ឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្ម

ឧស្សាហកម្ម​និស្សា​រណកម្ម​ រួម​មាន​វិស័យ​រុករក​រ៉ែ​ និង​រ៉ែ​ ការ​រុករក​ឧស្ម័ន​ធម្មជាតិ​ និង​ប្រេង​ រោងចក្រ​ចម្រាញ់​ប្រេង​ និង​ការ​ទាញ​យក​ថ្ម​សម្រាប់​ប្រើប្រាស់​ក្នុង​វិស័យ​សំណង់​ ដូច​ជា​ខ្សាច់​ ថ្ម​ និង​ក្រួស​។​ ធនធាន​និស្សា​រណកម្ម​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​បាត់បង់​យ៉ាង​គួរ​ឱ្យ​កត់សម្គាល់​ ខណៈ​ដែល​ធនធាន​ទាំងនេះ​អាច​កំណត់​បាន​តាម​ភូមិសាស្ត្រ​។​ អ្នក​ភូ​គ​ព្ភ​វិទូ​បារាំង​ និង​ចិន​បាន​ចង្អុលបង្ហាញ​ពី​សក្តានុពល​រ៉ែ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ចាប់តាំងពី​ចុង​សតវត្ស​ទី​១៩​។​ ទោះជា​យ៉ាងណា​ក៏​ដោយ​ ទុនបំរុង​នៃ​ធនធាន​រ៉ែ​បែប​នេះ​មិន​ត្រូវ​បាន​គេ​វាយតម្លៃ​សម្រាប់​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​ ឬ​ទាញ​យក​នោះ​ទេ​។​1​ ច្បាប់​នេះ​មាន​គោលបំណង​គ្រប់គ្រង​ការ​គ្រប់គ្រង​ និង​ការ​កេងប្រវ័ញ្ច​ធនធាន​រ៉ែ​ ការ​គ្រប់គ្រង​អណ្តូងរ៉ែ​ និង​សកម្មភាព​ទាំងអស់​ដែល​ទាក់ទង​នឹង​ប្រតិបត្តិការ​រុករក​រ៉ែ​នៅ​ក្នុង​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា​ លើកលែងតែ​ប្រតិបត្តិការ​រុករក​ប្រេង​ និង​ឧស្ម័ន​ ដែល​ត្រូវ​បាន​គ្រប់គ្រង​ដោយ​ច្បាប់​ដាច់​ដោយឡែក​មួយទៀត​។​ រាល់​វត្ថុធាតុដើម​ដែល​បាន​ទាញ​ចេញ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ត្រូវ​បាន​ហាមឃាត់​មិន​ឱ្យ​នាំ​ចេញ​ ហើយ​មាន​តែ​ផលិតផល​សម្រេច​ប៉ុណ្ណោះ​ដែល​ត្រូវ​បាន​អនុញ្ញាត​។​2​ ធនធាន​រ៉ែ​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា​ត្រូវ​បាន​បែងចែក​ទៅ​ជា​ប្រាំ​ក្រុម​ រួម​មាន​ រ៉ែ​លោហៈ​ រ៉ែ​អលោហៈធាតុ​/​រ៉ែ​ឧស្សាហកម្ម​ ត្បូង​ និង​ថ្ម​សំអាង​ រ៉ែ​ឥន្ធនៈ​រឹង​ និង​រ៉ែ​សំណង់​។​3

ការវាយយកថ្មជាលក្ខណៈឧស្សាហកម្ម ថតដោយ  York Image នៅថ្ងៃទី១១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៣។អាជ្ញាប័ណ្ណ៖ CC BY-NC-ND 2.0

រូបភាពអំពីការវាយយកថ្មជាលក្ខណៈឧស្សាហកម្ម ថតដោយ York Image នៅថ្ងៃទី១១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៣។អាជ្ញាប័ណ្ណ៖ CC BY-NC-ND 2.0

រដ្ឋាភិបាល​បាន​ចាត់​ទុក​ឧស្សាហកម្ម​និស្សា​រណកម្ម​ជា​វិស័យ​ដ៏​មាន​សក្តានុពល​ ដើម្បី​ជំរុញ​ដល់​ការ​អភិវឌ្ឍ​សេដ្ឋកិច្ច​។​4​ នៅ​ក្រោម​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ ធនធានធម្មជាតិ​ទាំងអស់​គឺជា​កម្មសិទ្ធិ​របស់​រដ្ឋ​5​ ដូច្នេះ​ហើយ​ការ​ជីក​យក​រ៉ែ​ដែល​ធ្វើ​ឡើង​ដោយ​គ្មាន​អាជ្ញាប័ណ្ណ​គឺ​ខុសច្បាប់​។​ លើកលែងតែ​ប្រេង​ ឧស្សាហកម្ម​និស្សា​រណកម្ម​ភាគច្រើន​ ត្រូវ​បាន​គ្រប់គ្រង​ដោយ​ក្រសួង​រ៉ែ​ និង​ថាមពល​ (MME)​ ដែល​ពី​មុន​ជា​ក្រសួង​ឧស្សាហកម្ម​ រ៉ែ​ និង​ថាមពល​ ឬ​ MIME​។​ MME​ ទទួលខុសត្រូវ​លើ​ការ​ផ្តល់​អាជ្ញា​បណ្ណ​ ការ​គ្រប់គ្រង​ និង​ត្រួតពិនិត្យ​ប្រតិបត្តិការ​រុករក​រ៉ែ​ និង​ធានា​ថា​បទ​ប្បញ្ញត្តិ​នៃ​ច្បាប់​រុករក​រ៉ែ​ត្រូវ​បាន​គោរព​។​6​ ខណៈ​ដែល​ MME​ ទទួល​បន្ទុក​លើ​ការ​ចេញ​ និង​ព្យួរ​អាជ្ញាប័ណ្ណ​ ក្រសួង​ផ្សេង​ទៀត​ រួម​ទាំង​ក្រសួងបរិស្ថាន​7​ និង​ក្រសួង​ធនធានទឹក​ និង​ឧតុនិយម​8​ មាន​ទំនួល​ខុស​ត្រូវ​នៅ​ពេល​ដែល​មានការ​បំពុលបរិស្ថាន​ និង​តំបន់​ការពារ​ត្រួ​វ​បាន​យកចិត្តទុកដាក់​។​ ឧទាហរណ៍​ ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​ (EIA)​ ដែល​ជា​ទំនួល​ខុស​ត្រូវ​របស់​ក្រសួងបរិស្ថាន​គឺ​ត្រូវ​បាន​ទាមទារ​សម្រាប់​ប្រតិបត្តិការ​ប្រេង​ និង​ឧស្ម័ន​ទាំងអស់​។​9

