កត្តាជម្រុញការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ

ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ គឺជាការផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងធំក្នុងចំណោមនៃការផ្លាស់ប្តូរផ្សេងទៀត ទៅលើទិដ្ឋភាពនៅក្នុងប្រទេស កម្ពុជា ប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ។ ការបាត់បង់ដ៏ច្រើនបំផុតនោះគឺ ព្រៃស្រោង ជាប្រភេទព្រៃលូតលាស់មានអាយុកាលដ៏ចំណាស់  ភាគច្រើនមានពណ៌បៃតង និងដើមធំៗ ដែលបានធ្លាក់ចុះប្រមាណជាងពាក់កណ្តាល ត្រឹមតែបួនទសវត្សរ៍មកនេះ គឺពី ៧,៦ លាន ហិកតា ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៣ ដល់ ៣ លាន ហិកតា នៅឆ្នាំ ២០១៤។​¹

កម្លាំងចលករដ៏ចម្បងនៃដំណើរការនេះ គឺ សម្បទានដី និង ការបំលែងដីជាបន្តបន្ទាប់ ព្រមទាំងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើខុសច្បាប់ក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ។

ព្រះសង្ឃកំពុងដើរកាត់ព្រៃដែលកំពុងត្រូវបានគេដុត ដើម្បីធ្វើកសិកម្ម។ រូបភាព ថតដោយ diversityphotos, មីនា ២០១៣។ ក្រោមអាជ្ញាប័ណ្ណ CC-NC-ND 2.0 ។

សម្បទានដី

សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច (ELCs) គឺការជួលដីដែលមានរយៈពេលវែង ដែលអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកទទួលប្រយោជន៍ អាចឈូសឆាយដីសម្រាប់វិស័យកសិឧស្សាហកម្ម។ សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច ត្រូវបានផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណឲ្យសម្រាប់សកម្មភាព ដូចជា ចំការទ្រង់ទ្រាយធំ ការចិញ្ចឹមសត្វ និងការសាងសង់រោងចក្រ ដើម្បីកែច្នៃផលិតផលកសិកម្ម ជាដើម។ គេហទំព័ររបស់ក្រសួង កសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ បានបញ្ជាក់ថា នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៩៦ រហូតដល់ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១២ ក្រសួងបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចសន្យាសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច គ្របដណ្តប់ផ្ទៃដីប្រមាណ ១,២០៤,៧៥០ ហិកតា។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ទិន្នន័យរបស់អង្គការលីកាដូ (មិនរាប់បញ្ចូលដីសម្រាប់ការរុករករ៉ែ) បានបង្ហាញថា ផ្ទៃដីប្រមាណ ២.១៤ លាន ហិកតា ត្រូវបានជួលទៅឱ្យក្រុមហ៊ុននានា ចាប់តាំងពីគោលនយោបាយ “បម្លែង” ព្រៃឈើ បានចាប់ផ្តើមអនុវត្ត ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលក៏បានចាប់ផ្តើមចេញអជ្ញាប័ណ្ណ សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច នៅដើមទសវត្សរ៍ ឆ្នាំ២០០០។²

សមាជិកសភាមួយរូប ដែលជាប្រធានគណៈកម្មការហិរញ្ញវត្ថុ របស់រដ្ឋសភាជាតិ ត្រូវបានដកស្រង់សម្តីនៅដើមឆ្នាំ២០១៥ ដោយលោកមានប្រសាសន៍ថា តាមការប៉ាន់ស្មានរបស់លោក សម្បទានប្រមាណ ៧០ ភាគរយ មានគោលបំណង លក់ឡើងវិញ ដោយមិនចាំបាច់ធ្វើការវិនិយោគ ឬ ទាញយកធនធានធម្មជាតិនៅតំបន់នោះ។ លោកបាននិយាយថា យោងតាមការវិភាគ លើថវិកាជាតិ កាលពីលើកមុន បានបង្ហាញថា ដូចជា ពន្ធត្រូវបានប្រមូលយ៉ាងតិចត្រឹមតែ ៧ ដុល្លាអាមេរិក ប៉ុណ្ណោះ ក្នុងមួយហិកតាពីសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច។³

