ថាមពល

ខ្សែភ្លើងនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ប្រទេសកម្ពុជា។ រូបថត​ ដោយ judithbluepool បានថតនៅថ្ងៃទី១៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១១។ ក្រោមអាជ្ញាបណ្ណ CC BY-NC 2.0.

ថាមពល គឺមានអត្ថន័យលើសពីអគ្គិសនី។ ថាមពល គឺជាមធ្យោបាយទាំងឡាយណាដែលប្រើប្រាស់ ដើម្បីផ្ដល់ថាមពលសម្រាប់ឧស្សាហកម្ម និងប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុក ចាប់ពីអុសដុតសម្រាប់ចំអិនអាហារ រហូតដល់ការផលិតថាមពលអគ្គិសនីថ្នាក់ជាតិ។

ផ្នែកនេះផ្តោតសំខាន់ទៅលើការផលិត ការចែកចាយ និងការប្រើប្រាស់ថាមពល។ សកម្មភាពនានាដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការរុករករ៉ែ ការទាញយករ៉ែ និងការចម្រាញ់យក ប្រេង និងឧស្ម័ន គឺត្រូវបានពិពណ៌នានៅក្នុងផ្នែកឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្ម។

ប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ ប្រទេសកម្ពុជា បានចាប់ផ្តើមអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនយ៉ាងលឿន។ យ៉ាងនេះក្តី ប្រទេសនេះ នៅតែខ្វះហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលចាំបាច់ ដើម្បីឱ្យវិស័យថាមពលឆ្លើយតបទៅនឹងល្បឿននៃការអភិវឌ្ឍ។ សន្តិសុខផ្នែកថាមពល បានសម្រួលដល់កំណើន និងនិរន្តរភាពសេដ្ឋកិច្ច-សង្គម របស់ប្រទេសកម្ពុជា ។ ការផ្គត់ផ្គង់ថាមពល និងការទទួលបាននូវថាមពលប្រើប្រាស់ គឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះក្នុងការសម្រេចបាននូវគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍។¹ ដោយសារកំណើនរបស់ប្រជាជន និងការពង្រីកវិស័យឧស្សាហកម្ម ការប្រើប្រាស់អគ្គិសនីរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានព្យាករថានឹងកើនឡើង ៩,៤ ភាគរយ រៀងរាល់ឆ្នាំ រហូតដល់ឆ្នាំ២០២០។²

នៅឆ្នាំ២០១៤ រាជរដ្ឋាភិបាលបានប្តេជ្ញានឹងធ្វើឱ្យមាន”អគ្គិសនីប្រើប្រាស់ចូលទៅដល់គ្រប់ភូមិទាំងអស់ នៅត្រឹមឆ្នាំ២០២០” ដែលនេះជាវិស័យអាទិភាព នៅក្នុងអាណត្តិទី៥ នេះ។³ ដើម្បីសម្រេចបានគោលដៅទាំងនេះ ច្បាប់ និងគោលនយោបាយស្តីពីការអភិវឌ្ឍវិស័យថាមពល ត្រូវបានអនុម័ត ខណៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការចូលរួមពីភាគីពាក់ព័ន្ធនានា រួមមាន ក្រសួង និងស្ថាប័ននានារបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ និងវិនិយោគិនឯកជន ក៏បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់។

យោងតាមរបាយការណ៍របស់ធនាគារពិភពលោក ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីដើមឆ្នាំ២០១៨ បានឱ្យដឹងថា ៩៧,៦ ភាគរយនៃគ្រួសារទាំងអស់នៅកម្ពុជាមានលទ្ធភាពប្រើប្រាស់អគ្គិសនីយ៉ាងហោចណាស់មួយប្រភព គឺ ៧១,៥ ភាគរយពីប្រភពដែលតភ្ជាប់ទៅបណ្ដាញជាតិ និង២៦,១ ភាគរយពីប្រភពដែលមិនតភ្ជាប់ជាមួយបណ្តាញជាតិ ដូចជាប្រព័ន្ធពន្លឺព្រះអាទិត្យតាមផ្ទះ និងអាគុយសាកថ្ម។⁴