​អាជ្ញា​បណ្ណ​ត្រូវ​បាន​គ្របដណ្តប់​ដោយ​ច្បាប់​ស្តី​ពី​ការ​គ្រប់គ្រង​ និង​ការ​ធ្វើ​អាជីវកម្ម​ធនធាន​រ៉ែ​10​ និង​អនុក្រឹត្យលេខ ៧២ ស្តីពីការគ្រប់គ្រងអាជ្ញាបណ្ណស្វែងរុករកនិងអាជ្ញាបណ្ណឧស្សាហកម្មអាជីវកម្មធនធានរ៉ែរាជរដ្ឋាភិបាល។ អនុក្រឹត្យ​នេះ​កំណត់​អំពី​ដំណើរការ​ និង​លក្ខខណ្ឌ​ជុំវិញ​ការ​ចេញ​អាជ្ញាប័ណ្ណ​។​ អាជ្ញាប័ណ្ណ​រុករក​មាន​សុពលភាព​រយៈពេល​បី​ឆ្នាំ​ ហើយ​អាច​បន្ត​ជា​ថ្មី​ពីរ​ដង​ទៀត​។​ អាជ្ញា​បណ្ណ​ឧស្សាហកម្ម​រុករក​រ៉ែ​ មាន​សុពលភាព​រហូត​ដល់​ ២១​ ឆ្នាំ​ ហើយ​អាច​បន្ត​រយៈពេល​ពីរ​ដង​ក្នុង​រយៈពេល​ ១០​ ឆ្នាំ​។ ​11

​ដើម្បី​លើកកម្ពស់​ការ​អនុវត្ត​ការ​រុករក​រ៉ែ​ប្រកបដោយ​និរន្តរភាព​ ក្នុង​គោលបំណង​សម្រេច​ឱ្យ​បាន​នូវ​ចក្ខុវិស័យ​គោលនយោបាយ​ “​ទ្រព្យសម្បត្តិ​សម្រាប់​ទាំងអស់​គ្នា​”​ រដ្ឋាភិបាល​បាន​អនុម័ត​អនុក្រឹត្យ​លេខ​ ៧២​ ស្តី​ពី​ការ​គ្រប់គ្រង​ការ​រុករក​រ៉ែ​ និង​អាជ្ញាប័ណ្ណ​រុករក​រ៉ែ​ឧស្សាហកម្ម​ 12​​ និង​ប្រកាស​លេខ​ ៣៦០​ ស្តី​ពី​ការ​ផ្តល់​អាជ្ញាប័ណ្ណ​រុករក​រ៉ែ​ ចុះ​ថ្ងៃ​ទី​ ០៧​ ខែ​ តុលា​ ឆ្នាំ​ ២០១៦​។​

​ចាប់តាំងពី​ការ​ប្រកាស​ឱ្យ​ប្រើ​ច្បាប់​ស្តី​ពី​ការ​ធ្វើ​អាជីវកម្ម​ធនធាន​រ៉ែ​ក្នុង​ឆ្នាំ​ ២០០១​ រដ្ឋាភិបាល​បាន​ផ្តល់​ការ​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​រុករក​ និង​ធ្វើ​អាជីវកម្ម​ដល់​ក្រុមហ៊ុន​ក្នុងស្រុក​ និង​អន្តរជាតិ​មួយ​ចំនួន​។​ គិត​ត្រឹម​ខែធ្នូ​ ឆ្នាំ​ ២០១៦​ មាន​អាជ្ញា​បណ្ណ​ឧស្សាហកម្ម​រុករក​រ៉ែ​សកម្ម​ចំនួន​ ២៣​ អាជ្ញាប័ណ្ណ​រុករក​រ៉ែ​ចំនួន​ ៦១​ និង​អាជ្ញាប័ណ្ណ​រុករក​រ៉ែ​សំណង់​ចំនួន​ ៤០១​។​13​ ថ្មីៗ​នេះ​ ក្រសួង​រ៉ែ​ និង​ថាមពល​ (MME)​ បាន​ផ្តល់​អាជ្ញា​បណ្ណ​ឱ្យ​ជីក​យក​រ៉ែ​មាស​ដល់​ក្រុមហ៊ុន​ចំនួន​៧​ ក្នុង​ខេត្ត​ចំនួន​ ៥​ គិត​ត្រឹម​ឆ្នាំ​ ២០២១​ រួម​មាន​ខេត្តក្រចេះ​ ព្រះ​វិហារ​ មណ្ឌលគិរី​ រតនគិរី​ និង​បាត់ដំបង​។​ ក្រុមហ៊ុន​ Renaissance​ Minerals​ (Cambodia)​ Ltd​ ដែល​ជា​ក្រុមហ៊ុន​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​ក្រុមហ៊ុន​នានា​ បាន​ចាប់ផ្តើម​ការ​ចម្រាញ់​មាស​ ខណៈ​ដែល​ក្រុមហ៊ុន​ផ្សេង​ទៀត​កំពុង​រៀបចំ​បង្កើត​ខ្សែ​សង្វា​ក់​ផលិតកម្ម​ចម្រាញ់​មាស​។​14