នៅខែឧសភា ឆ្នាំ២០១២ រាជរដ្ឋាភិបាល បានប្រកាសឲ្យមានការផ្អាកទៅលើការចេញអាជ្ញាប័ណ្ណសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗទៀត។

តាមលក្ខណៈបច្ចេកទេស ការផ្តល់សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច នៅក្នុងតំបន់ដីព្រៃ គឺខុសច្បាប់ ដោយព្រោះតែព្រៃឈើ គឺ​ជា​ដី​សាធារណៈ​របស់រដ្ឋ ហើយការផ្តល់សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច អាចប្រព្រឹត្តិទៅបាន សម្រាប់តែដីឯកជនរបស់រដ្ឋ ប៉ុណ្ណោះ។ បំរាមនេះ អាចត្រូវបានមើលរំលង ប្រសិនបើដីនោះ ត្រូវបានធ្វើអនុបយោគជាដីឯកជនរបស់រដ្ឋ។ តំបន់ព្រៃការពារ គឺត្រូវបានធ្វើអនុបយោគជាតំបន់ប្រើប្រាស់ដោយនិរន្តរភាព ដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យដីទាំងនោះ ក្លាយទៅជាសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ចដែល អាចឲ្យមានការឈូសឆាយ និងប្រែក្លាយទៅជាចម្ការ។

ប្រសិនបើនិន្នាការបច្ចុប្បន្ននៅតែបន្ត តំបន់ការពារប្រមាណជាង ២៥០០ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ នឹងត្រូវបានបំលែងទៅជាចម្ការកៅស៊ូ នៅឆ្នាំ២០២០ នេះបើយោងតាមការស្រាវជ្រាវថ្មីមួយ ដែលត្រូវបានចេញផ្សាយនៅក្នុងកាសែតស្តីពីបម្រែបម្រួលបរិស្ថានពិភពលោក។

នៅក្នុងការត្រួតពិនិត្យទៅលើការអនុវត្តកម្មវិធីគ្រប់គ្រងព្រៃឈើ បានបង្ហាញថាការផ្តល់សម្បទានជាញឹកញាប់ ផ្តោតលើផលប្រយោជន៍ហិរញ្ញវត្ថុរយៈពេលខ្លី និងមិនអើពើអំពីទិដ្ឋភាពផ្នែកសង្គម និងបរិស្ថាន ដែលទាក់ទងនឹងការគ្រប់គ្រងព្រៃឈើឡើយ។⁴

ចំណែកឯការផ្តល់សម្បទានសម្រាប់គោលបំណងអភិវឌ្ឍន៍ ដែលអាចផ្តល់ការងារធ្វើកាន់តែច្រើន និងឱកាសផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុដល់អ្នកស្រុក នៅក្នុងករណីមួយចំនួន បន្ទាប់ពីដើមឈើត្រូវបានកាប់ បំផ្លាញឈូសឆាយរួចហើយ គឺគ្មានការអភិវឌ្ឍនៅតំបន់នោះឡើយ។ អ្នកស្រុក មិនត្រឹមតែបាត់ បង់សិទ្ធិចូលទៅ ប្រើប្រាស់ធនធានធម្មជាតិនានាប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងមិនទទួលបានការងារ ថ្មីធ្វើនៅទីនោះទៀតផង។⁵

ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើខុសច្បាប់

ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើខុសច្បាប់ កើតមានឡើង នៅក្នុងតំបន់ពាណិជ្ជកម្មធំៗ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ របាយការណ៍ ឆ្នាំ២០១៤ របស់ អង្គការអភិរក្សអន្ដរជាតិដ៏ធំមួយ ដោយផ្អែកលើតួលេខរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល បានបង្ហាញថា មានក្រុមហ៊ុនតែមួយប៉ុណ្ណោះ បានរកប្រាក់ចំណេញចំនួន ២២០ លាន  ដុល្លាសហរដ្ឋអាមេរិក ពីការលក់ឈើគ្រញូងខុសច្បាប់ ដែលបានកាប់នៅតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញ ជាងបីឆ្នាំកន្លងមកនេះ។⁶

នៅក្នុងករណីមួយចំនួន ការផ្តល់អជ្ញាប័ណ្ណដែលមានសុពលភាព ដើម្បីឈូសឆាយដី ដូចជានៅ តំបន់អាងស្តុកទឹកសម្រាប់គម្រោងទំនប់វារីអគ្គិសនី ត្រូវបានប្រើប្រាស់គម្រប ដើម្បីបិតបាំងការ កាប់យកឈើប្រណិតពីតំបន់នោះក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ ។⁷

មានរបាយការណ៍ជាបន្តបន្ទាប់អំពីការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើខុសច្បាប់ និងការនាំចេញឈើដោយ ខុសច្បាប់ ដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងមនុស្សគ្រប់ជាន់ថ្នាក់នៅក្នុងសង្គម គឺចាប់តាំងពីអ្នកមាន ទ្រព្យសម្បត្តិស្តុកស្តមរហូតដល់អ្នកក្រីក្របំផុត ។ មន្ត្រីរាជរដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរខេត្ត ព្រមទាំង មន្ត្រីកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងនរគបាល ត្រូវបានស៊ើបអង្កេត ឬ ចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ ។ នៅ ក្នុងខែកុម្ភៈឆ្នាំ ២០១៥ អង្គការឃ្លាំងមើលពិភពលោក បានថ្លែងនៅក្នុងរបាយការណ៍លម្អិត មួយថា ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើខុសច្បាប់ក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ ត្រូវបានធ្វើឡើងដោយមានការឃុប ឃិតគ្នាមានលក្ខណៈស្របច្បាប់។⁸ 

ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ត្រូវបានអនុវត្តឡើយ ដោយខុសច្បាប់ នៅក្នុងតំបន់ការពារ និង ដែន ជម្រកសត្វព្រៃ។ ក្នុងករណីមួយចំនួន ទោះបីជា ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើផ្ទុយនឹងច្បាប់ក៏ដោយ ក៏ក្រុមហ៊ុនត្រូវបានផ្តល់ដីសម្បទានស្របច្បាប់ ឬ មិនផ្លូវការ នៅក្នុងតំបន់ការពារដោយច្បាប់ ដូចជា ដែនជម្រកសត្វព្រៃលំផាត់ខេត្តរតនគិរីជាដើម។⁹

អំពើហិង្សា ត្រូវបានប្រើប្រាស់ កើតមានជាញឹកញាប់ ទៅលើអ្នកណាដែលហ៊ានពុះពារប្រឆាំងនឹង ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើខុសច្បាប់ ។ សកម្មជនការពារព្រៃឈើ លោកឈុត វុទ្ធី ត្រូវបានគេបាញ់ សម្លាប់នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១២ ខណៈពេលកំពុងស៊ើបអង្កេតការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ខុសច្បាប់នៅ ជួរភ្នំក្រវាញ។ បើទោះជាមានហានិភ័យយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏បណ្តាញ​សហគមន៍ ព្រៃឈើកាន់តែ ធ្វើការល្បាតព្រៃ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើខុសច្បាប់ នេះបើយោងតាមសមាគមន៍ អាដ​ហុក។¹⁰

បានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព៖ ២២ កញ្ញា ២០១៥

ទាក់ទងនឹងកត្តាជម្រុញការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ

• សម្បទាន
• ការរុករករ៉ែ
• ឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្ម