សំរាម សំណល់រឹង

សកម្មភាពប្រមូលសំរាមនៅខេត្តសៀមរាប ប្រទេសកម្ពុជា។ រូបភាពដោយ David Villa ថតដោយថ្ងៃទី១២ ខែមករា ឆ្នាំ២០០៨។ ក្រោមអាជ្ញាបណ្ណ CC BY 4.0 DEED.

សំរាម​ “​សំដៅ​ដល់​របស់របរ​ប្រើប្រាស់​ សម្ភារ​ ផលិតផល​ដែល​បាន​បន្សល់​ ឬ​ បង្កើត​ពី​សកម្មភាព​ និង​ជីវភាព​ផ្ទាល់​របស់​មនុស្ស​ប្រចាំ​ថ្ងៃ​ ដែល​មិន​មាន​ផ្ទុក​សារធាតុពុល​ ឬ​ សំណល់​គ្រោះថ្នាក់​”​។​ សំណល់​រឹង​ទីប្រជុំជន​ “​សំដៅ​ដល់​សំណល់​រឹង​ដែល​បាន​បន្សល់​ ឬ​ បង្កើត​ពី​សកម្មភាព​ អាជីវកម្ម​ ឬ​ សេវាកម្ម​ដែល​មិន​មាន​ផ្ទុក​សារធាតុពុល​ ឬ​ សំណល់​គ្រោះថ្នាក់​”​។¹ នៅឆ្នាំ២០១៩ សំរាម សំណល់រឹងទីប្រជុំជនប្រហែល២ លានតោនត្រូវបាន “ប្រមូល និងដឹកជញ្ជូន” (៦០% នៃសំរាម សំណល់រឹងដែលបានបង្កើត) ទៅចាក់នៅទីលានទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹងនៅទូទាំងប្រទេស ដែលមានអត្រាកំណើនប្រចាំឆ្នាំប្រមាណ១៥%។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ តួលេខនេះមិនតំណាងឱ្យបរិមាណសំរាម សំណល់រឹងដែលបានបង្កើតនៅតាមបណ្តាក្រុង ដែលមិនមានការប្រមូលសំរាម សំណល់រឹងត្រឹមត្រូវនោះទេ។²

យោងទៅតាមការសិក្សារបស់កម្មវិធីបរិស្ថានសហប្រជាជាតិដែលបានធ្វើឡើងនៅចន្លោះឆ្នាំ២០១៦ និងឆ្នាំ២០១៨  សំរាម សំណល់រឹងប្រមាណ ៣ ០០០ តោនត្រូវបានបង្កើតឡើងជារៀងរាល់ថ្ងៃនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ក្នុងនោះប្រហែល ៥៥,៣% នៃសំរាម សំណល់រឹងក្រុង មានប្រភពមកពីលំនៅឋាន សណ្ឋាគារ និងផ្ទះសំណាក់ (១៦,៧%) ភោជនីយដ្ឋាន (១៣,៨%) ទីផ្សារ (៧,៥%) ហាង (៥,៤%) និងការិយាល័យ (១,៤%)។³ បើយោងតាមអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន ទីលានទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹង ភាគច្រើនមិនមានការបែងចែករវាងសំណល់សរីរាង្គ និងសំណល់អសរីរាង្គឱ្យបានត្រឹមត្រូវនោះទេ។⁴