​ស្ថានភាព​រុករក​រ៉ែ​

​បរិមាណ​នៃ​លំហូរ​វិនិយោគ​បរទេស​ចូល​មក​សម្រាប់​ឧស្សាហកម្ម​និស្សា​រណកម្ម​ក្នុង​ឆ្នាំ​ ២០១៨-២០១៩​ មាន​ចំនួន​ ១,១​ ទៅ​ ១,៣​ ពាន់​លាន​ដុល្លារ​ ពោល​គឺ​ប្រហែល​ ៧៦%​ នៃ​ការ​ព្យាករណ៍​របស់​វិនិយោគ​ផ្ទាល់​ពី​បរទេស​របស់​ធនាគារពិភពលោក​ (FDI)​ ក្នុង​ឆ្នាំ​ ២០១៦​។​15​ នៅ​ឆ្នាំ​ ២០១៩​ កម្ពុជា​ប្រមូល​បាន​ ២១​ លាន​ដុល្លារ​ ជា​ចំណូល​មិនមែន​សារពើពន្ធ​។​ ប្រាក់​ចំណូល​ពី​វិស័យ​រ៉ែ​កើនឡើង​ដល់​ ៥%​ ចាប់ពី​ឆ្នាំ​២០១៨​។​16​ កម្ពុជា​ប្រមូល​បាន​ចំណូល​មិនមែន​សារពើពន្ធ​ជាង​ ២១​លាន​ដុល្លារ​ ពី​វិស័យ​រ៉ែ​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០២០​។​17

​ខាងក្រោម​នេះ​គឺជា​ការ​ព្យាករ​លំហូរ​ចូល​ការ​វិនិយោគ​ផ្ទាល់​ពី​បរទេស​ ចូល​ក្នុង​វិស័យ​និស្សា​រណកម្ម​របស់​កម្ពុជា​សម្រាប់​ឆ្នាំ​ ២០១៨-២០១៩​។​18

  • ​ប្លុក​ប្រេង​ A​ (​ដំណាក់កាល​ទី​ ១a)៖​ ១៧១​ លាន​ដុល្លារ​
  • ​មាស​អូរ​ក្វា​វ​៖​ ១៣០​ លាន​ដុល្លារ​
  • ​រោងចក្រ​ស៊ីម៉ងត៍​៖​ ៥០០​ លាន​ដុល្លារ​
  • ​រ៉ែ​ឧស្សាហកម្ម​ផ្សេង​ទៀត​៖​ ១០០​លាន​ដុល្លារ​ និង​ការ​រុករក​រ៉ែ​ ប្រេង​ និង​ឧស្ម័ន​មាន​ ១០​លាន​ដុល្លារ​។​

​ប្រេងឥន្ធនៈ​

សកម្មភាព​ប្រេងឥន្ធនៈ​ភាគច្រើន​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​យុត្តាធិការ​របស់​អាជ្ញាធរ​ប្រេង​ជាតិ​កម្ពុជា​ (CNPA)​ ជា​ជាង​អគ្គនាយកដ្ឋាន​ប្រេង​នៃ​ MME​ ។​ CNPA​ ទទួលខុសត្រូវ​លើ​ការ​វាយតម្លៃ​ការ​ដេញថ្លៃ​រុករក​ និង​ផ្តល់​អនុសាសន៍​ដល់​រដ្ឋាភិបាល​លើ​ការ​ផ្តល់​កិច្ចព្រមព្រៀង​ប្រេង​សម្រាប់​ក្រុមហ៊ុន​ជាក់លាក់​ណាមួយ​។​19​ ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​បង្កើត​ប្លុក​ឈូង​សមុទ្រ​ចំនួន​ ៦​ (A-F)​ ប្លុក​នៅ​លើ​ច្រាំង​ចំនួន​ ១៩​ (I-XIX)​ និង​ប្លុក​ចំនួន​ ៤​ នៅ​ក្នុង​តំបន់​ទាមទារ​ត្រួតស៊ីគ្នា​ (OCA)​ ជាមួយ​ប្រទេស​ថៃ​សម្រាប់​ការ​រុករក​ប្រេង​ និង​ឧស្ម័ន​។​ Offshore​ Block​ A​ ប្រាកដ​ណាស់​នឹង​ក្លាយជា​ប្លុក​ដំបូង​គេ​ដែល​ផលិត​ប្រេង​។​20​ គណៈកម្មាធិការ​មួយ​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ ដើម្បី​ត្រួតពិនិត្យ​ការ​ចរចា​ជា​ថ្មី​ជាមួយ​រដ្ឋាភិបាល​ថៃ​លើ​ OCA​ ដែល​ស្ថិត​ក្រោម​ជម្លោះ​តាំងពី​ដើម​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៧០​។​21

