ប្រព័ន្ធអប់រំនៅកម្ពុជាត្រូវបានបែកចែកទៅជារូបមន្ត ៦+៣+៣ សិស្សចំណាយពេល ៦ ឆ្នាំដំបូងនៅបឋមសិក្សា (ថ្នាក់ទី ១ ដល់ទី ៦) បន្ទាប់មកត្រូវចំណាយពេល ៣ ឆ្នាំនៅអនុវិទ្យាល័យ (ថ្នាក់ទី ៧-៩) និង ៣ ឆ្នាំនៅវិទ្យាល័យ (ថ្នាក់ទី ១០-១២) មុនពេលមានសិទ្ធិប្រឡងយកសញ្ញាប័ត្រទុតិយភូមិ។1 ដូច្នេះហើយ សិស្សានុសិស្សកម្ពុជាត្រូវចំណាយពេល ១២ ឆ្នាំរៀននៅសាលា មុនពេលពួកគេអាចបញ្ចប់ការសិក្សា កម្រិតថ្នាកទុតិយភូមិបាន។ អនុលោមតាមមាត្រា ៦៨ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា សម្រាប់រយៈពេល ៩ ឆ្នាំដំបូងនៃការសិក្សា ការអប់រំគឺមិនត្រូវបានគិតថ្លៃសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា។2 សិស្សកម្ពុជាមានសិទ្ធិចុះឈ្មោះចូលរៀននៅតាមសាលារដ្ឋទូទាំងប្រទេស ដោយមិនត្រូវការបង់ថ្លៃសិក្សាណាមួយឡើយ។ ការចំណាយទាំងស្រុងត្រូវបានរ៉ាប់រងដោយរដ្ឋាភិបាល តាមរយៈថវិកាជាតិសម្រាប់វិស័យអប់រំ។3
សិស្សតូចៗកំពុងញញឹម អំឡុងពេលរៀនក្នុងថ្នាក់។ រូបថតដោយ Global Partnership For Education ថតនៅខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១១។ អាជ្ញាប័ណ្ណ CC BY-NC-ND 2.0
ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា គឺជាស្ថាប័នសំខាន់មួយដែលត្រួតពិនិត្យរាល់សកម្មភាពទាក់ទងនឹងការអប់រំនៅក្នុងប្រទេស។ ថវិកាសំរាប់រិស័យអប់រំរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅឆ្នាំ ២០១៩ មានការកើនឡើង ៩ ភាគរយ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងឆ្នាំមុន ដែលគិតជាប្រាក់មានចំនួន ៩៣៥ លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ បើប្រៀបធៀបនឹង ៨១៨ លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ ២០១៨។4 ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ មានការរាយការណ៍មួយនៅចុងឆ្នាំ ២០២០ ថាឲ្យដឹងថា សេចក្តីព្រាងថវិកាជាតិរបស់រដ្ឋាភិបាលសម្រាប់ចំណាយកុ្នងឆ្នាំ ២០២១ បានបែងចែកថវិកាចំនួន ៨២៥ លានដុល្លារសម្រាប់វិស័យអប់រំ ដែលនេះជាការថយចុះមួយ ដោយសារតែផលប៉ះពាល់នៃជំងឺរាតត្បាតកូវីដ-១៩ ។5 មួយភាគធំនៃថវិកានេះ ត្រូវបានផ្តល់ទៅឲ្យការលើកកម្ពស់គុណភាព និងលទ្ធភាពនៃការអប់រំកម្រិតបឋមសិក្សា។6
ការអប់រំបឋម គឺមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍបុគ្គល និងប្រទេសទាំងមូល ជាពិសេសសម្រាប់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ដូចជាប្រទេសកម្ពុជា។7 វាអនុញ្ញាតឱ្យបុគ្គលម្នាក់ៗ បង្កើននូវជំនាញអក្ខរកម្មដូចជាការអាន និងការសរសេរ ផ្តល់ឱ្យពួកគេនូវឱកាសរកការងារកាន់តែប្រសើរ និងផ្តល់ឱ្យពួកគេនូវចំណេះដឹងទូទៅ។8 កត្តាទាំងនេះ នឹងធ្វើអោយធនធានមនុស្ស និងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកាន់តែប្រសើរឡើង។ ដោយទទួលស្គាល់ពីសារៈសំខាន់របស់វា ក្នុងទសវត្សចុងក្រោយនេះ វិស័យអប់រំជារួមមានភាពរីកចំរើនគួរឲ្យកត់សម្គាល់តាមរយៈការខិតខំរបស់រដ្ឋាភិបាល។ យោងតាមក្រសួងអប់រំ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរៀនបឋមសិក្សាមាន កើនឡើងគួរឲ្យកត់សំគាល់ គឺប្រមាណ ៩៧% ក្នុងឆ្នាំសិក្សា ២០១៧-២០១៨ បើប្រៀបធៀបនឹងឆ្នាំសិក្សា ១៩៩៧ ដែលមានតែកុមារ ៨២% ប៉ុណ្ណោះដែលបានចុះឈ្មោះចូលរៀន។9 អត្រាបោះបង់ការសិក្សាបានថយចុះពី ១០.៥% ក្នុងឆ្នាំ ២០១៣ មក ត្រឹមតែ ៤,១% ក្នុងឆ្នាំសិក្សា ២០១៧ ។ អនុបាតសិស្ស-គ្រូនៅថ្នាក់បឋមសិក្សាមានចំនួន ៤៤.៥ នាក់ក្នុងគ្រូម្នាក់ ខណៈអនុបាតសិស្ស-ថ្នាក់រៀនមានចំនួន ៤៦ នាក់ក្នុងមួយថ្នាក់។10
ស្ថិតិស្តីពីសាលាបឋមសិក្សាកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ២០១៨-២០១៩
ប្រភព៖ ស្ថិតិ និងសូចនាករអប់រំសាធារណៈឆ្នាំ ២០១៨-២០១៩(ក្រសួងអប់រំ)។ ទាញចេញពី ស្ថិតិ និងសូចនាករអប់រំសាធារណៈឆ្នាំ ២០១៨-២០១៩| ឈ្មោះខេត្ត | ចំនួនសាលាបឋមសិក្សា | ចំនួនសាលាដែលខ្វះខាត | ចំនួនថ្នាក់សិក្សា | ចំនួនបន្ទប់សិក្សា | បុគ្គលិកបង្រៀន |
|---|---|---|---|---|---|
| ទូទាំងប្រទេស | 7,228 | 55 | 62,208 | 44,385 | 45,836 |
| តំបន់ទីប្រជុំជន | 675 | 0 | 9,168 | 6,503 | 9,565 |
| តំបន់ជនបទ | 6,553 | 55 | 53,040 | 37,892 | 36,271 |
| បន្ទាយមានជ័យ | 410 | 4 | 3,213 | 2,275 | 2,911 |
| បាត់ដំបង | 644 | 4 | 5,543 | 3,762 | 3,627 |
| កំពង់ចាម | 408 | 2 | 3,867 | 2,855 | 2,601 |
| កំពង់ឆ្នាំង | 278 | 0 | 2,237 | 1,511 | 1,779 |
| កំពង់ស្ពឺ | 313 | 1 | 2,903 | 2,130 | 2,225 |
| កំពង់ធំ | 487 | 2 | 3,309 | 2,396 | 2,425 |
| កំពត | 311 | 0 | 2,451 | 1,944 | 2,305 |
| កណ្តាល | 374 | 1 | 4,293 | 3,099 | 2,452 |
| កែប | 22 | 0 | 171 | 142 | 202 |
| កោះកុង | 121 | 4 | 798 | 512 | 615 |
| ក្រចេះ | 274 | 7 | 2,179 | 1,372 | 1,454 |
| មណ្ឌលគិរី | 89 | 4 | 650 | 428 | 563 |
| ឧត្តរមានជ័យ | 218 | 0 | 1,504 | 1,007 | 957 |
| ប៉ៃលិន | 48 | 0 | 357 | 251 | 293 |
| ភ្នំពេញ | 164 | 0 | 3,360 | 2,241 | 3,648 |
| ព្រះសីហនុ | 72 | 4 | 822 | 558 | 833 |
| ព្រះវិហារ | 228 | 7 | 1,539 | 1,067 | 1,203 |
| ព្រៃវែង | 544 | 2 | 4,531 | 3,441 | 2,765 |
| ពោធិ៍សាត់ | 305 | 0 | 2,315 | 1,553 | 1,572 |
| រតនគិរី | 220 | 5 | 1,393 | 877 | 776 |
| សៀមរាប | 503 | 1 | 4,527 | 3,180 | 3,111 |
| ស្ទឹងត្រែង | 152 | 1 | 1,140 | 695 | 742 |
| ស្វាយរៀង | 262 | 0 | 2,227 | 1,779 | 1,685 |
| តាកែវ | 381 | 0 | 3,574 | 3,050 | 2,894 |