ការបំពុលដោយប្លាស្ទិក

កំណើនប្រជាជនយ៉ាងឆាប់រហ័ស និងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក្នុងរយៈពេលមួយទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះបានបណ្តាលឱ្យមានការកើនឡើងទាំងបរិមាណសំរាម សំណល់រឹង និងសំណល់ប្លាស្ទិក។ ការកើនឡើងជាលំដាប់នៃសំណល់ប្លាស្ទិកជាក្តីកង្វល់ដ៏ធំមួយ។ នៅរាជធានីភ្នំពេញ សំណល់ប្លាស្ទិកមានបរិមាណចំនួន ២១៣ ៣៥៦ តោន ឬ ស្មើនឹង២១% នៃសំរាម សំណល់រឹងសរុបប្រចាំឆ្នាំរបស់ទីក្រុង (១ ០១៥ ៩៨០) តោន។ ការបំពុលដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតមួយ ជាការបំពុលដោយថង់ប្លាស្ទិកដែលប្រើប្រាស់បានតែមួយដង ដែលមានប្រមាណ ១០% នៃបរិមាណប្លាស្ទិកសរុប។⁵ នៅតាមបណ្តាទីប្រជុំជន និងទីជនបទក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលប្រជាពលរដ្ឋមានជីវភាពក្រីក្រ ការដុតសំរាម សំណល់រឹងនៅតែជាទម្លាប់ធម្មតារបស់ពួកគាត់។ ដោយសារកង្វះទីលានទុកដាក់សំរាម​ សំណល់រឹង និងសេវាប្រមូលសំរាម សំណល់រឹង សំរាម សំណល់រឹងដែលនៅសល់ត្រូវបានបោះចោលនៅតាមដងផ្លូវ ឬ ទៅក្នុងប្រភពទឹកនៅក្នុងតំបន់ ក្នុងនោះដែរ ប្លាស្ទិកបានហូរចូលប្រភពទឹកផ្សេងៗ ដូចជាទន្លេ បឹង និងសមុទ្រផងដែរ។

ទីលានទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹងនៅប្រទេសកម្ពុជា

បច្ចុប្បន្ននេះ ទីលានទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹង មានច្រើនជាង ១០០ ទីតាំងនៅទូទាំងប្រទេស ដែលភាគច្រើនជាទីលានចំហ។⁶ ទីលាន​ទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹងអចិន្ត្រៃយ៍​ថ្មី​មួយ​នឹង​ត្រូវបាន​សាងសង់​ក្នុង​រយៈពេល​ពីរ​ឆ្នាំ​ខាងមុខ ដើម្បី​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ប្រឈម​នៃ​ការទុកដាក់​សំរាម ​សំណល់​រឹង​ក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ និង​ខេត្តកណ្តាល​។ ទីលាន​ទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹងនេះ​មាន​ទំហំ ៥០ហិកតា ដែលមានទីតាំង​ស្ថិត​នៅ​តាម​ផ្លូវជាតិ​លេខ ៥១ ក្នុង​ស្រុក​អង្គស្នួល ខេត្ត​កណ្តាល។ រួមជាមួយនឹងការទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹងជាអចិន្ត្រៃយ៍ រដ្ឋាភិបាលក៏គ្រោងនឹងរៀបចំឱ្យមានស្ថានីយផ្ទេរសំរាម សំណល់រឹងចំនួនពីរផងដែរ។ ទីតាំងទី១ ស្ថិតនៅក្នុងតំបន់បឹងតាមោក ចំណែកឯទីតាំងទី២ ស្ថិតនៅខណ្ឌដង្កោ ដែលនឹងត្រូវបានបំប្លែងពីទីលានទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹង ដែលកំពុងប្រតិបត្តិការនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះទៅជាស្ថានីយផ្ទេរសំរាម សំណល់រឹងវិញ។ ទីលានទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹង​នៅ​ខេត្ត​ព្រះសីហនុ ជា​ទីលាន​ដំបូង​គេបង្អស់​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា ដែល​បាន​សាងសង់​ឡើង​តាម​ស្តង់ដារ​បច្ចេកទេស​ទំនើប។ លើសពីនេះទៅទៀត នៅឆ្នាំ២០២២ មានការសាងសង់ទីលានទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹងចំនួន៦បន្ថែមទៀត ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅខេត្តកែប ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ខេត្តពោធិ៍សាត់ ខេត្តបាត់ដំបង និងខេត្តកំពត ដែលមានលក្ខណៈទំនើបនិងទាន់សម័យ។ គម្រោងសាងសង់ទីលានទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹងតម្រូវឱ្យមានហិរញ្ញប្បទានពីដៃគូអភិវឌ្ឍន៍នានាដូចជា ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី  និងធនាគារពិភពលោកជាដើម។⁷