​ការ​ជីក​យក​រ៉ែ​មាស​

​លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ ហ៊ុន​ សែន​ បាន​ថ្លែង​ថា​ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១០​ ខែមិថុនា​ ឆ្នាំ​២០២១​ ថា​ក្រុមហ៊ុន​ Renaissance​ Minerals​ របស់​អូស្ត្រាលី​ នឹង​ចាប់ផ្តើម​ផលិត​មាស​នៅ​ក្នុង​ខេត្តមណ្ឌលគិរី​ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២១​ ខែមិថុនា​ ឆ្នាំ​២០២១​ ដោយ​អាច​បង្កើត​បាន​មាស​សុទ្ធ​ជា​មធ្យម​ ៣​តោន​ក្នុង​មួយ​ឆ្នាំ​ ក្នុង​ប្រតិបត្តិការ​រយៈពេល​ ៨​ឆ្នាំ​ដំបូង​របស់​ខ្លួន​។​22​ ក្រុមហ៊ុន​ Renaissance​ Minerals​ ប្តេជ្ញា​ចិត្ត​ក្នុង​ការ​រុករក​ អភិវឌ្ឍ​ និង​ប្រតិបត្តិការ​គម្រោង​មាស​កម្ពុជា​ ដែល​ក្រុមហ៊ុន​កាន់កាប់​ទាំងស្រុង​។​ បន្ទាប់​ពី​ផ្តល់​អាជ្ញា​បណ្ណ​ និង​កិច្ចព្រមព្រៀង​រុករក​ថ្មី​ ក្រុមហ៊ុន​ទទួល​បាន​អាជ្ញា​បណ្ណ​រុករក​បន្ថែមចំនួន​ ៥​ ដូច​ជា​ គម្រោង​កៀន​ញែក​ គម្រោង​ភ្នំ​ឃ្នៀង​ គម្រោង​ស្នួល​ គម្រោង​ព្រែក​ខ្ល​ង​ និង​អូរ​ខឹ​ត​ និង​គម្រោង​មាស​អូរ​ក្វា​វ​ ដែល​មាន​ផ្ទៃដី​ប្រមាណ​ ១.៥០០​ គីឡូម៉ែត្រ​ក្រឡា​ ក្នុង​ខែកក្កដា​ ឆ្នាំ​២០១៧​។​23​ គម្រោង​មាស​អូរ​ក្វា​វ​ គ្របដណ្តប់​ប្រហែល​ ៧៥%​ (១.១២៤​ គីឡូម៉ែត្រ​ក្រឡា​)​ នៃ​ផ្ទៃដី​ទាំងមូល​។​

​ផល​ប៉ះពាល់​ដែល​អាច​កើត​មាន​នៃ​ការ​ជីក​យក​រ៉ែ​

​ការ​ជីក​យក​រ៉ែ​មាន​សក្តានុពល​ទាំង​វិជ្ជមាន​ និង​អវិជ្ជមាន​លើ​សង្គម​ សេដ្ឋកិច្ច​ និង​បរិស្ថាន​។​ ផល​ប៉ះពាល់​ជា​វិជ្ជមាន​ដែល​អាច​កើត​មាន​នៃ​ការ​ជីក​យក​រ៉ែ​គឺ​ ការ​អភិវឌ្ឍន៍​ និង​អត្ថប្រយោជន៍​ផ្នែក​ហិរញ្ញវត្ថុ​ (​ការ​បង្កើត​ទ្រព្យសម្បត្តិ​ និង​ការ​កើនឡើង​នៃ​ការ​វិនិយោគ​)​ និង​អត្ថប្រយោជន៍​សម្រាប់​ប្រជាជន​ក្នុង​តំបន់​ (​ការងារ​ ជំនាញ​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ដែល​ប្រសើរ​ឡើង​ ក៏​ដូច​ជា​ការ​អប់រំ​ និង​កម្មវិធី​សង្គម​)​។​24​ កម្ពុជា​នឹង​មើលឃើញ​អំពី​អត្ថប្រយោជន៍​របស់​ឧស្សាហកម្ម​រ៉ែ​បន្ទាប់​ពី​ឆ្នាំ​២០២៣​ ព្រោះ​វា​នឹង​បង្កើត​មូលដ្ឋាន​គ្រឹះ​សេដ្ឋកិច្ច​កាន់តែ​រឹង​មាំ​ ឱកាស​ការងារ​កាន់តែ​ច្រើន​ និង​អាជីវកម្ម​កាន់តែ​ច្រើន​។​ ប្រាក់​ចំណូល​ដែល​បង្កើត​ដោយ​ឧស្សាហកម្ម​និស្សា​រណកម្ម​ គួរតែ​ត្រូវ​បាន​បញ្ជូន​ទៅ​មូលនិធិ​ជាតិ​ ដែល​អាច​ប្រើប្រាស់​សម្រាប់​គ្របដណ្តប់​លើ​វិស័យ​អាទិភាព​ដូច​ជា​ការ​អប់រំ​ សុខភាព​សាធារណៈ​ និង​ការ​គាំពារ​សង្គម​។​25​ ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​ចូលរួម​ជា​ក្រុម​អ្នក​ផលិត​មាស​របស់​ពិភពលោក​ជាមួយនឹង​ការ​ចាប់ផ្តើម​ផលិតកម្ម​នៅ​តំបន់​អូរ​ក្វា​វ​ ស្រុក​កែវ​សីមា​ ខេត្តមណ្ឌលគិរី​ ដែល​ក្រុមហ៊ុន​ Renaissance​ Minerals​ បាន​រុករក​ និង​ស្រាវជ្រាវ​អស់​រយៈពេល​ ១៤​ឆ្នាំ​មក​ហើយ​។​ គម្រោង​នេះ​ត្រូវ​បាន​គេ​រំពឹង​ថា​នឹង​ផ្តល់​ប្រាក់​ចំណូល​ជាតិ​ប្រចាំឆ្នាំ​ចំនួន​ ១៨៥​លាន​ដុល្លារ​ សម្រាប់​ប្រទេស​កម្ពុជា​ រួម​ទាំង​យ៉ាង​ហោច​ណាស់​ ៤០​លាន​ដុល្លារ​ ជា​សួយសារអាករ​ និង​ចំណូល​ពន្ធ​ ដែល​នឹង​ត្រូវ​ប្រើប្រាស់​សម្រាប់​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​សង្គម​។​26​ លើស​ពី​នេះ​ ផលិតផល​ក្នុងស្រុក​សរុប​ដែល​បាន​មក​ពី​ការ​ជីក​យក​រ៉ែ​នៅ​កម្ពុជា​បាន​កើនឡើង​ពី​ប្រមាណ​ ២០៤​លាន​ដុល្លារ​ ក្នុង​ឆ្នាំ​ ២០១៨​ ដល់​ ២៤៨​លាន​ដុល្លារ​ ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១៩​។​27

