹងត្រូវបានប្រមូលផ្តុំ ហើយធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពរៀងរាល់ ៥ ឆ្នាំម្តង។ បើទោះជាសូចនាករមួយចំនួន (៥.៦.១, ៥.c.១ និង ៥.c.១) តម្រូវឱ្យមានការតាមដានជាប្រចាំ ជាពិសេសជារៀងរាល់ឆ្នាំ។30 ផ្ទុយពីគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពកម្ពុជាដទៃទៀត ការប្រមូលទិន្នន័យ សម្រាប់រយៈពេល ៥ ឆ្នាំនៃគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពកម្ពុជាទី៥ ចាប់ផ្តើមពីឆ្នាំ ២០១៨ ដល់ឆ្នាំ ២០៣០។
តារាងទី១៖ ការតាមដានលើចំណុចដៅនិងសូចនាកររបស់គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពកម្ពុជាទី៥31
ចំណុចដៅ | សូចនាករ | ឯកតា | ២០១៥ ឆ្នាំគោល | ២០១៨ | ២០២៣ | ២០២៨ | ២០៣០ |
៥.១ បញ្ចប់រាល់ទម្រង់នៃការរើសអើងប្រឆាំងនឹងស្ត្រីនិងកុមារី នៅគ្រប់ទីកន្លែង។ | ៥.១.១. ចំនួនច្បាប់គោលនយោបាយផែនការនិងក្របខ័ណ្ឌគតិយុត្ត សម្រាប់លើកកម្ពស់ការអនុវត្តនិងតាមដានត្រួតពិនិត្យការលើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រនិងការមិនរើសអើងភេទ។ | ចំនួន | ៥០ (២០១៦) | ៥៥ | ៥៥ | ៦០ | ៦០ |
៥.២ លុបបំបាត់រាល់ទម្រង់នៃអំពើហិង្សាលើស្ត្រីនិងកុមារី នៅទីសាធារណៈនិងទីកន្លែងឯកជននានា រួមទាំងការជួញដូរ ការធ្វើអាជីវកម្មផ្លូវភេទ និងអាជីវកម្មផ្សេងទៀត។ | ៥.២.១ សមាមាត្ររបស់ស្ត្រីនិងក្មេងស្រី ដែលមានអាយុ ១៥ឆ្នាំឡើង ដែលធ្លាប់ទទួលរងនូវអំពើហិង្សាលើរាងកាយ ផ្លូវភេទ ឬផ្លូវចិត្ត ពីដៃគូបច្ចុប្បន្ន ឬអតីត ក្នុងរយៈពេល១២ខែចុងក្រោយ បែងចែកតាមទម្រង់នៃអំពើហិង្សា និងតាមអាយុ។ | % | ៣០,៨ (២០១៦) | ៣០ | ២៨ | ២៥ | ២៥ |
៥.២.២ សមាមាត្ររបស់ស្ត្រីនិង ក្មេងស្រី ដែលមានអាយុ ១៥ឆ្នាំឡើង ដែលធ្លាប់ទទួលរងនូវអំពើហិង្សាលើ ផ្លូវភេទពីអ្នកមិនមែនជាដៃគូក្នុងរយៈពេល១២ខែ ចុងក្រោយ បែងចែកតាមតាមអាយុ។ | % | ០,១ (២០១៦) | គ្មាន | គ្មាន | គ្មាន | ០,០៥ | |
៥.៣ លុបបំបាត់រាល់ ទង្វើដែលមានគ្រោះថ្នាក់ ដូចជាការបង្ខំកុមារឲ្យរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងការធ្វើឲ្យមានរបួសស្នាមប្រដាប់បន្តពូជ។ | ៥.៣.១ សមាមាត្ររបស់ស្ត្រីអាយុពី២០ដល់២៤ឆ្នាំដែលបានរៀបការឬរស់នៅជាមួយគ្នាមុនអាយុ១៨ឆ្នាំ។ | % | ១,៩ (២០១៦) | ១៨ | ១,៧ | ១,៦ | ១,៦ |
៥.៤. ទទួលស្គាល់និងផ្តល់តម្លៃដល់ការងារផ្ទះដែលមិនទទួលកម្រៃ តាមរយៈ ការផ្តល់សេវាសាធារណៈ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងគោលនយោបាយគាំពារសង្គម និងលើកកម្ពស់ការរួមចំណែកទទួលខុសត្រូវឲ្យបានសមរម្យ នៅក្នុងសង្គមគ្រួសារនិងសង្គម ជាតិ។ | ៥.៤.១ ចំនួនវិធានការផ្លូវច្បាប់ និងគោលនយោបាយដែលដោះស្រាយនិងទទួលស្គាល់នូវតុល្យភាពជីវិតនិងការងារ (ការងារផ្ទះ និងការងារថែទាំដែលមិនមានកម្រៃ) និង លើកកម្ពស់ការទទួលបាន កាន់តែច្រើននូវការងារ សមរម្យសម្រាប់ស្ត្រី។ | ចំនួន | ៥ (២០១៦) | ៧ | ៩ | ១៩ | គ្មាន |
៥.៥ ធានាការចូលរួមពេញលេញនិងមានប្រសិទ្ធភាពរបស់ស្រ្តី និងមានឱកាសដូចគ្នាក្នុងភាពជាអ្នកដឹកនាំនៅគ្រប់កម្រិតនៃការធ្វើសេចក្តីសម្រេចក្នុងវិស័យនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងជីវិតជាសាធារណៈ។ | ៥.៥.១ សមាមាត្រអាសនៈរបស់ស្ត្រីនៅក្នុងស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ។ | % | ១៧,៨១ (២០១៦) | ២៥ | ៣០ | ៣៥ | ៣៥ |
៥.៥.២ សមាមាត្រស្រ្តីជារដ្ឋមន្រ្តី រដ្ឋលេខាធិការ និងអនុរដ្ឋលេខាធិការ។ | % | ១៦,២៥ (២០១៦) | ២១ | ២៦ | ៣១ | ៣១ | |
៥.៥.៣ សមាមាត្រនៃស្ត្រីជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់។ | % | ១៦,៧៥ (២០១៧) | គ្មាន | គ្មាន | គ្មាន | ៣០ | |