បទប្បញ្ញត្តិ និងអភិបាលកិច្ច

ការគ្រប់គ្រងសំរាម សំណល់រឹងស្ថិតនៅក្រោមសមត្ថកិច្ចរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន។⁸ ចំពោះការគ្រប់គ្រងសំរាម​ សំណល់រឹង សំដៅទៅលើការដឹកជញ្ជូន ការរក្សាទុក ការទុកដាក់ និងប្រព្រឹត្តកម្មសំណល់។ ដោយឡែកក្រសួងបរិស្ថានមានតួនាទីក្នុងការរៀបចំលិខិតបទដ្ឋានគិតិយុត្ត ច្បាប់ គោលការណ៍ណែនាំ និងវិធានសម្រាប់ការគ្រប់គ្រង និងត្រួតពិនិត្យសំរាម​ សំណល់រឹង រួមទាំង សំណល់មន្ទីរពេទ្យ សំណល់ឧស្សាហកម្ម និងសំណល់គ្រោះថ្នាក់។⁹ ចំណែកឯការប្រមូល ដឹកជញ្ជូន ការកាត់បន្ថយ ការកែច្នៃ និងការទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹង ជាសមត្ថកិច្ចរបស់អាជ្ញាធរតាមបណ្តាខេត្ត ក្រុងនីមួយៗ។¹⁰

ដើម្បីគាំទ្រដល់ការគ្រប់គ្រងសំរាម សំណល់រឹងនៅប្រទេសកម្ពុជា មានបទប្បញ្ញត្តិ និងគោលនយោបាយសំខាន់ៗមួយចំនួន រួមមាន៖ អនុក្រឹត្យលេខ៣៦ អនក្រ.បក ស្តីពីការគ្រប់គ្រងសំណល់រឹង (ឆ្នាំ១៩៩៩) អនុក្រឹត្យលេខ១១៣ អនក្រ.បក ស្តីពីការគ្រប់គ្រងសំរាម និងសំណល់រឹងទីប្រជុំជន (ឆ្នាំ២០១៥ ) អនុក្រឹត្យលេខ១៦៨ ស្តីពីការគ្រប់គ្រងថង់ប្លាស្ទិក (ឆ្នាំ២០១៧) និងគោលនយោបាយគ្រប់គ្រងសំរាម សំណល់រឹងទីប្រជុំជន ២០២០-២០៣០ (ឆ្នាំ២០២១)។

នៅឆ្នាំ២០០៦ ដោយមានជំនួយពីសហភាពអឺរ៉ុប ក្រសួងបរិស្ថាន និងអង្គការអប់រំ និងគ្រប់គ្រងសំណល់កម្ពុជា (COMPED) បានសហការគ្នាបង្កើតគោលការណ៍ណែនាំបរិស្ថានសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងសំណល់រឹង។ គោលការណ៍ណែនាំទាំងនេះផ្តល់នូវទិសដៅ និងការណែនាំលម្អិតលើប្រធានបទមួយចំនួនដូចជា ការរៀបចំទីលានទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹង ប្រតិបត្តិការ ការថែទាំ និងការបិទទីលាន វិធីសាស្រ្តធ្វើជីកំប៉ុស ការគ្រប់គ្រងសំណល់វេជ្ជសាស្រ្ត ការអប់រំបរិស្ថាន ជាដើម។¹¹ ចំពោះការអនុវត្តត្រូវបានតាមដាន និងត្រួតពិនិត្យ ដោយក្រសួងបរិស្ថាន។ ក្នុងនោះផងដែរ បណ្តាក្រសួង-ស្ថាប័នផ្សេងៗក៏មានតួនាទី និងភារកិច្ច ដោយឡែកពីគ្នាផងដែរ ទៅលើការងារគ្រប់គ្រងសំរាម សំណល់រឹងនេះ ដូចមានបង្ហាញជូននៅក្នុងតារាង ខាងក្រោមនេះ៖