​បើ​មានការ​គ្រប់គ្រង​បាន​ល្អ​ វិស័យ​ឧស្សាហកម្ម​និស្សា​រណកម្ម​នឹង​ចូលរួម​ចំណែក​យ៉ាង​សំខាន់​ក្នុង​ការ​អភិវឌ្ឍ​សេដ្ឋកិច្ច​កម្ពុជា​។​ បើ​មិន​ដូច្នោះ​ទេ​ វា​អាច​នឹង​បង្ក​ជា​បញ្ហា​សុខភាព​សាធារណៈ​ និង​ភាព​មិន​ពេញចិត្ត​។​ ផល​ប៉ះពាល់​អវិជ្ជមាន​ដែល​អាច​កើត​មាន​នៃ​ការ​រុករក​រ៉ែ​រួម​មាន​ ផល​ប៉ះពាល់​អវិជ្ជមាន​លើ​បរិស្ថាន​ (​ការ​បំពុល​ដោយសារ​ធាតុគីមី​ សំលេង​រំខាន​ ធូលី​ ផ្សែង​ រំ​ញ័រ​ កាក​សំណល់​ ការ​ប្រើប្រាស់​ទឹក​ ការ​កាប់​ព្រៃឈើ​ និង​ការ​បំផ្លិចបំផ្លាញ​ទីជម្រក​)​ និង​ផល​ប៉ះពាល់​អវិជ្ជមាន​លើ​មនុស្ស​ (​កម្លាំង​ពលកម្ម​ ផល​ប៉ះពាល់​លើ​ស្ត្រី​ ការ​ទន្ទ្រាន​យក​ដី​ ការ​ផ្លាស់​ទីលំនៅ​ ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ ការ​បាត់បង់​ប្រាក់​ចំណូល​ អំពើ​ហិង្សា​និង​ការ​គំរាមកំហែង​ ការ​បំបែក​សហគមន៍​ និង​កង្វះ​តម្លាភាព​)​។​28​ រដ្ឋាភិបាល​បាន​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ផ្សេងៗ​ទាក់ទង​នឹង​ការ​ជីក​យក​រ៉ែ​ជាមួយ​ប្រជាជន​ក្នុងស្រុក​ រួម​ទាំង​ស្រុក​មួយ​នៅរ​វៀង​ ខេត្តព្រះវិហារ​ ដែល​អ្នកស្រុក​អះអាង​ថា​ អាជីវកម្ម​រ៉ែ​បាន​រំលោភ​យក​ដី​របស់​ពួក​គេ​។​29​ ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ក្នុង​ខេត្តមណ្ឌលគិរី​ ជំរុញ​ឱ្យ​មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​ប្រុង​ប្រយ័ត្ន​ក្នុង​ការ​ផ្តល់​ដី​សម្បទាន​រ៉ែ​នៅ​ក្នុង​ខេត្ត​ បន្ទាប់​ពី​ឧប្បត្តិហេតុ​កាលពី​ខែឧសភា​ ឆ្នាំ​ ២០១៨​ ដែល​អ្នក​ភូមិ​រាប់រយ​នាក់​បាន​ឈឺ​ និង​រាប់​សិប​នាក់​បាន​ស្លាប់​ នៅ​ពេល​ដែល​សារធាតុពុល​ រួម​ទាំង​សារធាតុ​ស៊ី​យ៉ា​នុ​ត​ ត្រូវ​បាន​គ្រប់គ្រង​មិន​ត្រឹមត្រូវ​ ហើយ​បាន​បែកធ្លាយ​ចូល​ទៅ​ក្នុង​ទឹកទន្លេ​ក្នុងស្រុក​។​30​ ក្រុមហ៊ុន​រ៉ែ​មួយ​ចំនួន​ដែល​បាន​វិនិយោគ​នៅ​តំបន់​បាន​បិទផ្លូវ​ធំៗ​ បង្ក​ការ​កកស្ទះ​ចរាចរណ៍​។​ តំបន់​រុករក​រ៉ែ​អាច​បង្ក​គ្រោះថ្នាក់​ដល់​សត្វព្រៃ​នៅ​ក្នុង​ជម្រក​ធម្មជាតិ​ និង​តំបន់​ជុំវិញ​។​ ជា​លទ្ធផល​ សាជីវកម្ម​រ៉ែ​ និង​រដ្ឋាភិបាល​គួរតែ​បើក​ទូលាយ​របាយការណ៍​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​ (EIA)​ របស់​គម្រោង​នានា​ដល់​សាធារណៈជន​ និង​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ក្នុង​តំបន់​ចូលរួម​ក្នុង​ការ​សម្រេចចិត្ត​។​ លើស​ពី​នេះ​ រដ្ឋាភិបាល​គួរតែ​បើក​ទូលាយ​ទិន្នន័យ​ចំណូល​ជា​សាធារណៈ​ផង​ដែរ​។​31

