ជំងឺរាតត្បាតកូវីដ-១៩ បានវាយប្រហារយ៉ាងខ្លាំងទៅលើសេដ្ឋកិច្ចសកលលោក និងកម្ពុជា ដោយបន្តរាលដាលដល់ស្ថិរភាពនៃប្រព័ន្ធធនាគារ។ ធនាគារ និងគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុបានបន្តផ្តល់សេវាដល់អតិថិជន ដែលអាចមើលឃើញបានតាមរយៈការកើនឡើងនៃចំនួនគណនីបញ្ញើដល់ទៅ ៨,៩ លាននាក់ និងគណនីកម្ចីដល់ ៣,២ លាន និងការពង្រីកបណ្តាញសាខាដល់ ២,៥៤២ ទីតាំង និង ៣,១៧៧ អេធីអឹម នេះបើតាមរបាយការណ៍ត្រួតពិនិត្យប្រចាំឆ្នាំ ២០២០ ចេញផ្សាយដោយធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា។1
ទោះបីជាមានវិបត្តិក៏ដោយ វិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុនៅតែរឹងមាំដោយសារតែទំនុកចិត្តសាធារណៈ និងការកើនឡើងនៃការប្រើប្រាស់សេវាហិរញ្ញវត្ថុនៅតំបន់ជនបទ។ យោងតាមរបាយការណ៍របស់ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ ទ្រព្យសកម្មសរុបរបស់វិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុមានតម្លៃ ៣៥,៩ ទ្រីលានរៀលដែលកើនឡើងជាលំដាប់ពីឆ្នាំ ២០១៦ មុនពេលដែលជួបប្រទះការធ្លាក់ចុះខ្លាំងមកនៅត្រឹម ៣៤,៣ ទ្រីលានរៀលនៅឆ្នាំ ២០២០។2
បំណុលមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ
បើយោងតាមទិន្នន័យរបស់ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា តម្លៃសរុបនៃប្រាក់កម្ចីគឺ ២៧,៥ ទ្រីលានរៀលនៅឆ្នាំ ២០២០។3 កំណើននៅក្នុងប្រាក់កម្ចីនេះ ព្រោះតម្រូវការនៃទីផ្សារ សហគ្រាសខ្នាតតូច និងមធ្យម។4 អ្នកខ្ចីជាច្រើនបានទទួលអត្ថប្រយោជន៍ពីប្រាក់កម្ចី។ តែផ្ទុយមកវិញ អ្នកខ្ចីផ្សេងទៀតបានជំពាក់បំណុលវ័ណ្ឌកដែលទីបំផុតឈានដល់ការបាត់បង់ទ្រព្យសម្បត្តិ។ ដីធ្លីជាទូទៅត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាវត្ថុបញ្ចាំ ដូច្នេះអ្នកដែលមិនអាចបន្តទូទាត់សំណងនឹងមានហានិភ័យនៃការបាត់បង់ដីធ្លីរបស់ពួកគេ ដែលនេះក៏បង្ហាញពីកង្វះនៃការយល់ដឹងផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុរបស់ប្រជាជន។ លោកជំទាវ ជា សេរី អគ្គនាយកបច្ចេកទេស ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជាមានប្រសាសន៍ថា «… ដូចអ្វីដែលបានលើកឡើងនេះ ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជាបានមានផែនការច្បាស់លាស់ក្នុងការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីហិរញ្ញវត្ថុតាមរយៈការរៀបចំសិក្ខាសាលាផ្សេងៗគ្នា ដើម្បីអប់រំប្រជាពលរដ្ឋអំពីបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុ និងគ្រោះថ្នាក់នៃការជំពាក់បំណុលច្រើនក្នុងពេលតែមួយជាមួយគ្រីះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ និងអ្នកផ្តល់ប្រាក់កម្ចីក្រៅប្រព័ន្ធ (អ្នកចងការប្រាក់)»។ លោកជំទាវបានបន្ថែមថា ចំណេះដឹងផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុមិនត្រឹមតែជួយជាប្រយោជន៍បុគ្គលប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងសុខភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសជាតិទៀតផង។5
យោងតាមរបាយការណ៍មួយដែលបានចេញផ្សាយក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ អតិថិជនគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុភាគច្រើនបានទទួលរងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ដែលជាលទ្ធផលនៃបំណុលរបស់ពួកគេ។ អ្នកស្រាវជ្រាវបានសម្ភាស ២៨ គ្រួសារដែលក្នុងនោះ ២២ គ្រួសារធ្លាប់មានបទពិសោធន៍លក់ដីដោយបង្ខិតបង្ខំ ១៣ គ្រួសារពាក់ព័ន្ធនឹងពលកម្មកុមារ ១៨ គ្រួសារទាក់ទងនឹងការធ្វើចំណាកស្រុក និង ២៦ គ្រួសារទាក់ទងនឹងការមានអាហារដែលមានគុណភាពតិច ឬទាបជាង។ ជាមួយគ្នានេះដែរ គ្រួសារចំនួន ២០ បានយកប្រាក់កម្ចីមួយផ្សេងទៀតដើម្បីសងប្រាក់កម្ចីមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុដែលមានស្រាប់ ខណៈដែល ២២ គ្រួសារបានខ្ចីពីអ្នកខ្ចីឯកជននៅពេលដែលពួកគេកំពុងតែមានកម្ចីពីមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ។6 បំណុលមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុក៏ជាបុព្វហេតុនៃការធ្វើចំណាកស្រុកផងដែរ នេះបើយោងតាមការស្រាវជ្រាវដែលធ្វើឡើងដោយសម្ព័ន្ធខ្មែរជំរឿន និងការពារសិទ្ធិមនុស្ស (លីកាដូ) ស្តីពីទំនាក់ទំនងរវាងការធ្វើចំណាកស្រុក និងមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុនៅភាគពាយ័ព្យនៃខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។7 របាយការណ៍ឆ្នាំ ២០១៩ ពី អង្គការទេសន្តរប្រវេសន៍អន្តរជាតិបានកត់សម្គាល់ថាវាជាលក្ខណៈនៃមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុនៅកម្ពុជា ដែលប្រើប្រាស់ដីជាវត្ថុបញ្ចាំដែលអាចនាំឱ្យមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។ របាយការណ៍បានបន្ថែមថា «សក្តានុពលក្នុងការបាត់បង់ផ្ទះ ឬដីអាចបង្កើតសម្ពាធយ៉ាងខ្លាំងសម្រាប់ការសង និងនាំឱ្យជនចំណាកស្រុកធ្វើការជ្រើសរើសប្រកបដោយហានិភ័យ ហើយអាចបង្កើតឱ្យមានការខ្ចីជាទម្រង់នេះបន្ទាន់»។8
គេហទំព័របង្ហាញពី “សិទ្ធិទទួលបានការអនុគ្រោះ៖ សំឡេងសហគមន៍ដីធ្លីដែលជាប់ជំពាក់បំណុល“
ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវក៏បានសង្កេតផងដែរថា មន្ត្រីឥណទានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុនៅតែបន្តផ្តល់ប្រាក់កម្ចីដោយមិនប្រុងប្រយ័ត្នដល់អ្នកដែលមិនអាចសងពួកគេវិញបាន ហើយដាក់សម្ពាធពួកគេឱ្យសងប្រាក់កម្ចីតាមរយៈការលក់ដីដោយបង្ខិតបង្ខំ ឬវិធានការគ្មានសីលធម៌ផ្សេងទៀត។9 គ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ធនាគារពាណិជ្ជ និងអ្នកវិនិយោគរបស់ពួកគេ គឺបានពាក់ព័ន្ធជាមួយបំណុលលើសលុបនេះដោយសារពួកគេបានបន្តផ្តល់មូលនិធិដល់ការពង្រីកកម្ចីខ្នាតតូច និងទំហំផលប័ត្រកម្ចី បើទោះបីជាមានការព្រមានពីអ្នកសេដ្ឋកិច្ច និងអង្គការសិទ្ធិមនុស្សក៏ដោយ។ នៅចុងឆ្នាំ ២០១៩ ប្រជាពលរដ្ឋជាង ២,៦ លាននាក់មានកម្ចីខ្នាតតូចជាង ១០ ពាន់លានដុល្លារ ដែលក្នុងនោះអ្នកខ្ចីមាន ៣,៨០៤ ដុល្លារជាមធ្យម ដែលជាកម្ចីខ្នាតតូចជាមធ្យមខ្ពស់បំផុតនៅលើពិភពលោក លើសពីផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ ឬប្រាក់ចំណូលប្រចាំឆ្នាំនៅកម្ពុជា។10
បន្ទាប់ពីការណែនាំអត្រាការប្រាក់លើប្រាក់កម្ចីនៅឆ្នាំ ២០១៧ ចំនួនអ្នកខ្ចីបានកាត់បន្ថយ ទោះបីជាកម្ចីខ្នាតតូចសរុបនៅតែកើនឡើងក៏ដោយ។ ឯកសារការងារមួយស្តីពីផលប៉ះពាល់នៃអត្រាការប្រាក់លើបរិយាប័ន្នហិរញ្ញវត្ថុនៅកម្ពុជា ដោយអង្គការមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិបានផ្តល់គោលនយោបាយដើម្បីបង្កើនក្របខ័ណ្ឌការពារអ្នកខ្ចី ជំរុញការប្រកួតប្រជែងល្អ និងលើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាពឧស្សាហកម្មមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យការពារអ្នកខ្ចីពីអត្រាការប្រាក់លើសកម្រិត និងផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាន។11
សមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា
សមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា ដែលជាស្ថាប័នមិនមែនរដ្ឋាភិបាល និងជាសមាគមដែលធានានូវភាពរុងរឿង និងនិរន្តរភាពនៃវិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការសម្របសម្រួលប្រតិបត្តិការមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ និងការទំនាក់ទំនងជាមួយអាជ្ញាធរ ម្ចាស់ជំនួយជាតិ និងអន្តរជាតិ ម្ចាស់បំណុល និងអ្នកវិនិយោគ។12
រូបភាពនៃគេហទំព័រសមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី ២៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១។ អាជ្ញាបណ្ណមិនត្រូវបានកំណត់។
នៅថ្ងៃទី ០៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២១ សមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា និងសមាគមធនាគារនៅកម្ពុជា ដែលជាអង្គការផ្លូវការដែលទទួលស្គាល់ដោយរាជរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីតំណាងឱ្យវិស័យធនាគារឯកជនរបស់ប្រទេស បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយដើម្បីលើកទឹកចិត្តដល់ស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុឱ្យបន្ធូរបន្ថយវិធានការសងបំណុលបន្ថែមទៀតតាមរយៈ វិធានការបន្ធូរបន្ថយបំណុលចំនួនប្រាំមួយក្នុងអំឡុងពេលបិទខ្ទប់ និងការពារខ្លួនពីជំងឺរាតត្បាត។13
ដូចគ្នានេះដែរនៅថ្ងៃទី ២៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២១ សមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជាបានជំរុញសមាជិករបស់ខ្លួនឱ្យបញ្ចេញឥណទានបន្ថែមទៀតចាប់តាំងពីកូវីដ-១៩ ដែលបណ្តាលមកពីព្រឹត្តិការណ៍សហគមន៍ខែកុម្ភៈ បានប៉ះពាល់ដល់អាជីវកម្មទាំងអស់។ លោក កាំង តុងងី ប្រធាននាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងនៃសមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជាមានប្រសាសន៍ថា បញ្ហាទំនងជានឹងប៉ះពាល់ទៅផ្នែកផ្សេងទៀតដែលលោកបានលើកទឹកចិត្តសាធារណជនឱ្យស្វែងរកការសម្របសម្រួល ឬអន្តរាគមន៍ពីសមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា ប្រសិនបើស្ថាប័នជាសមាជិកមិនអាចដោះស្រាយបញ្ហាបាន។ លោកបានសំណូមពរបន្តទៀតថាអតិថិជនដែលមានផលប៉ះពាល់តិចតួច ឬគ្មានពីជំងឺរាតត្បាតគួរតែសងប្រាក់កម្ចីរបស់ពួកគេឱ្យបានទៀងទាត់ ដើម្បីឱ្យស្ថាប័នជួយដល់អតិថិជនផ្សេងទៀត។14
ទាក់ទងនឹងមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ
- សេវាកម្មធនាគារ និងហិរញ្ញវត្ថុ
- គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីសេវាកម្មធនាគារ និងហិរញ្ញវត្ថុ
- គោលដៅទី១០ កាត់បន្ថយវិសមភាព
ឯកសារយោង
- 1. ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា, “របាយការណ៍ត្រួតពិនិត្យប្រចាំឆ្នាំ ២០២០,” ទំព័រទី ១ - ៧, បានចូលអានខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១។
- 2. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 3. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 4. Sangeetha Amarthalingam, “តើវិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុរបស់កម្ពុជាកំពុងដំណើរការដែរឬទេ?,” កាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍, ចុះថ្ងៃទី ០៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១, បានចូលអានខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១។ ឯកសារជាភាសាអង់គ្លេស ពុំមានការបកប្រែជាភាសាខ្មែរ។
- 5. Jason Boken, “អ្នកផ្តល់ប្រាក់កម្ចីក្រៅផ្លូវការមិនគួរធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ឧស្សាហកម្មមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ,” ការសែតខ្មែរថាមស៍, ចុះថ្ងៃទី ០៩ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១, បានចូលអានខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ ។