តារាង៖ អាណត្តិរបស់ក្រសួង-ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនានាក្នុងអភិបាលកិច្ចគ្រប់គ្រងសំរាម សំណល់រឹងនៅប្រទេសកម្ពុជា

ប្រភព៖ កម្មវិធីបរិស្ថានសហប្រជាជាតិ¹², ដែក វិមានភក្តី¹³, រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា¹⁴

រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក៏បានចាត់វិធានការសំខាន់ៗមួយចំនួន ដើម្បីដោះស្រាយជាមួយសំណល់ប្លាស្ទិកផងដែរ។ កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១៨ ក្រសួងបរិស្ថានបានអនុវត្តការគិតថ្លៃលើការទិញថង់ប្លាស្ទិកនៅផ្សារទំនើប។¹⁵ លើសពីនេះ ក្រសួងកំពុងរៀបចំសេចក្តីព្រាងអនុក្រឹត្យក្នុងការហាមឃាត់ការនាំចូល និងផលិតផលិតផលប្លាស្ទិកប្រើប្រាស់បានតែមួយដង ដើម្បីកាត់បន្ថយការបំពុលប្លាស្ទិកនៅប្រទេសកម្ពុជា។¹⁶ នៅឆ្នាំ២០១៩ ប្រទេសកម្ពុជាបានបញ្ជូនសំណល់ប្លាស្ទិកចំនួន ១ ៦០០  តោន នៅក្នុង៨៣កុងតឺន័រ ទៅកាន់ប្រភពដើមវិញ គឺសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសកាណាដា បន្ទាប់ពីបានរកឃើញវត្តមានប្លាស្ទិកទាំងនេះនៅកំពង់ផែភាគនិរតីនៃខេត្តព្រះសីហនុ។¹⁷

គំនិតផ្តួចផ្តើមវិមជ្ឈការ

ទោះបីជាមានការលំបាកមួយចំនួនទាក់ទងនឹងវិសហមជ្ឍការនៃការគ្រប់គ្រងសំណល់រឹងក៏ដោយ ក៏កម្ពុជាបានអនុម័តគំរូវិមជ្ឈការនៅក្នុងលក្ខខណ្ឌរដ្ឋបាល និងប្រតិបត្តិការ។¹⁸ គំរូរដ្ឋបាល គឺផ្អែកលើសម្បទានរយៈពេលវែងដល់វិស័យឯកជនសម្រាប់ការប្រមូល និងទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹង ខណៈដែលគំរូប្រតិបត្តិការគឺ”ប្រតិបត្តិករឯកជនជាអ្នកប្រមូលថ្លៃពីអ្នកប្រើប្រាស់សេវា និងផ្តល់សេវាប្រមូល និងទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹង”។¹⁹

កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥ រដ្ឋាភិបាលបានប្រកាសថានឹងបង្កើតមូលនិធិចំនួន ៥លានដុល្លារអាមេរិក ដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ទទួលខុសត្រូវលើការគ្រប់គ្រងសំរាមសំណល់នៅក្នុងទីក្រុងរបស់ខ្លួន។ គំនិតផ្តួចផ្តើមនេះត្រូវបានសម្របសម្រួលដោយក្រសួងបរិស្ថាន ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច ហិរញ្ញវត្ថុ ក្រសួងមហាផ្ទៃ និងបណ្តារដ្ឋបាលក្រុងនានា។ អាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិនីមួយៗត្រូវបានផ្តល់អំណាចធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តសម្រាប់ការចុះកិច្ចសន្យាជាមួយក្រុមហ៊ុនប្រមូលសំរាមឯកជន។²⁰ ដោយមានការផ្តួចផ្តើមគំនិតនេះ អនុក្រឹត្យស្តីពីការគ្រប់គ្រងសំណល់រឹងទីប្រជុំជន (២០១៥) មានគោលបំណងពង្រឹង និងផ្ទេរភារកិច្ចជូនរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិក្នុងការគ្រប់គ្រងសំរាម និងសំណល់រឹងនៅក្នុងក្រុងរបស់ខ្លួន។ ការបណ្តុះបណ្តាល និងការពង្រឹងសមត្ថភាពលើវិមជ្ឈការនៃការគ្រប់គ្រងសំណល់ត្រូវបានផ្តល់ជូនក្នុងឆ្នាំបន្ទាប់ តាមរយៈការសហការរបស់សម្ព័ន្ធជាតិនៃឃុំ/សង្កាត់ (NLC/S) និង Konrad Adenauer Stiftung (KAS Cambodia)។²¹