​អង្គការ​សង្គម​ស៊ី​វិល​សកម្ម​ (CSOs)​ ក្នុង​វិស័យ​រ៉ែ​

​ភាគី​ពាក់ព័ន្ធ​សកម្ម​នៅ​ក្នុង​ឧស្សាហកម្ម​និស្សា​រណកម្ម​នៅ​កម្ពុជា​រួម​មាន​ អង្គការ​អភិរក្ស​សត្វព្រៃ​ពិភពលោក​ (WWF)​ សម្ព័ន្ធភាព​កម្ពុជា​ដើម្បី​តម្លាភាព​ចំណូល​ធនធាន​ (CRRT)​ មជ្ឈមណ្ឌល​ធនធាន​ប្រជាធិបតេយ្យ​សម្រាប់​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​ជាតិ​ (DRCND)​ អង្គការ​សមាគម​ខ្មែរលើ​ (HA)​ អុក​ស្វា​ម​នៅ​កម្ពុជា​(OXFAM​ Cambodia)​ PACTអង្គការ​អភិវឌ្ឍន៍​ និង​ភាព​ជា​ដៃគូរ​ក្នុង​សកម្មភាព​ (DPA)​ អង្គការ​ពន្លក​ខ្មែរអង្គការ​ក្រុម​ទ្រទ្រង់​ភូមិ​ (VSG)​ អង្គការ​អនុ​ផល​ព្រៃឈើ​ (NTFP)​ សម្ព័ន្ធ​ដើម្បី​សុចរិត​ភាព​ និង​គណនេយ្យ​ភាព​សង្គម​ (CISA)​ អង្គការ​តម្លាភាព​កម្ពុជាវេទិកា​នៃ​អង្គការ​មិនមែន​រដ្ឋាភិបាល​ស្តី​ពី​កម្ពុជាអង្គការ​សង្គ្រោះ​សត្វព្រៃ​កម្ពុជា​ (​ SCW)​ និង​អង្គការ​សហគមន៍​មូលដ្ឋាន​ផ្សេង​ទៀត​។​ វត្តមាន​របស់​ពួក​គេ​បាន​ផ្តល់​នូវ​ការ​ត្រួតពិនិត្យ​ និង​សមតុល្យ​ចាំបាច់​សម្រាប់​ការ​គ្រប់គ្រង​វិស័យ​រុករក​រ៉ែ​កាន់តែ​ប្រសើរ​ឡើង​។​