៥.៦ ធានាការទទួលបានសុខភាពផ្លូវភេទនិងសុខភាពបន្តពូជ និងសិទ្ធិបន្តពូជជាសកលដូចបានឯកភាពដោយផ្អែកលើកម្មវិធីសកម្មភាពរបស់សន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពីប្រជាជននិងការអភិវឌ្ឍ និងផែនការ សកម្មភាពទីក្រុងប៉េកាំង និងឯកសារពាក់ព័ន្ធនានា។ | ៥.៦.១ សមាមាត្រនៃស្រ្តីអាយុពី១៥ដល់៤៩ឆ្នាំ ដែលបានរាយការណ៍ពីសម្រេចចិត្តដោយខ្លួនឯងពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការប្រើប្រាស់មធ្យោបាយពន្យារកំណើត និងការថែទាំសុខភាពបន្តពូជ។ | % | ៥៧,៦ (២០១៦) | ៧៧ | ៧៩ | គ្មាន | ៨៣ |
៥.៦.២ ចំនួនច្បាប់ គោលនយោបាយផែនការនិងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តដែលធានាឲ្យស្ត្រីគ្រប់រូបមានលទ្ធភាពទទួលបានព័ត៌មានការអប់រំ និងសេវាសុខភាពបន្តពូជ និងសុខភាពផ្លូវភេទ។ | ចំនួន | ១០ (២០១៦) | ១២ | ១៥ | គ្មាន | ២០ | |
៥.c អនុម័ត និងពង្រឹងគោលនយោបាយនិងបទដ្ឋានគតិយុត្តនានាសម្រាប់លើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រ និងបង្កើនភាពអង់អាចដល់ស្រ្តីនិងកុមារី នៅគ្រប់កម្រិត។ | ៥.c.១ ចំនួននៃក្រសួងស្ថាប័ន ដែល មានប្រព័ន្ធតាមដាន និងវិភាជថវិកា សម្រាប់លើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រនិងការពង្រឹងភាពអង់អាចដល់ ស្ត្រី។ | ចំនួន | គ្មាន | ៣ | ៥ | គ្មាន | ៩ |
៥.c.២ ចំនួនក្រសួង ស្ថាប័ន ដែលបានអនុវត្តផែនការយុទ្ធសាស្ត្របញ្ជ្រាបយេនឌ័រ។ | ចំនួន | ៦ (២០១៦) | ៦ | ១២ | ១៧ | ១៩ |
ឯកសារយោង
- 1. វេទិកានៃការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព។ “គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពទី៥”។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 2. អង្គការសហប្រជាជាតិដើម្បីស្ត្រី។ “គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពទី៥៖ សមភាពយេនឌ័រ” ។ ចូលអាន ខែ មីនា ឆ្នាំ ២០១៩។
- 3. កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិនៅកម្ពុជា។ “គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព”។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 4. កម្មវិធីស្បៀងអាហារពិភពលោក។”សេចក្តីព្រាងផែនការយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ប្រទេសកម្ពុជា (២០១៩-២០២៣)”។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 5. ក្រសួងកិច្ចការនារីឆ្នាំ ២០១៤។ “យេនឌ័រនិងសុខភាព” គោលនយោបាយសង្ខេបទី៥ ។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 6. សហព័ន្ធសហប្រជាជាតិនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ (WFUNA)។ “គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហសវត្សទី៣”។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 7. អង្គការសហប្រជាជាតិ។ “ដំណើរការសង្ខេបពីគោលដៅអភិវឌ្ឍសហស្សវត្សរ៍សម្រាប់កម្ពុជា”។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 8. រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឆ្នាំ ២០១៩។ “ក្របខ័ណ្ឌគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជាប្រកបដោយចីរភាព ឆ្នាំ២០១៦-២០៣០”។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 9. ដូចឯកសារយោងខាងលើ
- 10. ដូចឯកសារយោងខាងលើ
- 11. ដូចឯកសារយោងខាងលើ
- 12. រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឆ្នាំ ២០១៩។ “ក្របខ័ណ្ឌគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជាប្រកបដោយចីរភាព ឆ្នាំ២០១៦-២០៣០”។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 13. អង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជា។ “ការវាយតម្លៃរួមបញ្ចូលគ្នាឆាប់រហ័ស - គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពនៅកម្ពុជា”។ ចូលអានថ្ងៃទី ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 14. ដូចឯកសារយោងខាងលើ