| ត្បូងឃ្មុំ | 399 | 6 | 3,305 | 2,270 | 2,192 |
យោងទៅតាមស្ថិតិ និងសូចនាករអប់រំសាធារណៈ ២០១៨-២០១៩ ក្នុងឆ្នាំសិក្សា ២០១៨-២០១៩ សាលាបឋមសិក្សាចំនួន ៧.២២៨ ស្ថិតនៅ ២៤ ខេត្តក្រុង ទូទាំងប្រទេស។11 ក្នុងចំណោមសាលាទាំងនោះ មាន ៦.៥៥៣ មានទីតាំងនៅតាមទីជនបទ ចំណែក ៦៧៥ ទៀតនៅក្នង តំបន់ទីក្រុង។12 សាលាទាំងនោះបានផ្តល់ឲ្យមានថ្នាក់សិក្សា ៦២.២០៨ថ្នាក់ ដែល ៥៣.០៤០ ថ្នាក់ស្ថិត នៅតាមទីជនបទ និង ៩.១៦៨ ថ្នាក់នៅតាមតំបន់ទីក្រុង ដែលមានសិស្សប្រមាណ ២ លាននាក់កំពុងតែសិក្សា។13 បុគ្គលិកបង្រៀនមានប្រមាណ ៤៥.៨៣៦ នាក់ដែលក្នុងនោះជាង ៥០% ជាស្ត្រី (២៦.១២០នាក់)។14 សាលាបឋមសិក្សាដែលជួបប្រទះការខ្វះខាតនៅតែមាននៅតាមផ្នែកខ្លះនៃប្រទេស - មានសាលាចំនួន ៥៥ បានធ្លាក់ចូលក្នុងប្រភេទនេះ។15 សាលារៀនប្រភេទនេះជារឿយៗ ខ្វះខាតសម្ភារៈបង្រៀនដែលមានគុណភាព មានបរិយាកាសសិក្សាមិនអំណោយផល និងមានឧបករណ៍សិក្សាមិនល្អ ហើយសាលារៀនទាំងអស់ស្ថិតនៅតាមតំបន់ជនបទ។16
ផែនទីអន្តរកម្មទីតាំងសាលាបឋមសិក្សាទូទាំងប្រទេសជាមួយបណ្តាញផ្លូវឆ្នាំ២០២០ រួមនឹងទីតាំងសាលារៀនដែលស្ថិតក្នុងតំបន់រងគ្រោះទឹកជំនន់ឆ្នាំ២០១៣
ប្រហែល ៧៣ ភាគរយនៃសាលាបឋមសិក្សាត្រូវបានអនុវត្ត គោលការណ៍សាលាកុមារមេត្រី ដែលអនុញ្ញាតឱ្យមានបរិយាកាសរៀនសូត្រល្អប្រសើរ និងគុណភាពរៀនប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពសម្រាប់កុមារ។ 17 ដើម្បីធានាបាននូវការផ្តល់សេវាសាធារណៈល្អប្រសើរ និងការអប់រំប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន ក្រសួងអបរំក៏បានអនុវត្តផែនការសកម្មភាពជាតិអប់រំពហុភាសា ដើម្បីបញ្ចូលការអប់រំពហុភាសាទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សារបស់សាលារដ្ឋ។18 ក្រសួង ក៏បានបន្ថែមការសិក្សាភាសាជនជាតិដើមទៅតាមសាលាមួយចំនួនផងដែរ ដើម្បីអាចរាប់បញ្ចូលក្រុមជនជាតិភាគតិចចូលក្នុងវិស័យអប់រំបាន។19គរុកោសល្យបង្រៀនថ្មី ដូចជាវិធីសាស្ត្រដែលផ្តោតលើសិស្ស និងការរួមបញ្ចូលឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិចទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សាបឋមសិក្សា ដើម្បីជាជំនួយដល់ការរៀនសូត្រ និងការបង្រៀនក៏ត្រូវបានបង្ហាញចេញជារូបរាងក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះផងដែរ។20 ក្នុងអំឡុងពេលនៃការរីករាលដាលជំងឺរាតត្បាតសកលកូវីដ-១៩ ការរៀនពីចម្ងាយ និងតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណែត គឺជាវិធីសាស្ត្របង្រៀនជំនួសការសិក្សាធម្មតាដែលក្រសួងអប់រំបានជ្រើសរើស នៅពេលសាលារៀនត្រូវបានបិទ។21
សាលាបឋមសិក្សាជីផាត ខេត្តកោះកុង។ រូបភាពដោយ ក្រុមការងារអូឌីស៊ី ថតនៅថ្ងៃទី២៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧។ ក្រោមអាជ្ញាប័ណ្ណ CC BY-SA 4.0.