គិតត្រឹមខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៨ អាជ្ញាធរអគ្គិសនីកម្ពុជា បាននឹងកំពុងផ្គត់ផ្គង់អគ្គិសនីដល់ភូមិចំនួន ១២៣០៥ (ស្មើនឹង ៨៧ ភាគរយនៃភូមិទាំងអស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា) ដោយមានបណ្តាញចែកចាយដែលនឹងត្រូវសាងសង់ឆាប់ៗសម្រាប់ភូមិចំនួន ១៧៦៧ បន្ថែមទៀត (១២,៥ ភាគរយ)។⁵

បញ្ហាប្រឈមចម្បងៗចំពោះវិស័យថាមពលរបស់ប្រទេសកម្ពុជា មានដូចជា៖

• ការពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងលើប្រេងឥន្ធនៈ និងអគ្គិសនីនាំចូល

• កង្វះអគ្គិសនី និងការដាច់ភ្លើង ជាបញ្ហាដែលកើតមានញឹកញាប់

• ជម្រើសជាច្រើនសម្រាប់ការផលិតថាមពល ដូចជាទំនប់វារីអគ្គិសនី និងស្ថានីយ៍ដើរដោយធ្យូងថ្ម អាចនាំមកនូវផលប៉ះពាល់ខ្ពស់ដល់បរិស្ថាន។

កម្ពុជា ពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើការនាំចូលប្រេង និងឧស្ម័ន បើទោះជាមានការរកឃើញប្រេងនៅក្នុងដែនសមុទ្រក៏ដោយ។ អាជ្ញាប័ណ្ណជាច្រើន ត្រូវបានផ្តល់សម្រាប់ការរុករកនៅប្លុកប្រេង និងឧស្ម័ន។ នៅឆ្នាំ២០១៦ កម្ពុជា បានប្រើប្រាស់ប្រេងអស់ចំនួន ៤៨,០០០បារ៉ែល ក្នុងមួយថ្ងៃ។⁶ ដោយសារតែការពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងលើប្រេងនាំចូល និងប្រព័ន្ធផ្គត់ផ្គង់ថាមពលដែលមានភាពរអាក់រអួល តម្លៃអគ្គិសនីនៅកម្ពុជា គឺជាតម្លៃខ្ពស់បំផុតមួយ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងពិភពលោក។⁷

អគ្គិសនី

ប្រភពនៃការផលិតថាមពលអគ្គិសនីរបស់ប្រទេសកម្ពុជា

ថាមពលអគ្គិសនីភាគច្រើន ដែលបានបង្កើតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានមកពីប្រេងឥន្ធនៈ និងប្រេងម៉ាស៊ូតធន់ធ្ងន់ រហូតមកដល់ខែមីនា ឆ្នាំ២០១១ ថាមពលអគ្គិសនីចំនួន ៩០ ភាគរយ ត្រូវបានផលិតតាមវិធីនេះ។⁸ សព្វថ្ងៃនេះ ទំនប់វារីអគ្គិសនី និងស្ថានីយ៍ដើរដោយធ្យូងថ្ម ផលិតអគ្គិសនីបានច្រើនជាងគេ។

ទោះជាយ៉ាងណា បើគិតត្រឹមខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៨ មាន ៤៨,៥ ភាគរយនៃអគ្គិសនីដែលផលិតក្នុងស្រុកបានមកពីទំនប់វារីអគ្គិសនី ហើយ ៣៤,៥ ភាគរយ បានមកពីស្ថានីយ៍ដើរដោយធ្យូងថ្ម និង១,៩ ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ដែលផលិតពីប្រេងឥន្ធនៈ។⁹ កម្ពុជា បាននាំចូលអគ្គិសនីចំនួន ១៥ ភាគរយ ដែលភាគច្រើនមានប្រភពពីប្រទេសវៀតណាម (១១ ភាគរយ នៃអគ្គិសនីដែលកម្ពុជាប្រើប្រាស់ទាំងអស់) ប្រទេសថៃ (២,៨ ភាគរយ) និងប្រទេសឡាវ (០,៧ ភាគរយ)។¹⁰

 