- 15. រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឆ្នាំ ២០១៩។ “ក្របខ័ណ្ឌគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជាប្រកបដោយចីរភាព ឆ្នាំ២០១៦-២០៣០”។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 16. អង្គការខែរអូស្ត្រាលី។ “តើមានអ្វីអាចធ្វើបាន? កាត់បន្ថយការយាយីផ្លូវភេទនៅកន្លែងធ្វើការ”។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 17. ក្រសួងផែនការឆ្នាំ ២០១៣។ “របាយការណ៍វឌ្ឍនភាពប្រចាំឆ្នាំ”។ ចូលអាន ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៩។
- 18. មូលនិធិប្រជាជនអង្គការសហប្រជាជាតិ (UNFPA) និងវិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិឆ្នាំ ២០១៦ “សុខភាពផ្លូវភេទ និងសុខភាពបន្តពូជរបស់ក្មេងជំទង់ និងយុវជននៅកម្ពុជា៖ ការវិភាគទិន្នន័យ ប្រជាសាស្ដ្រនិងសុខាភិបាលកម្ពុជាឆ្នាំ ២០០០-២០១៤”។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 19. អង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជា “ការវាយតម្លៃរួមបញ្ចូលគ្នាឆាប់រហ័ស - គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពនៅកម្ពុជា”។ ចូលអានថ្ងៃទី ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 20. កឹម កែវធីតា និង ជា ម៉ាលីកា ឆ្នាំ ២០១៦។ “វឌ្ឍនភាពរបស់ស្ត្រីក្នុងនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា” វិទ្យាស្ថានសភាកម្ពុជា។ ចូលអាន ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៩។
- 21. ធនាគារពិភពលោក “សមាមាត្រនៃអាសនៈដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ត្រីនៅក្នុងសភាជាតិគិតជាភាគរយ”។ ចូលអាន ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៩។
- 22. មូលនិធិប្រជាជនអង្គការសហប្រជាជាតិកម្ពុជា (UNFPA Cambodia)។“សុខភាពផ្លូវភេទនិងសុខភាពបន្តពូជ”។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 23. អង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជា “ការវាយតម្លៃរួមបញ្ចូលគ្នាឆាប់រហ័ស - គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពនៅកម្ពុជា”។ ចូលអានថ្ងៃទី ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 24. រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឆ្នាំ ២០១៩។ “ក្របខ័ណ្ឌគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជាប្រកបដោយចីរភាព ឆ្នាំ២០១៦-២០៣០” ។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 25. រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឆ្នាំ ២០១៩។ “ក្របខ័ណ្ឌគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជាប្រកបដោយចីរភាព ឆ្នាំ២០១៦-២០៣០”។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 26. ឡុង គឹមម៉ារីតា “១លានដុល្លារសម្រាប់ស្ត្រីក្នុងគម្រោងនយោបាយ” ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 27. ការិយាល័យអង្គការយូណេស្កូនៅភ្នំពេញឆ្នាំ ២០១៩ “យុទ្ធសាស្ត្ររបស់អង្គការយូណេស្កូសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាឆ្នាំ ២០១៩-២០២៣”។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 28. BRIDGE Development-Gender ឆ្នាំ ២០១៦ “ហេតុផលបួនយ៉ាងដែលយេនឌ័រគឺជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់នៃការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព”។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 29. រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឆ្នាំ ២០១៩។ “ក្របខ័ណ្ឌគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជាប្រកបដោយចីរភាព ឆ្នាំ២០១៦-២០៣០”។ ចូលអាន ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។
- 30. ដូចឯកសារយោងខាងលើ
- 31. ដូចឯកសារយោង