ទោះបីជាវឌ្ឍនភាពអាចមើលឃើញជាក់ស្តែងក៏ដោយ ការផ្តល់ការអប់រំមូលដ្ឋានដែលប្រកបដោយ គុណភាព និងបរិយាប័ន្នសម្រាប់ទាំងអស់គ្នានៅតែជាបញ្ហាប្រឈម ជាពិសេសសម្រាប់កុមារដែលរស់នៅក្នុងភាពក្រីក្រ និងមានទីលំនៅនៅជនបទ។22 សិស្សដែលមានពិការភាព ក៏ជួបប្រទះបញ្ហាក្នងការស្វែងរកបរិយាកាសអំណោយផលដល់ការសិក្សារបស់ពួកគេ ព្រោះថា ជាទូទៅសាលារៀនមិនមានឧបករណ៍សម្រាប់ទ្រទ្រង់ការសិក្សាសំរាប់កុមារដែលមានពិការភាពនោះទេ។23 ធ្វើការលើបញ្ហាទាំងនេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបាននឹងកំពុងធ្វើកំណែទម្រង់លើវិស័យនេះ ហើយបានដាក់ចេញនូវគោលដៅ ដើម្បីសម្រេចឲ្យបាន តាមរយៈក្របខ័ណ្ឌយុទ្ធសាស្ត្រផ្សេងៗ និងគោលនយោបាយមួយចំនួនដូចជា ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រកំណែទម្រង់វិស័យអប់រំ យុវជន និងកីឡា ២០១៩-២០២៣ គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពកម្ពុជា គោលដៅទី៤ ស្តីពីផែនទីបង្ហាញផ្លូវ ការអប់រំកម្ពុជា គោលនយោបាយស្តីពីគ្រូបង្រៀន ផែនការសកម្មភាព និងគោលនយោបាយសុខភាពសាលារៀន។
ក្រសួងអប់រំបានផ្តោតសំខាន់ខ្លាំងទៅលើការលើកកម្ពស់ស្តង់ដារបង្រៀន និងគុណភាព ដោយផ្តល់វគ្គបណ្តុះបណ្តាលដល់គ្រូបង្រៀនយ៉ាងច្រើនដូចជា វគ្គបណ្តុះបណ្តាលកម្រិតដំបូង កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍វិជ្ជាជីវៈរយៈពេលវែង និងខ្លី ផ្តល់ឯកសារគាំទ្រសម្រាប់ការបង្រៀន ការអភិវឌ្ឍកម្មវិធីបណ្តុះបណ្តាលគ្រូ។ល។24 យន្តការ និងសូចនាករដើម្បីវាស់ស្ទង់ការអនុវត្តរបស់គ្រូ ក៏ ត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីធានាឱ្យបាននូវស្តង់ដា និងគុណភាពខ្ពស់នៃការបង្រៀន។25 ការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ ក្រសួងអប់រំក្នុងការជួយដល់ក្រុមកុមារដែលជួបការលំបាកដើម្បីអាចឲ្យពួកគេបញ្ចប់ការសិក្សាបឋមរបស់ពួកគេ ត្រូវបានគេមើលឃើញតាមរយៈការបញ្ចូលកម្មវិធីអាហារូបករណ៍សម្រាប់សិស្សមកពីគ្រួសារក្រីក្រ និងសិស្សពិការ អនុវត្តកម្មវិធីសម្រាប់អ្នកសិក្សាយឺត អនុវត្តកម្មវិធីសិក្សាដែលគាំទ្រសិស្សមានពិការភាព និងការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដើម្បីធានាឱ្យមានបរិយាកាសរៀនសូត្រស្អាត និងមានសុវត្ថិភាពសម្រាប់អ្នករាល់គ្នា។26
ទាក់ទងនឹងការអប់រំបឋម
- ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា
- ការអប់រំ និងការបណ្តុះបណ្តាល
- គោលដៅទី៤ ការអប់រំប្រកបដោយគុណភាព
- សាលាមត្តេយ្យសិក្សា និងសាលាបឋមសិក្សា
- សាលាអនុវិទ្យាល័យនិងវិទ្យាល័យ
ឯកសារយោង
- 1. ឃុត សុខន, “ប្រព័ន្ធអប់រំនៅកម្ពុជា,” BOOKBRIDGE, ថ្ងៃទី ១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០១៩ ចូលអានថ្ងៃទី ១៦ ខែធ្នូឆ្នាំ ២០២០។
- 2. Charlerne Tan,“កំណែទម្រង់វិស័យអប់រំនៅកម្ពុជា៖ បញ្ហា និងក្តីបារម្ភ,” ការស្រាវជ្រាវស្រាវជ្រាវសម្រាប់គោលនយោបាយនិងការអនុវត្ត ៦, លេខ១ (២០០៧): ទំព័រ ១៥-២៤, ចូលអានថ្ងៃទី ១៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០។
- 3. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 4. គង់ មេត្តា, “នាយករដ្ឋមន្រ្តីបានអនុម័តថវិកាឆ្នាំ ២០១៩,” កាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍, ថ្ងៃទី ២៩ ខែតុលាឆ្នាំ ២០១៨, ចូលអានថ្ងៃទី ១៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០។