តារាងខាងលើ បង្ហាញពីភាពខុសគ្នារវាងការប៉ាន់ប្រមាណដោយផ្អែកលើទិន្នន័យរបស់ធនាគារពិភពលោកពីឆ្នាំ២០១២ អំពីថាតើអគ្គិសនីរបស់ប្រទេសកម្ពុជានឹងត្រូវបានផលិតដោយរបៀបណានៅក្នុងឆ្នាំ២០១៤ និងទិន្នន័យដែលបានរាយការណ៍ដោយអាជ្ញាធរអគ្គិសនីកម្ពុជា ស្តីពីការផលិតថាមពលអគ្គិសនីនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៤។

ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីបានព្យាករថា តម្រូវការអគ្គិសនីកម្រិតខ្ពស់បំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា នឹងកើនឡើងទ្វេដង ដល់ទៅ ២,៤០១ មេហ្គាវ៉ាត់ នៅរវាងឆ្នាំ២០១៥ និងឆ្នាំ២០២៥។ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការកើនឡើងនេះ ប្រទេសកម្ពុជា អាចទទួលបានថាមពលដែលមានតម្លៃសមរម្យ តាមរយៈការនាំចូលពីប្រទេសជិតខាង ជាជាងការផលិតថាមពលអគ្គិសនីដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់។¹¹

ជាទូទៅ ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល ព្យាករថា តម្រូវការថាមពលដ៏ចម្បងរបស់កម្ពុជា ដែលបានមកពីប្រេងឥន្ធនៈទាំងអស់នឹងកើនឡើង ៥,៤ ភាគរយ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១០ ដល់ឆ្នាំ២០៣៥។ មកត្រឹមខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩ មានរោងចក្រថាមពលធ្យូងថ្មចំនួន ២ នៅខេត្តព្រះសីហនុ។ រោងចក្រទីមួយ គ្រប់គ្រងដោយក្រុមហ៊ុន Cambodia International Investment Development Group (CIIDG) និងរោងចក្រមួយទៀត ជារបស់ក្រុមហ៊ុនម៉ាឡេស៊ី Leader Universal Holdings ហើយរោងចក្រទីបី គ្រោងនឹងដាក់ឱ្យដំណើរការមុនដំណាច់ឆ្នាំ២០១៩។¹² ការកើនឡើងនៃការប្រើប្រាស់ធ្យូងថ្ម ត្រូវបានព្យាករថា នឹងធ្វើឲ្យមានការកើនឡើងការបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិកចំនួន ៦ ភាគរយ ក្នុងមួយឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ២០៣៥។¹³ នៅចុងឆ្នាំ២០១៨ មានវារីអគ្គិសនីចំនួន ៩ កន្លែងកំពុងប្រតិបត្តិការ ដោយ ៧ កន្លែងផ្ដល់ថាមពលអគ្គិសនីទៅបណ្ដាញជាតិ។ ទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ ដែលមានទំហំ ៤០០ មេហ្គាវ៉ាត់ បានដាក់ឱ្យដំណើរការនៅខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៨ ក្រោមអធិបតីភាពរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី។¹⁴

រាជធានីភ្នំពេញ ប្រើប្រាស់ថាមពលអគ្គិសនីអស់ចំនួន ៩០ ភាគរយ¹⁵ ខណៈពេលដែលចំនួនប្រជាជនសរុបដែលអាចប្រើប្រាស់អគ្គិសនី បានកើនឡើងទ្វេដងនៅចន្លោះឆ្នាំ២០០២ និង២០១១។¹⁶

ការចែកចាយអគ្គិសនី ការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនី និងបញ្ហាផ្សេងទៀត នៅក្នុងវិស័យ ថាមពល មានផលវិបាកទាំងក្នុងតំបន់ និងឆ្លងកាត់ព្រំដែន និងមានស្ថាប័ន និងកិច្ចព្រមព្រៀងជាផ្លូវការដទៃទៀតដែលលើកឡើងពីបញ្ហាអស់ទាំងនេះ ដូចជាគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ ជាដើម។

បច្ចុប្បន្នភាពចុងក្រោយ៖ ០៦ មិថុនា ២០១៩

ទាក់ទងនឹងថាមពល

• ទំនប់វារីអគ្គិសនី
• គោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងថាមពល
• បរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ
• ឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្ម