គោលការណ៍៣អ៊ែ (3Rs)៖ កាត់បន្ថយ ប្រើប្រាស់ឡើងវិញ និងកែច្នៃឡើងវិញ

ប្រទេសជាច្រើនបានចាប់ផ្តើមបង្កើតយុទ្ធសាស្ត្រ៣អ៊ែ(3Rs)ដើម្បីកែលម្អការគ្រប់គ្រងសំរាម សំណល់រឹង។ យុទ្ធសាស្ត្រ៣អ៊ែ(3Rs)ដែលសំដៅលើ (កាត់បន្ថយ ប្រើប្រាស់ឡើងវិញ និងកែច្នៃឡើងវិញ) ដែលមានអត្ថន័យខុសៗគ្នា ដូចខាងក្រោមនេះ។

1. កាត់បន្ថយ៖ ប្រើប្រាស់របស់របរដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ដើម្បីទប់ស្កាត់ការបង្កើតសំណល់។
2. ប្រើប្រាស់ឡើងវិញ៖ ប្រើប្រាស់ឡើងវិញនូវសម្ភារដែលនៅមានសភាពល្អ។
3. កែច្នៃឡើងវិញ៖ ទាញយកសំណល់ទៅជាធនធាន។²²

ក្រសួងបរិស្ថានបានព្រាងយុទ្ធសាស្រ្តជាតិស្តីពី៣អ៊ែ(3Rs) សម្រាប់ការគ្រប់គ្រងសំណល់នៅកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ២០០៨ ដោយមានការគាំទ្រពីកម្មវិធីបរិស្ថានសហប្រជាជាតិ ។ ដូច្នេះ និយមន័យនៃ ៣អ៊ែ(3Rs) ត្រូវបានកំណត់ថា៖ “គំនិតផ្តួចផ្តើម ៣អ៊ែ(3Rs) ជាគំនិតថ្មីសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងគោលបំណងគ្រប់គ្រងសំណល់ស្របតាមមូលដ្ឋានសេដ្ឋកិច្ច និងបរិស្ថាន។²³ នៅឆ្នាំ២០១៦  ដើម្បីអភិវឌ្ឍទម្លាប់កាត់បន្ថយ និងកែច្នៃប្លាស្ទិកក្នុងសង្គមកម្ពុជា និងលើកកម្ពស់ចំណេះដឹង ក្នុងការទប់ស្កាត់ការបោះចោល ការកាត់បន្ថយ និងការកែច្នៃសំណល់ប្លាស្ទិក ការិយាល័យអង្គការយូណេស្កូនៅរាជធានីភ្នំពេញ និងក្រសួងបរិស្ថាន បានរួមគ្នារៀបចំនូវ “យុទ្ធនាការកម្ពុជាប្រឆាំងប្លាស្ទិក”។²⁴

នៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ កម្ពុជាបានធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃវេទិកា៣អ៊ែ(3Rs) និងសេដ្ឋកិច្ចចក្រាថ្នាក់តំបន់ លើកទី១១ នៅអាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិក នៅខេត្តសៀមរាប។ ទីក្រុងចំនួនប្រាំក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសអាស៊ីចំនួនប្រាំផ្សេងទៀតបានចុះហត្ថលេខាលើសេចក្តីប្រកាស៣អ៊ែ(3Rs)ស្តីពី “គោលដៅនៃទឹកស្អាត ដីស្អាត និងខ្យល់ស្អាត”។ ទីក្រុងហត្ថលេខីរួមមាន ក្រុងសៀមរាប ក្រុងព្រះសីហនុ ក្រុងកែប ក្រុងពោធិសាត់ និងក្រុងសែនមនោរម្យ។²⁵

