ត្បូងនៅកម្ពុជា ត្រូវបានរកឃើញ កែច្នៃ និងប្រើប្រាស់ជាគ្រឿងអលង្ការអស់រយៈពេលប្រមាណ ២០០០ឆ្នាំមកហើយ។មិនមានការរុករកជាលក្ខណៈឧស្សាហកម្មធំណាមួយកើតមាននៅឡើយទេ។ ត្បូងភាគច្រើនត្រូវបានរុករកដោយកម្មករត្បូង ឬតាមរយៈគ្រួសារ និងសហគមន៍។
ត្បូងទទឹមប៉ៃលិនគុណភាពល្អបំផុតជាប្រភេទត្បូងមានតម្លៃជាងគេដែលត្រូវបានរកឃើញនៅប្រទេសកម្ពុជា។ ថតដោយក្រុមការងារអង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍន នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៤។
មានត្បូងជាច្រើនប្រភេទនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។ ក្នុងចំណោមត្បូងទាំងនោះ ត្បូងទទឹម និងត្បូងកណ្តៀងត្រូវបានទទួលស្គាល់គុណភាពទាំងក្នុងប្រទេស និងលើឆាកអន្តរជាតិ។ ត្បូងទទឹម មានប្រភពពីគ្រួសារ រ៉ែcorundum ដែលស្ថិតនៅបាតទន្លេ និងត្រូវបានប្រទះឃើញតាមរយៈគ្រួសក្នុងទន្លេនៅខេត្តប៉ៃលិន។ ត្បូងកណ្តៀង ត្រូវបានរកឃើញពីបាតទន្លេផងដែរ និងជារ៉ែធម្មជាតិដែលរឹងបំផុតលំដាប់ទីពីរនៅលើពិភពលោកបន្ទាប់ពីពេជ្រ។ ត្បូងកណ្តៀងពណ៌ខៀវ ទទួលបានការពេញនិយមបំផុត។ ពណ៌ផ្សេងទៀតរបស់ត្បូងនេះរួមមាន លឿង, បៃតង, ស, ផ្កាឈូក, ទឹកក្រូច, ត្នោត, ស្វាយនិងពណ៌ថ្លា។1
ការរុករករ៉ែត្បូងទាំងអស់ត្រូវបានប្រមូលផ្តុំក្នុងខេត្តប៉ៃលិន ដែលជាតំបន់មានឈ្មោះបោះសម្លេងក្នុងការរុករកថ្មមានតម្លៃ។ការរុករកហួសកំណត់នៅខេត្តប៉ៃលិនក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៧០ បានបន្សល់ទុកនូវផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងទៅលើតំបន់នេះ តួយ៉ាងចំនួននៃត្បូងដែលនៅសេសសល់ត្រូវបានបានកាត់បន្ថយយ៉ាងច្រើនរហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន។2
ក្រៅពីត្បូងទទឹម និងកណ្តៀង នៅមានត្បូងជាច្រើនប្រភេទទៀតក្នុងប្រទេសកម្ពុជា៖
ត្បូងពណ៌ស្លែ
ត្បូងពណ៌ស្លែ មានពណ៌លឿងបៃតងជាប្រភេទត្បូងដែលល្អបំផុតនៅក្នុងប្រទេសនេះ ដែលច្រើនរកឃើញ នៅក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី។
ត្បូងព័ណស្លែពីខេត្តមណ្ឌលគិរីដាំក្នុងចិញ្ចៀន ថតដោយក្រុមការងារអង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ នៅខែសីហា ឆ្នាំ២០១៥។
ត្បូងហ្សីកខន
ការរុករករ៉ែត្បូងហ្សីកខនធ្វើឡើងនៅក្នុងខេត្តរតនគីរី។ ត្បូងទាំងនេះមានពណ៌ទឹកក្រូច ឬត្នោតដែលជាពណ៌ធម្មជាតិមុនកែច្នៃ។ ការដុតកម្តៅអាចធ្វើឱ្យត្បូងហ្សីនខនប្រែក្លាយជាពណ៌ទឹកសមុទ្រដិត ឬពណ៌ថ្លា។ ត្បូងហ្សីកខនច្រើនត្រូវបានយល់ច្រលំនឹងត្បូងគុប៊ិច ហ្សីកខនណា ដែលជាប្រភេទត្បូង ផលិតក្នុងរោងចក្រ។
- ពណ៌ទឹកសមុទ្រជាពណ៌មានតម្លៃបំផុតក្នុងចំណោមត្បូងហ្សីកខន។ ពណ៌នេះអាចទទួលបានតាមរយៈការដុតកម្តៅត្បូង។ថតដោយ ក្រុមការងារអង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៥។
រ៉ែថ្មខៀវ / ត្បូងជម្ពូរ័ត្ន/ត្បូងគ្រីស្តាល់ / ត្បូងពណ៌លឿង
រ៉ែថ្មខៀវ មានប្រភេទនិងពណ៌ខុសៗគ្នា។ ប្រភេទដែលមានតម្លៃបំផុតគឺ ត្បូងជម្ពូរ័ត្ន ដែលត្រូវបានរកឃើញក្នុងខេត្តកំពង់ធំ ឬខេត្តរតនៈគីរី។ ត្បូងជម្ពូរ័ត្ន នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានចាប់ពី ពណ៌ស្វាយខ្ចីរហូតដល់ ពណ៌ស្វាយចាស់។ ពណ៌ផ្សេងទៀតរបស់ត្បូងជម្ពូរ័ត្ន រួមមានពណ៌ឡាវែនដឺ និងពណ៌ផ្កាម៉ោងដប់ ។ រ៉ែត្បូងខៀវថ្លា ត្រូវបានគេសម្គាល់ថាជាត្បូងគ្រីស្តាល់។ ប្រភេទផ្សេងមួយទៀតនៃរ៉ែថ្មខៀវគឺមានពណ៌លឿងដែលត្រូវបានសម្គាល់ថាជាត្បូងពណ៌លឿង ។ត្បូងគ្រីស្តាល់និងត្បូងពណ៌លឿង ត្រូវបានរកឃើញក្នុងខេត្តតាកែវដោយមានប្រភេទខុសគ្នាៗ រួមមានត្បូងថ្មខៀវគ្រីស្តាល់ ត្បូងថ្មខៀវស្រអាប់, ត្បូងពណ៌លឿងស្លេកបៃតងខ្ចីនិងត្បូងពណ៌លឿងទឹកមាសជាដើម។