​ទាក់ទង​នឹង​ឧស្សាហកម្ម​និស្សា​រណកម្ម​

ឯកសារយោង

  1. 1. Chrea​ Vichett,​ “​ស្ថានភាព​បច្ចុប្បន្ន​នៃ​ឧស្សាហកម្ម​និស្សា​រណកម្ម​នៅ​កម្ពុជា​,”​ អគ្គនាយកដ្ឋាន​ធនធាន​រ៉ែ​កម្ពុជា​,​ ថ្ងៃ​ទី​ ០៦​ ខែមីនា​ ឆ្នាំ​២០១៣,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ១៧​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  2. 2. ​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​,​ “​ច្បាប់​ស្តី​ពី​ការ​គ្រប់គ្រង​ និង​ការ​ធ្វើ​អាជីវកម្ម​ធនធាន​រ៉ែ​,” ​ ថ្ងៃ​ទី​ ១៣​ ខែកក្កដា​ ឆ្នាំ​២០០១,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ១៧​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  3. 3. Chrea​ Vichett,​ “​ស្ថានភាព​បច្ចុប្បន្ន​នៃ​ឧស្សាហកម្ម​និស្សា​រណកម្ម​នៅ​កម្ពុជា​,”​ អគ្គនាយកដ្ឋាន​ធនធាន​រ៉ែ​កម្ពុជា​,​ ថ្ងៃ​ទី​ ០៦​ ខែមីនា​ ឆ្នាំ​២០១៣,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ១៧​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  4. 4. ​ក្រសួងផែនការ​,​ "​ផែនការ​យុទ្ធសាស្ត្រ​អភិវឌ្ឍន៍​ជាតិ​ឆ្នាំ​២០១៤-២០១៨,"​ ឆ្នាំ​២០១៤,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ០៩​ ខែកុម្ភៈ​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  5. 5. ​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​,​ "​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​នៃ​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា​,"​ មាត្រា​ ៥៨,​ ថ្ងៃ​ទី​ ២១​ ខែកញ្ញា​ ឆ្នាំ​១៩៩៣,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ០៩​ ខែកុម្ភៈ​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  6. 6. ​ក្រសួង​រ៉ែ​ និង​ថាមពល​,​ "​ច្បាប់​ស្តី​ពី​ការ​គ្រប់គ្រង​ និង​ការ​ធ្វើ​អា​ជីរ​កម្ម​ធនធាន​រ៉ែ​,"​ មាត្រា​ ១៥,​ ថ្ងៃ​ទី​ ១៣​ ខែកក្កដា​ ឆ្នាំ​២០០១,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ០៩​ ខែកុម្ភៈ​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  7. 7. ​ព្រះមហាក្សត្រ​នៃ​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា​,​ "​ច្បាប់​ស្តី​ពី​ការ​បង្កើត​ក្រសួងបរិស្ថាន​,"​ មាត្រា​ ២,​ ថ្ងៃ​ទី​ ២៤​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​១៩៩៦,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ០៩​ ខែកុម្ភៈ​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  8. 8. ​ព្រះមហាក្សត្រ​នៃ​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា​,​ "​ច្បាប់​ស្តី​ពី​ការ​បង្កើត​ក្រសួង​ធនធាន​ទី​ក​ និង​ឧតុនិយម​,"​ មាត្រា​ ៣,​ ថ្ងៃ​ទី​ ២៦​ខែមិថុនា​ ឆ្នាំ​១៩៩៩,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ០៩​ ខែកុម្ភៈ​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  9. 9. ​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​,​ "​អនុក្រឹត្យ​លេខ​ ៧២​ ស្តី​ពី​ដំណើរការ​នៃ​ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​,"​ ថ្ងៃ​ទី​ ១១​ ខែសីហា​ ឆ្នាំ​១៩៩៩,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ០៩​ ខែកុម្ភៈ​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  10. 10. ​ក្រសួង​រ៉ែ​ និង​ថាមពល​,​ "​ច្បាប់​ស្តី​ពី​ការ​គ្រប់គ្រង​ និង​ការ​ធ្វើ​អា​ជីរ​កម្ម​ធនធាន​រ៉ែ​,"​ មាត្រា​ ១៥,​ ថ្ងៃ​ទី​ ១៣​ ខែកក្កដា​ ឆ្នាំ​២០០១,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ០៩​ ខែកុម្ភៈ​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  11. 11. ​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​,​ "​អនុក្រឹត្យលេខ ៧២ ស្តីពីការគ្រប់គ្រងអាជ្ញាបណ្ណស្វែងរុករកនិងអាជ្ញាបណ្ណឧស្សាហកម្មអាជីវកម្មធនធានរ៉ែរាជរដ្ឋាភិបាល,"​ ថ្ងៃ​ទី​ ០៥​ ខែឧសភា​ ឆ្នាំ​២០១៦,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ០៩​ ខែកុម្ភៈ​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  12. 12. ​ដូចឯកសារយោងខាងលើ។​
  13. 13. ​គី​ម​ មីនា​,​ "​ដំណើរការ​ផ្តល់​អាជ្ញា​បណ្ណ​រុករក​រ៉ែ​នៅ​កម្ពុជា​៖​ ការ​វាយតម្លៃ​ហានិភ័យ​អភិបាលកិច្ច​,"​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០១៥,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ១៧​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  14. 14. ​បុគ្គលិក​ខ្មែរ​ថា​ម​ស៍​,​ "​កម្ពុជា​ផ្តល់​អាជ្ញាប័ណ្ណ​រុករក​រ៉ែ​មាស​ដល់​ក្រុមហ៊ុន​ចំនួន​ប្រាំពីរ​ក្នុង​ខេត្ត​ចំនួន​ប្រាំ​,"​ ខ្មែរ​ថា​ម​ស៍​,​ ថ្ងៃ​ទី​ ១១​ ខែវិច្ឆិកា​ ឆ្នាំ​២០២១,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ១៧​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  15. 15. ​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ INRES,​ "​ឆ្នាំ​២០១៨៖​ ទស្សនៈវិស័យ​រ៉ែ​ ប្រេង​ និង​ឧស្ម័ន​,"​ បូរណភាព​កម្ពុជា​,​ ថ្ងៃ​ទី​ ០៣​ ខែមីនា​ ឆ្នាំ​២០១៨,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ១៨​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  16. 16. ​ហ៊ី​ន​ ពិសី​,​ "​កម្ពុជា​រក​ចំណូល​បាន​២១​លាន​ដុល្លារ​ពី​ការ​រុករក​រ៉ែ​,"​ ភ្នំពេញ​ប៉ុស្តិ៍​,​ ថ្ងៃ​ទី​ ២១​ ខែមេសា​ ឆ្នាំ​២០២០,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ១៧​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  17. 17. ​ហ៊ី​ន​ ពិសី​,​ "​ចំណូល​មិន​ជាប់ពន្ធ​ពី​ធនធាន​រ៉ែ​ទទួល​បាន​ ៩៦%​ នៃ​គោលដៅ​,"​ ភ្នំពេញ​ប៉ុស្តិ៍​,​ ថ្ងៃ​ទី​ ២៩​ ខែវិច្ឆិកា​ ឆ្នាំ​២០២១,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ១៧​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  18. 18. ​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ INRES,​ "​ឆ្នាំ​២០១៨៖​ ទស្សនៈវិស័យ​រ៉ែ​ ប្រេង​ និង​ឧស្ម័ន​,"​ បូរណភាព​កម្ពុជា​,​ ថ្ងៃ​ទី​ ០៣​ ខែមីនា​ ឆ្នាំ​២០១៨,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ១៨​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  19. 19. ​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​,​ "​សេចក្តីសម្រេច​ស្តី​ពី​ការ​កែសម្រួល​បទបញ្ញត្តិ​ប្រេងកាត​កម្ពុជា​ឆ្នាំ​១៩៩១,"​ ថ្ងៃ​ទី​ ១៩​ ខែមីនា​ ឆ្នាំ​១៩៩៩,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ០៩​ ខែកុម្ភៈ​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  20. 20. ​អង្គការ​ទិន្នន័យ​អំពី​ការ​អភិវឌ្ឍ​,​ "​ធនធាន​ប្រេង​ និង​ឧស្ម័ន​,"​ ថ្ងៃ​ទី​ ០៦​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០១៦,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ០៩​ ខែកុម្ភៈ​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  21. 21. Eddie​ Morton,​ "​រដ្ឋាភិបាល​បង្កើត​គណៈកម្មាធិការ​ OCA,"​ ភ្នំពេញ​ប៉ុស្តិ៍​,​ ថ្ងៃ​ទី​ ០៤​ ខែធ្នូ​ ឆ្នាំ​២០១៤,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ០៩​ ខែកុម្ភៈ​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  22. 22. Richard​ Finney,​ “Cambodia​ Gold​ Mine​ News​ ជំរុញ​ឱ្យ​មានការ​ព្រួយបារម្ភ​ពី​ការ​បំពុល​,"​ វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​,​ ថ្ងៃ​ទី​ ១៥​ ខែមិថុនា​ ឆ្នាំ​២០២១,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ១៨​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  23. 23. Emerald​ Resources,​ "​ក្រុមហ៊ុន​ Renaissance​ Minerals​ (Cambodia)​ Limited,"​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ១៨​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  24. 24. ​អង្គការ​ Bridges​ Across​ Borders​ Cambodia​ និង​អង្គការ​អភិវឌ្ឍន៍​ និង​ភាព​ជា​ដៃគូរ​ក្នុង​សកម្មភាព​,​ "​មគ្គុទ្ទេសក៍​សហគមន៍​អំពី​ផល​ប៉ះពាល់​ ការ​ជីក​យក​រ៉ែ​ សិទ្ធិ​ និង​សកម្មភាព​,"​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០១២,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ២០​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  25. 25. Hor​ Kimsey,​ "​ឧស្សាហកម្ម​រ៉ែ​រំពឹង​ថា​នឹង​អាច​ដំណើរការ​បាន​ចាប់ពី​ចុងឆ្នាំ​នេះ​,"​ ភ្នំពេញ​ប៉ុស្តិ៍​,​ ថ្ងៃ​ទី​ ០៣​ ខែមេសា​ ឆ្នាំ​២០១៩,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ២០​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  26. 26. Michael​ Firn​ និង​ Chea​ Vanyuth,​ "​ផលិតកម្ម​មាស​នៅ​កម្ពុជា​ចាប់ផ្តើម​នៅ​អណ្តូងរ៉ែ​ពាណិជ្ជកម្ម​ដំបូង​គេ​ក្នុង​ប្រទេស​,"​ ខ្មែរ​ថា​ម​ស៍​,​ ថ្ងៃ​ទី​ ២២​ ខែមិថុនា​ ឆ្នាំ​២០២១,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ១៧​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  27. 27. ​សេដ្ឋកិច្ច​ពាណិជ្ជកម្ម​,​ "GDP​ របស់​កម្ពុជា​ពី​ការ​ជីក​យក​រ៉ែ​,"​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ២០​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  28. 28. ​អង្គការ​ Bridges​ Across​ Borders​ Cambodia​ និង​អង្គការ​អភិវឌ្ឍន៍​ និង​ភាព​ជា​ដៃគូរ​ក្នុង​សកម្មភាព​,​ "​មគ្គុទ្ទេសក៍​សហគមន៍​អំពី​ផល​ប៉ះពាល់​ ការ​ជីក​យក​រ៉ែ​ សិទ្ធិ​ និង​សកម្មភាព​,"​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០១២,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ២០​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  29. 29. Mech​ Dara​ and​ Yesenia​ Amaro,​ "​អណ្តូងរ៉ែ​មាស​មួយ​ត្រូវ​បាន​លាក់​ដោយ​អាថ៌​កំបាំង​,"​ ភ្នំពេញ​ប៉ុស្តិ៍​,​ ថ្ងៃ​ទី​ ០៤​ ខែសីហា​ ឆ្នាំ​២០១៧,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ១៨​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  30. 30. ​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​,​ "​សំណល់​រ៉ែ​មាស​ត្រូវ​បាន​គេ​ចោទ​ថា​ធ្វើ​ឱ្យ​ពុល​មនុស្ស​ស្លាប់​នៅ​កម្ពុជា​,"​ ថ្ងៃ​ទី​ ១៧​ ខែឧសភា​ ឆ្នាំ​២០១៨,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ២១​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
  31. 31. Michael​ Firn​ និង​ Chea​ Vanyuth,​ "​ផលិតកម្ម​មាស​នៅ​កម្ពុជា​ចាប់ផ្តើម​នៅ​អណ្តូងរ៉ែ​ពាណិជ្ជកម្ម​ដំបូង​គេ​ក្នុង​ប្រទេស​,"​ ខ្មែរ​ថា​ម​ស៍​,​ ថ្ងៃ​ទី​ ២២​ ខែមិថុនា​ ឆ្នាំ​២០២១,​ បាន​ចូល​អាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ១៧​ ខែមករា​ ឆ្នាំ​២០២២​។​
ទំនាក់ទំនងយើងខ្ញុំ