- 5. Harrison White, “សេចក្តីព្រាងថវិកាឆ្នាំ ២០២១ ត្រូវបានកាត់បន្ថយចំនួនកន្លះលាន,” ខ្មែរថាមស៍, ថ្ងៃទី ២៥ ខែតុលាឆ្នាំ ២០២០, ចូលអានថ្ងៃទី ១៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០។
- 6. ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា, “ការអប់រំថ្នាក់បឋមសិក្សា,” បានចូលអានថ្ងៃទី ២០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០។
- 7. Amartya Sen, “សារៈសំខាន់នៃការអប់រំមូលដ្ឋាន,” (វេទិកាគោលនយោបាយសកល), ចូលអានថ្ងៃទី ២០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០។
- 8. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 9. ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា, “ការអប់រំថ្នាក់បឋមសិក្សា,” បានចូលអានថ្ងៃទី ២០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០។
- 10. ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា, “ស្ថិតិ និងសូចនាករអប់រំសាធារណៈឆ្នាំ ២០១៨-២០១៩,” បានចូលអានថ្ងៃទី ១៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០។
- 11. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 12. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 13. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 14. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 15. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 16. Steven Prigent, “ការលើកកម្ពស់គុណភាពនៃការអប់រំគ្រូនៅកម្ពុជា,” អង្គការសកម្មភាពសម្រាប់ការអប់រំនៅកម្ពុជា, ខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៦, ចូលអានថ្ងៃទី ២០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០។
- 17. ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា, “គោលការណ៍សាលាកុមារមេត្រី,” ២០០៧, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០។
- 18. ក្រសួង អប់រំ យុវជន និងកីឡា,“ ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រកំណែទម្រង់វិស័យអប់រំ ២០១៩-២០២៣,” ឆ្នាំ ២០១៩, ចូលអានថ្ងៃទី ២១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០។
- 19. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 20. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 21. ច័ន្ទ កញ្ញា, “ការរៀនឥតឈប់ឈរក្នុងអំឡុងពេលកូវីដ-១៩,” យូនីសេហ្វកម្ពុជា, ថ្ងៃទី ៦ ខែឧសភាឆ្នាំ ២០២០។
- 22. Todd Brown“ វីស័យអប់រំ,” អង្គការយូនីសេហ្វកម្ពុជា, បានចូលអានថ្ងៃទី ២០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០
- 23. Steven Prigent, “ការលើកកម្ពស់គុណភាពនៃការអប់រំគ្រូនៅកម្ពុជា,” អង្គការសកម្មភាពសម្រាប់ការអប់រំនៅកម្ពុជា, ខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៦,ចូលអានថ្ងៃទី ២០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០
- 24. ក្រសួង អប់រំ យុវជន និងកីឡា,“ ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រកំណែទម្រង់វិស័យអប់រំ ២០១៩-២០២៣,” ឆ្នាំ ២០១៩, ចូលអានថ្ងៃទី ២១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០។
- 25. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 26. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