ត្បូងជម្ពូរ័ត្ន ពីខេត្តកំពង់ធំ ដាំក្នុងចិញ្ចៀន។ថតដោយ ក្រុមការងារ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍនៅខែ មិថុនា ឆ្នាំ២០១៥។
ត្បូងតូប៉េស
ត្បូងតូប៉េសត្រូវបានរកឃើញជាចម្បងនៅក្នុងខេត្តតាកែវ។ ត្បូងនេះមានសណ្ឋាន ជាត្បូងថ្លាដែលមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ត្បូវតូប៉េសដែលមានពណ៌ផ្ទៃមេឃដិតជាត្បូងនាំចូល។ការបាញ់កាំរស្មី និងការដុតកម្តៅយ៉ាងខ្លាំងប្រើសម្រាប់បង្កើនពណ៌ដល់ត្បូងនេះ ។
ត្បូងអបស៊ីឌីន
ត្បូងអបស៊ីឌីន ជាត្បូងកញ្ចក់រឹង ពណ៌ខ្មៅ និងជាប្រភេទត្បូងទន់។
- អបស៊ីឌីនដែលដាំក្នុងចិញ្ចៀន ថតដោយក្រុមការងារ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៥។
ត្បូងមានឆ្នូត
ត្បូងមានឆ្នូតមានច្រើនពណ៌ចាប់ពីក្រហម ត្នោត លឿង និងពណ៌ដទៃទៀត។ វាត្រូវបានគេប្រើជាគ្រាប់អង្កាំសម្រាប់គ្រឿងអលង្ការនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាចាប់តាំងពីសម័យកាលនៃអាណាចក្រខ្មែរមកម្ល៉េះ (៨០២-១៤៣១) ។3
ត្បូងហ្កានិត
ត្បូងហ្កានិត ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានពណ៌ក្រហម ឬពណ៌ត្នោតជ្រៅ។ ត្បូងហ្កានិត ប្រភេទកម្រមួយ គឺត្បូងប្រែពណ៌ដែលមានលទ្ធភាពផ្លាស់ប្តូពណ៌ទាំងឋិតនៅក្រោមពន្លឺធម្មជាតិ និងភ្លើងបំភ្លឺសិប្បនិម្មិត។
ត្បូងពណ៌ខៀវ
ត្បូងគ្រីស្តាល់ពណ៌ខៀវ មានកម្រិតរឹងចាប់ពីលេខ ៧.៥០ ដល់លេខ ៨ នៅលើមាត្រដ្ឋាន Mohs នៃការរឹង។ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ត្បូងនេះត្រូវបានរកឃើញមានពណ៌ខៀវស្លេកនៅក្នុងសណ្ឋានដើមរបស់ខ្លួន។
- ត្បូងពណ៌ខៀវពីខេត្តតាកែវដាំក្នុងចិញ្ចៀន។ថតដោយក្រុមការងារទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍនៅថ្ងៃទី១០ ខែកញ្ញាឆ្នាំ២០១៥។
ទោះបីជាមានត្បូងមានតម្លៃរបស់កម្ពុជាចរាចរក្នុងទីផ្សារ និងតាមហាងនៅទូទាំងប្រទេសក៏ដោយ មានត្បូងនាំចូលក្នុងបរិមាណច្រើនសម្រាប់លក់ ក៏ដូចជាត្បូងកែច្នៃ និងត្បូងផលិតតាមលក្ខណៈគីមីធាតុផងដែរ។ ត្បូងមរកត និងត្បូងពេជ្រពុំមានរកឃើញនៅកម្ពុជាទេ។
ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពនៅថ្ងៃទី១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៦
ទាក់ទងនឹងត្បូង
ឯកសារយោង
- 1. វិទ្យាស្ថានត្បូងមានតម្លៃអាមេរិក. ថ្ងៃទី២៧ ខែតុលាឆ្នាំ២០១៥។ http://www.gia.edu/gem-encyclopedia/
- 2. ហុល រស្មី និង Alex Willemyns. “ជីវិតរស់នៅយ៉ាងលំបាកនៅលានរ៉ែត្បូង ប៉ៃលិន”,ការសែតដឺខេមបូឌាដេលី, ថ្ងៃទី១១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៤។ https://www.cambodiadaily.com/archives/scraping-out-a-living-in-pailins-spent-gem-mines-61043/
- 3. ការតាំងពិព័រណ៍ផ្តល់ក្តីសង្ឃឹមដល់ការស្វែងយល់ពីជីវិតសម័យបុរេប្រវត្តិនៅកម្ពុជា. ថ្ងៃទី២៣ ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣. http://monash.edu/news/show/exhibition-sheds-light-on-life-in-prehistoric-cambodia/