ទំនាក់ទំនងយើងខ្ញុំ

បើលោកអ្នកមានសំនួរទាក់ទងនឹងខ្លឹមសារផ្សាយនៅលើគេហទំព័រ Open Development Cambodia (ODC)? យើងខ្ញុំ​នឹង​ឆ្លើយ​តប​​ដោយ​ក្តី​រីក​រាយ។

តើអ្នកបានឃើញបញ្ហាបច្ចេកទេសណាមួយនៅលើគេហទំព័រOpen Development Cambodia (ODC) ដែរឬទេ?

តើលោកអ្នកយល់យ៉ាងដូចម្តេចដែរចំពោះការងាររបស់អូឌីស៊ី?

តើលោកអ្នកមានឯកសារដែលអាចជួយពង្រីក​គេហទំព័រOpen Development Cambodia (ODC) ដែរ​ឬទេ​?​ យើងខ្ញុំ​នឹង​ធ្វើការ​ត្រួតពិនិត្យ​រាល់​ទិន្នន័យ​អំពី​ផែនទី​ ច្បាប់​ អត្ថបទ​ និង​ ឯកសារ​ដែល​ពុំ​មាននៅ​លើ​គេហទំព័រ​នេះ​ ហើយ​ពិចារណា​បោះផ្សាយ​ទិន្នន័យ​ទាំងនោះ​។​ សូម​មេត្តា​ផ្ញើ​តែ​ឯកសារ​ណា​ដែល​មាន​ជា​សាធារណៈ​ ឬ​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​អាជ្ញាប័ណ្ណ​ Creative Commons

ឯកសារត្រូវបានលុប
មានបញ្ហា!

កំណត់សម្គាល់៖ Open Development Cambodia (ODC) នឹង​ធ្វើការ​ត្រួតពិនិត្យ​រាល់​ឯកសារ​ដែល​បាន​បញ្ជូន​មក​យ៉ាង​ហ្មត់ចត់​ ដើម្បី​កំណត់​ភាព​ត្រឹមត្រូវ​ និង​ពាក់ព័ន្ធ​ មុន​ពេលធ្វើការ​បង្ហោះ​ផ្សាយ​។​ រាល់​ឯកសារ​ដែល​បាន​បង្ហោះ​ផ្សាយ​នឹង​ជា​ឯកសារ​ដែល​មាន​ជា​សាធារណៈ​ ឬ​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​អាជ្ញាប័ណ្ណ​ Creative​ Commons​។​ យើងខ្ញុំ​សូម​អគុណ​សំរាប់​ការ​គាំទ្រ​របស់​លោក​អ្នក​។​

rPpr9
* ប្រអប់មតិមិនអាចទទេ! មិនអាចបញ្ចូនបាន សូមធ្វើការបញ្ចូនម្តងទៀត! Please add the code correctly​ first.

សូម​អរគុណ​សំរាប់​ការ​ចំនាយ​ពេល​ក្នុង​ការ​ចែក​រំលែក​មក​កាន់​យើងខ្ញុំ!