គំនិតផ្តួចផ្តើមក្នុងការបំប្លែងសំណល់ទៅជាថាមពល

រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏បានផ្តួចផ្តើមគំនិតមួយចំនួនដើម្បីគាំទ្រដល់គម្រោងបំប្លែងសំណល់ទៅជាថាមពលផងដែរ។ កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពលបានប្រកាសផែនការសម្រាប់គម្រោងបំប្លែងសំណល់ទៅជាថាមពលនៅទីលានទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹង ខណ្ឌដង្កោ រាជធានីភ្នំពេញ។ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី  និងក្រុមហ៊ុនឯកជន Infrastructure of Asia Singapore បានផ្តល់ជំនួយបច្ចេកទេសដល់គម្រោងនេះ។²⁶ កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ ក្រុមហ៊ុន MIZUDA របស់ប្រទេសចិនបានស្នើការសិក្សាសមិទ្ធិលទ្ធភាពសម្រាប់រោងចក្របំប្លែងសំណល់ទៅជាថាមពលនៅក្នុងខេត្តសៀមរាប ក្នុងនោះផងដែរដើម្បីផលិតអគ្គិសនីបានប្រមាណ ៧៥០ ០០០ kWh រោងចក្រថាមពល ១២ មេហ្គាវ៉ាត់នេះ ត្រូវការសំណល់យ៉ាងហោចណាស់ ២១០ ០០០ តោនក្នុងមួយឆ្នាំ។²⁷ លើសពីនេះទៅទៀត គម្រោង​ផលិត​អគ្គិសនី​ពី​​សំណល់​កែច្នៃ​ត្រូវបាន​ស្នើឡើង​នៅ​ខេត្ត​ព្រះសីហនុ​ផងដែរ។²⁸

ពីឆ្នាំ២០១២  ដល់ឆ្នាំ២០១៥  ក្រុមហ៊ុន SWITCH-Asia និង SNV Cambodia បានអនុវត្តគម្រោង ការបំប្លែងសំណល់ទៅជាថាមពល សម្រាប់វិស័យម៉ាស៊ីនកិនស្រូវរបស់កម្ពុជា ដែលជាបច្ចេកវិទ្យាផលិតអគ្គិសនីពីអង្កាម ដោយមានប្រភពថវិកាពីសហភាពអឺរ៉ុប។ ​ខេត្តគោលដៅមាន​ចំនួន ៩ នៅ​ទូទាំង​ប្រទេស​កម្ពុជា​រួមមាន ខេត្តបាត់ដំបង ខេត្តពោធិ៍សាត់ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ខេត្តកំពង់ធំ ខេត្តសៀមរាប ខេត្តកណ្តាល ខេត្តកំពង់ចាម និងខេត្ត​ព្រៃវែង បានចូលរួមក្នុងគម្រោងនេះ។ គម្រោង​នេះ​មាន​គោល​បំណង​ធ្វើ​ឱ្យ​ឧស្សាហកម្ម​កាន់តែ​បៃតង ស្អាត​ជាង​មុន និង​មាន​ការប្រកួត​ប្រជែង​កាន់​តែ​ខ្លាំង។²⁹

ការគ្រប់គ្រងសំរាម សំណល់រឹង និងមូលនិធិអភិវឌ្ឍន៍

ការគ្រប់គ្រងសំរាម សំណល់រឹង និងការកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ថង់ប្លាស្ទិក គឺជាអាទិភាពចម្បងពីរក្នុងចំណោមអាទិភាពផ្សេងទៀតរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន។³⁰ ជាមួយគ្នានេះដែរ រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិក៏បានប្រែក្លាយការគ្រប់គ្រងសំរាម សំណល់រឹងទៅជាអាទិភាពចម្បងផងដែរ។³¹ ក្នុងនោះដែរ ដើម្បីកែលម្អការគ្រប់គ្រងសំរាម សំណល់រឹងនៅក្រុងបាត់ដំបងថ្មីៗនេះ ក្រសួងបរិស្ថាននិងរដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង បានចាប់ផ្តើមសាកល្បងប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងសំរាម សំណល់រឹង (NSWM-Platform)។³²

ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៥  ដល់ឆ្នាំ២០២២ ក្រសួងបរិស្ថានបានផ្តល់កញ្ចប់ថវិកាសេវាអនាម័យបរិស្ថានប្រមាណ ៨ ពាន់លានរៀល (១,៩៥ លានដុល្លារអាមេរិក) ដល់ ២៨ ក្រុង-ស្រុក ដើម្បីកែលម្អការគ្រប់គ្រងសំរាម សំណល់រឹងនៅទូទាំងប្រទេស។ ក្រសួងក៏បានផ្តល់សម្ភារៈដល់រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិមួយចំនួនទៀត រួមមាន រថយន្តដឹកសំរាមចំនួន៥៨គ្រឿង រ៉ឺម៉កកង់បីចំនួន១១៨គ្រឿង ឡដុតសំរាម សំណល់រឹងចំនួន៦៦ ធុងចម្រោះទឹកចំនួន១២៩ និងធុងសំរាមចំនួន៦៨។³³

កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០ រដ្ឋាភិបាលជប៉ុនបានផ្តល់ជំនួយចំនួន ៣ លានដុល្លារសម្រាប់គម្រោង “ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងសំណល់ប្លាស្ទិកសមុទ្រនៅកម្ពុជា“។ គម្រោងនេះមានគោលដៅ ដើម្បីការពារនិងកាត់បន្ថយការបំពុលដោយសំណល់ប្លាស្ទិកទៅលើដី និងមហាសមុទ្រ ដោយលើកទឹកចិត្តឱ្យមានការអនុម័តគោលការណ៍៤អ៊ែ​(4Rs) (បដិសេធ កាត់បន្ថយ ប្រើឡើងវិញ និងកែច្នៃឡើងវិញ)។ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិអភិវឌ្ឍដោយចីរភាព កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ និងក្រសួងបរិស្ថាន សុទ្ធតែធ្វើការរួមគ្នាដើម្បីអនុវត្តគម្រោងនេះ។³⁴

កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣ ធនាគារពិភពលោកបានអនុម័តថវិកាចំនួន ៦០ លានដុល្លារសម្រាប់គាំទ្រគម្រោងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវការគ្រប់គ្រងសំរាម សំណល់រឹង និងប្លាស្ទិករបស់កម្ពុជា។ គម្រោងនេះនឹងផ្តល់ជំនួយនៅថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដើម្បីកសាងសមត្ថភាពស្ថាប័នជំរុញការអនុវត្តក្នុងវិស័យឯកជន និងលើកកំពស់ប្រព័ន្ធទូទាត់ថ្លៃសំណល់។ ក្រសួងបរិស្ថាន ក្រសួងមហាផ្ទៃ ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន និងរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិពាក់ព័ន្ធ នឹងសហការគ្នាក្នុងការអនុវត្តគម្រោងនេះ។³⁵

គំនិតផ្តួចផ្តើមក្នុងការគ្រប់គ្រងសំណល់ប្លាស្ទិក និងសំរាម សំណល់រឹងផ្សេងទៀត

ក្នុងឆ្នាំ២០១៥ គម្រោងថ្នាក់តំបន់រយៈពេល៥ឆ្នាំ​ ដែលមានគោលបំណងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងក្នុងការគ្រប់គ្រងសំណល់បានចាប់ផ្តើមដំណើរការ។ គម្រោងនេះមានការចូលរួមពីប្រទេសកម្ពុជា ប្រទេសហ្វីលីពីន ប្រទេសវៀតណាម ប្រទេសឡាវ និងប្រទេសម៉ុងហ្គោលី។ មូលនិធិបរិស្ថានពិភពលោកបានផ្តល់ថវិកាចំនួន ៧,៥ លានដុល្លារសម្រាប់គម្រោងនេះ។ ក្រសួងបរិស្ថាន អង្គការអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្មសហប្រជាជាតិ និងសាលាក្រុងភ្នំពេញ បានធ្វើការរួមគ្នាលើគម្រោងនេះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយគម្រោងនេះបានចាប់ផ្តើមអនុវត្តនៅជើងឯក ដែលជាទីលានទុកដាក់សំរាម សំណល់រឹង ដ៏ធំបំផុតរបស់រាជធានីភ្នំពេញ។³⁶