- 6. សមាគមធាងត្នោត និងលីកាដូ “ការធ្វើឱ្យខូចខាតទ្រព្យដាក់បញ្ចាំ៖ ការបាត់បង់ដីធ្លី និងការរំលោភបំពានក្នុងវិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុនៅកម្ពុជា,” ចុះខែសីហា ឆ្នាំ២០១៩, បានចូលអានខែធ្នូ ឆ្នាំ 2021។
- 7. លីកាដូ “ការនាំឱ្យមានចំណាកស្រុក៖ បទពិសោធន៍នៃភូមិមួយអំពីបំណុលគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ និងការចំណាកស្រុកឆ្លងដែន,” ទំព័រទី ១, ចុះខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០, បានចូលអានខែធ្នូ ឆ្នាំ 2021។
- 8. អង្គការទេសន្តរប្រវេសន៍អន្តរជាតិ, “បំណុល និងបទពិសោធន៍ចំណាកស្រុក៖ ការយល់ដឹងពីអាស៊ីអាគ្នេយ៍,” ទំព័រទី ២៧, ចុះឆ្នាំ២០១៩, បានចូលអានខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១។ ឯកសារជាភាសាអង់គ្លេសពុំមានការបកប្រែជាភាសាខ្មែរ។
- 9. សមាគមធាងត្នោត និងលីកាដូ “ការធ្វើឱ្យខូចខាតទ្រព្យដាក់បញ្ចាំ៖ ការបាត់បង់ដីធ្លី និងការរំលោភបំពានក្នុងវិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុនៅកម្ពុជា,” ចុះខែសីហា ឆ្នាំ២០១៩, បានចូលអានខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១។
- 10. សម្ព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា (CATU), មជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស (សង់ត្រាល់) និងសម្ព័ន្ធខ្មែរជំរឿន និងការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ, “ធ្វើការងាររហូតជំពាក់បំណុលវ័ណ្ឌក៖ ភាពជំពាក់បំណុលច្រើនលើសលុបក្នុងវិស័យកាត់ដេរនៅប្រទេសកម្ពុជា,” ទំព័រទី ១, ចុះខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០, បានចូលអានខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១។
- 11. Sangeetha Amarthalingam, “តើវិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុរបស់កម្ពុជាកំពុងដំណើរការដែរឬទេ?,” កាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍, ចុះថ្ងៃទី ០៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១, បានចូលអានខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១។ ឯកសារជាភាសាអង់គ្លេស ពុំមានការបកប្រែជាភាសាខ្មែរ។
- 12. សមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា “អំពីសមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា,” បានចូលអានខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១។
- 13. សមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា “សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម អំពី អន្តរាគមន៍បន្ថែមរបស់គ្រឹះស្ថានធនាគារ និងហិរញ្ញវត្ថុ ដើម្បីគាំពារដល់អតិថិជនក្នុងអំឡុងពេលរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩,” ចុះថ្ងៃទី ០៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២១, បានចូលអានខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១។
- 14. ហ៊ឹន ពិសី, “គ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុនៅតែជំរុញការផ្តល់ឥណទាន ទោះបីជំងឺកូវីដ ១៩ កំពុងរីករាលដាលខ្លាំងក៏ដោយ,” កាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍, ចុះថ្ងៃទី ២៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២១, បានចូលអានខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១។
