លទ្ធកម្ម

“បញ្ឈប់អំពើពុករលួយ ចាប់ផ្តើមពីខ្លួនយើង” (ពាក្យស្លោក នៅលើបដា បាតដៃស្អាតស្អំ) ខេត្តក្រចេះ ប្រទេសកម្ពុជា។” រូបថត ថតដោយ World Bank Photo Collection កាលពីថ្ងៃទី ២២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៦។ ក្រោមអាជ្ញាប័ណ្ណ CC BY-NC-ND 2.0

នៅប្រទេសកម្ពុជា រាល់សកម្មភាពទិញទំនិញ សាងសង់ ជួសជុល ការជួលសេវានិងការប្រឹក្សា ដោយរាជរដ្ឋាភិបាល បណ្តាក្រសួង និងទីភ្នាក់រាជរដ្ឋាភិបាល ត្រូវធ្វើឡើង ស្របតាមច្បាប់ស្តីពីលទ្ធកម្មសាធារណៈឆ្នាំ២០១២។¹  នីតិវិធី សម្រាប់ វិធីសាស្ត្រដោយឡែក នៃលទ្ធកម្មសាធារណៈ ត្រូវបានប្បញ្ញត្តិនៅក្នុងអនុក្រឹត្យស្តីពី លទ្ធកម្មសាធារណៈ ឆ្នាំ២០០៦។ លទ្ធកម្មសាធារណៈ មានទិសដៅធានាថា ចំណាយ របស់រដ្ឋត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយមានប្រសិទ្ធភាព និងប្រសិទ្ធផល និងត្រូវបានត្រួត ពិនិត្យដោយដំណើរការប្រកបដោយ តម្លាភាព យុត្តិធម៌ និង សំចៃពេលវេលា។²   

លទ្ធកម្មសាធារណៈ អាចធ្វើឡើងតាមវិធីសាស្ត្រផ្សេងៗពីគ្នា។ វិធីសាស្ត្រនៃលទ្ធកម្មសាធារណៈ  ត្រូវចាត់ថ្នាក់ជា៖

• ការដេញថ្លៃដោយការប្រកួតប្រជែងអន្តរជាតិ
• ការដេញថ្លៃដោយការប្រកួតប្រជែងក្នុងស្រុក
• ការប្រឹក្សាតម្លៃ និង
• ការស្ទង់តម្លៃ។³  

ដូច្នេះ គ្រប់លទ្ធកម្មទាំងអស់ ត្រូវធ្វើឡើងតាមវិធីសាស្ត្រណាមួយ ក្នុងចំណោមពិធីសាស្ត្រខាងលើនេះ។ តម្លៃអប្បបរមាសម្រាប់ការដេញថ្លៃ ប្រភពធនធាន (សេវា និង ទំនិញ) ក្នុងស្រុក និងសមត្ថភាពបច្ចេកទេស គឺជាកត្តាកំណត់អីពីការអនុវត្តវិធីសាស្ត្រនីមួយៗនៃលទ្ធកម្មសាធារណៈ។⁴  

តម្លៃសម្រាប់វិធីសាស្ត្រនីមួយៗនៃលទ្ធកម្មសាធារណៈ មានការប្រែរប្រួល ពីរដ្ឋបាលថ្នាក់ជាតិ ទៅរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ។ ឧទាហរណ៍ ខណៈដែលតម្លៃលើការដេញថ្លៃដោយការប្រកួតប្រជែងជាអន្តរជាតិ នៅតាមបណ្តាក្រសួង រាជធានី ខេត្ត និងស្ថាប័នសាធារណៈដទៃទៀត ត្រូវមានចាប់ពី ៥ ប៊ីលានរៀល តម្លៃការដេញថ្លៃដោយប្រើវិធីសាស្ត្រដូចគ្នា នៅរដ្ឋបាល ក្រុង ស្រុក និងខណ្ឌ គឺទាបជាង ចាប់ពី ២ប៊ីលានរៀល។⁵   នៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃតម្លៃដេញថ្លៃ ច្បាប់ ហាមឃាត់រាល់ការអង្កន់តម្លៃដេញថ្លៃ ជាចំណែកតូចៗ ដើម្បីជៀសវាងការអនុវត្តវិធីសាស្ត្រពាក់ព័ន្ធនៃលទ្ធកម្មសាធារណៈ ដោយមានជាទណ្ឌកម្ម។⁶ 