គម្រោងការកាត់បន្ថយ ការប្រើប្រាស់ឡើងវិញ ការកែច្នៃ ដើម្បីការពារបរិស្ថានសមុទ្រ និងផ្កាថ្ម (3RproMar) (២០២០-២០២៥) ដែលជាគម្រោងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអាស៊ាន-អាល្លឺម៉ង់ ដែលអនុវត្តដោយទីភ្នាក់ងារកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអាល្លឺម៉ង់ (GIZ) និងសម្របសម្រួលជាមួយលេខាធិការដ្ឋានអាស៊ាន ដើម្បីអនុវត្តនូវសកម្មភាពនានា ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសំណល់ពីដីគោក និងសំណល់សមុទ្រ ជាពិសេសសហការជាមួយដៃគូថ្នាក់ជាតិនៃប្រទេសនីមួយៗ។ ក្នុងនោះផងដែរ ប្រទេស​ចំនួន៤បានចូលរួមក្នុងការអនុវត្តគម្រោងនេះ ដូចជា៖ ប្រទេសកម្ពុជា ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ប្រទេសហ្វីលីពីន និងប្រទេស​វៀតណាម។³⁷ ជាមួយគ្នានេះដែរ នៅខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ ក្រសួងបរិស្ថាន ស្ថានទូតជប៉ុន និង ទីភ្នាក់ងារកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអាល្លឺម៉ង់ (GIZ) និងកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ (UNDP) បានរៀបចំវេទិកាជាតិលើកទី៣  ស្តីពីការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការបំពុលប្លាស្ទិកនៅកម្ពុជា។³⁸ តំណាងរដ្ឋាភិបាល អង្គការមិនស្វែងរក ប្រាក់ចំណេញ វិស័យឯកជន អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងសិល្បៈករ សិល្បៈការនី ប្រមាណជាង ២៥០ នាក់បានចូលរួមវេទិកានេះ។ គោលបំណងសំខាន់នៃព្រឹត្តិការណ៍នេះ គឺដើម្បីបង្ហាញពីគំនិតផ្តួចផ្តើមបង្កើតការយល់ដឹងប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិតចែករំលែកកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់កម្ពុជាក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការបំពុលដោយប្លាស្ទិក និងណែនាំអំពីអាជីវកម្មចក្រាថ្មី។

នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីអាស៊ានលើកទី១៧  នៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីក្នុងខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ រដ្ឋមន្ត្រីបរិស្ថានអាស៊ានក៏បានគូសបញ្ជាក់អំពីការរីករាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃសំណល់សមុទ្រ និងបានអះអាងឡើងវិញក្នុងការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួន ដើម្បីអនុវត្តផែនការសកម្មភាពថ្នាក់តំបន់អាស៊ានស្តីពីការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងសំណល់សមុទ្រនៅក្នុងរដ្ឋសមាជិកអាស៊ីដែលជាផ្នែកមួយនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់។³⁹

ចេញ​ផ្សាយ​លើក​ដំបូង​៖​ នៅថ្ងៃ​ទី​២៦ ខែ​មីនា ឆ្នាំ២០១៦​

ពាក់​ព័ន្ធ​នឹង​សំរាម សំណល់​រឹង​

• ការអភិវឌ្ឍ និងការគ្រប់គ្រងទីក្រុង
• និន្នាការអភិវឌ្ឍទីក្រុង
• ការបំពុលបរិស្ថាន និងកាកសំណល់