រាល់លទ្ធកម្មសាធារណៈ ត្រូវរៀបចំដោយ គណៈកម្មាធិការលទ្ធកម្មសាធារណៈ នៅតាមស្ថាប័នអនុវត្តលទ្ធកម្មសាធារណៈ។ ស្ថាប័នអនុវត្តលទ្ធកម្មសាធារណៈ រួមមាន ក្រសួងរដ្ឋាភិបាល ស្ថាប័នជាតិ សហគ្រាសសាធារណៈ គ្រឹះស្ថានសាធារណៈ និងរដ្ឋបាលក្រោមជាតិ។ ទោះបីជាយ៉ាងនេះ ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ គឺជាស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ច គ្រប់គ្រងលទ្ធកម្មសាធារណៈ។ រាល់សកម្មភាពនៃលទ្ធកម្មសាធារណៈ ត្រូវឆ្លងសវនកម្ម និងអធិការកិច្ច នៃក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និង ហិរញ្ញវត្ថុ។⁷ 

អង្គភាពអនុវត្តលទ្ធកម្ម នៃស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ត្រូវប្រកាសផ្សាយព័ត៌មានអំពីការដេញថ្លៃ ជាសាធារណៈ។⁸  ចាប់តាំងពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១១មក ព័ត៌មានស្តីពីការដេញថ្លៃដោយការប្រកួតប្រជែងជាអន្តរជាតិ និងការដេញថ្លៃដោយការប្រកួតប្រជែងក្នុងស្រុក ត្រូវបានប្រកាសផ្សាយនៅលើគេហទំព័ររបស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ។⁹  សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានអំពីការដេញថ្លៃ នៅក្រោមគម្រោងរបស់ ឃុំ-សង្កាត់ អាចរកមើលបាននៅលើគេហទំព័ររបស់ គណៈកម្មាធិការជាតិ សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ (គជអប)។ ព័ត៌មានទាំងនេះ ក៏អាចរកបាននៅតាមបណ្តាក្រសួងនិងស្ថាប័នរដ្ឋ ដូចជាគេហទំព័ររបស់ ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន និង ច្រកចេញចូលតែមួយ។

បណ្តឹងអំពីភាពមិនប្រក្រតីនៃការដេញថ្លៃ ដោយបុគ្គល និងក្រុមហ៊ុនចូលរួមដេញថ្លៃ អាចធ្វើទៅក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ សម្រាប់គោលបំណងសវនកម្ម និងអធិការកិច្ច។¹⁰   ក្នុងករណីមិនពេញចិត្តនឹងសេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រសួង បណ្តឹងអាចធ្វើឡើងនៅចំពោះមុខ អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ឬ ដោយផ្ទាល់ទៅតុលាការ។ បន្ទាប់ពីបានទទួលបណ្តឹង  ប្រធាន អនុប្រធាន និងមន្ត្រីនៃអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ បំពេញតួនាទីភារកិច្ចជានគរបាលយុត្តិធម៌ ដោយបើកការស៊ើបអង្កេតលើបណ្តឹង និងបញ្ជូនរបាយការណ៍ស្តីពីការស៊ើបអង្កេតនោះ ទៅព្រះរាជអាជ្ញា និងតុលាការ។¹¹ 

ភាពមិនប្រក្រតីនៃលទ្ធកម្មសាធារណៈ កើតមានជាធម្មតាជាមួយនឹងក្រសួង និងស្ថាប័ន រដ្ឋ។ បើទោះជាប្រទេសកម្ពុជា មានច្បាប់តឹងតែងស្តីពីលទ្ធកម្មសាធារណៈ ច្បាប់ស្តីពីការប្រឆាំងអំពើពុករលួយ និងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ យូរមកហើយក៏ដោយ វាហាក់បីដូចជាមិនមានចំណាត់ការជាក់លាក់ណាមួយ ប្រឆាំងនឹងការអនុវត្តមិនត្រឹមត្រូវនៅឡើងទេ។ ឧទាហរណ៍ អង្គភាពរដ្ឋចំនួនបី រួមមានអគ្គនាយកដ្ឋានប្រៃសណីយ៍នៃក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍ ប្រៃសណីយ៍កម្ពុជា និងកំពង់ផែរស្វយ័តភ្នំពេញ ជាប់សង្ស័យពីការអនុវត្តមិនត្រឹមត្រូវ តាមនីតិវិធីនៃលទ្ធកម្មសាធារណៈ។¹² នៅក្នុងបណ្តា ភាពមិនប្រក្រតីដែលត្រូវបានរាយការណ៍ ករណីរបស់ក្រសួងសុខាភិបាល បានទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍របស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ យ៉ាងខ្លាំង។¹³

ទាក់ទងនឹងលទ្ធកម្ម

• ការប្រឆាំងនឹងអំពើពុករលួយ
• រដ្ឋបាល
• រដ្ឋាភិបាលមូលដ្ឋាន

បច្ចុប្បន្នភាពចុងក្រោយ ថ្ងៃទី ២៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៥