ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ពហុភាគី

លោក អឿ អ៊ីល, នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការវិភាគបញ្ហាអភិវឌ្ឍន៍ (ADIC), ជាអង្គការ NGO ក្នុងស្រុក និងជាដៃគូជាមួយអង្គការ WorldFish នៅកម្ពុជា កំពុងដឹកនាំកិច្ចពិភាក្សាក្នុងមូលដ្ឋានមួយ។ រូបភាព ដោយ WorldFish, ថតនៅថ្ងៃទី ២៧ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ២០១៣។ ក្រោមអាជ្ញារបណ្ណ CC BY-NC-ND 2.0។

ជំនួយពហុភាគី គឺជាមូលនិធិទាំងឡាយដែលបានប្រមែប្រមូលពីភាគីច្រើនលើសពីមួយនៅមុនពេលដែលវាត្រូវបានទៅដល់ដៃអ្នកទទួលជំនួយចុងក្រោយបង្អស់។មូលនិធិនេះត្រូវបានបង្កើត នៅពេលដែលប្រទេសមួយដែលជាម្ចាស់ជំនួយលៃលកការផ្តល់ជំនួយគាំទ្រសម្រាប់អង្គការអន្តរការីមួយ ដូចជា ធនាគារពិភពលោក និងអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលបង្វិលខ្ទង់ចំនាយការបរិច្ចាគទាំងនេះទៅកាន់ប្រទេសទទួលជំនួយនានា។ ភាគច្រើននៃជំនួយអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ(IDA) ដែលបានមកពីម្ចាស់ជំនួយនានា ត្រូវបានរួមបញ្ជូលនូវ “ប្រាក់កម្ចីសម្បទាន” (ត្រូវបានកំណត់ជាប្រាក់កម្ចី “ដែលមានភាពអនុគ្រោះខ្លាំងជាងកម្ចីនានានៅលើទីផ្សារ។ ការធ្វើសម្បទាន គឺត្រូវបានសម្រេចទាំងក្នុងករណីអត្រាការប្រាក់ទាបជាងអត្រាលើទីផ្សារ ឬ អំឡុងពេលអនុគ្រោះ” រយៈពេល ១០ឆ្នាំ ឬយូរជាងនេះ ឬលក្ខខណ្ឌរួមទាំងពីរ)¹ និង “កម្ចីមិនសម្បទាន” (កម្ចីក្រៅពីលំនាំដែលលើកឡើងខាងលើ) និង “ជំនួយបច្ចេកទេស” (ជំនួយបច្ចេកទេស គឺជាការចំនាយដោយម្ចាស់ជំនួយលើអ្នកប្រឹក្សា ការបណ្តុះបណ្តាល និងស្រាវជ្រាវ)។²

ប្រហែល ៥០ភាគរយនៃជំនួយអន្តរជាតិដែលផ្តល់មកឱ្យកម្ពុជា គឺជាជំនួយពហុភាគី (មានចំនួន ២៨៦,៦៥០,៦៣៩ ដុលា្លរ បើធៀបទៅនឹងចំនួនថវិការជំនួយសរុប៨១៧,៥៦៥,៧៥១ ដុល្លារ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៥ និងទទួលបានចំនួន ៤៥៦,៩៤៨,៦៤១ ដុល្លារ ធៀបជាមួយនឹងចំនួនដែលគ្រោងទុក ១,០៣៩,៤៨០,២៩២ ដុល្លារ សម្រាប់ឆ្នាំ ២០១៦)។³ សហភាពអឺរ៉ុប និងអង្គការសហប្រជាជាតិស្ទើរតែផ្តល់ឱ្យកម្ពុជាទាំងស្រុងក្នុងទម្រង់ជំនួយឥតសំណង។⁴ ជំនួយទាំងនេះត្រូវបានផ្តល់ឱ្យជាអាទិភាពទៅបណ្តាអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដែលមានភាពស្រដៀងគ្នាច្រើនទៅនឹងជំនួយទ្វេភាគី ដូចដែលបានបង្ហាញនៅក្នុងទំព័រជំនួយទ្វេភាគី វាមានរបៀបវារៈច្បាស់លាស់សម្រាប់ប្រភេទនៃគម្រោងដែលម្ចាស់ជំនួយទាំងពីរនេះផ្តល់មូលនិធិទៅឱ្យ។

ការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយនៅក្នុងវិស័យនេះបង្ហាញថា ផលប្រយោជន៍នយោបាយរបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធសំខាន់ៗរបស់អង្គការ ពិតជាមានឥទ្ធិពលលើការបែងចែកថវិកាជំនួយពហុភាគី។⁵ ជាឧទាហរណ៍ ធនាគារពិភពលោក បានកាត់ផ្តាច់មូលនិធិរបស់ខ្លួនអស់រយៈពេលប្រមាណ ៥ឆ្នាំ ដោយសារតែសំពាធមកពីអ្នកឧបត្ថម្ភធនាគារនេះ ហើយមូលនិធិបានបន្តជាថ្មីម្តងទៀតដោយយោងលើផលប្រយោជន៍នយោបាយ។

ជំនួយពហុភាគី អាចនឹងត្រូវបានប្រមែប្រមូលបានតាមមធ្យោបាយពីរយ៉ាង៖ ផ្តល់ឱ្យដោយផ្ទាល់ដល់ប្រទេសទទួលជំនួយ ឬដល់អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលណាមួយ ដែលនឹងប្រកួតប្រជែងគ្នាតាមរយៈការសរសេរសុំជំនួយដើម្បីទទួលបានថវិកានោះ។ ជាឧទាហរណ៍ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៥ ទឹកប្រាក់ចំនួន ២៨៦,៦៥០,៦៣៩ ដុល្លារ ត្រូវបានផ្តល់ជាជំនួយអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ(IDA) ក្នុងទម្រង់ពហុភាគី ដែលក្នុងនោះទឹកប្រាក់ចំនួន ១៣,៦៦៤,៦៤៩.៩២ ដុល្លារ ត្រូវបានផ្តល់ទៅឱ្យអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនានាដែលកំពុងដំណើរការនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។⁶

ម្ចាស់ជំនួយពហុភាគីធំៗនៅកម្ពុជា

• ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB)
• ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍ចិន
• មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ (IMF)
• ធនាគារពិភពលោក
• អង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) ( និង នាយកដ្ឋានរងនានារបស់ UN)

ខណៈដែលជំនួយពហុភាគីដ៏ច្រើនបានមកពី មូលនិធិដោយរដ្ឋាភិបាល ឬកម្មវិធីឧបត្ថម្ភនានា ភាគច្រើននៃជំនួយទាំងនោះ ជានាដការឯករាជ្យដែលលើកកម្ពស់ដល់ការអភិវឌ្ឍនៅក្នុងវិស័យជាក់លាក់។ ជាឧទាហរណ៍ កម្មវិធីបង្កើនថាមពលកកើតឡើងនៅបណ្តាប្រទេសចំណូលទាប (SREP) – ដែលជាគោលបំណងមួយនៃមូលនិធិការវិនិយោគអាកាសធាតុសកល ដែលបានបរិច្ចាកថវិកាចំនួន ៣០ លានដុល្លារ ដល់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នៅថ្ងៃ អង្គារ ទី ២១ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ២០១៦ ដើម្បីប្រើប្រាស់ផ្តាច់មុខលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធថាមពលព្រះអាទិត្យ។⁷

ប្រភេទគម្រោងទាំងនេះ ជាញឹកញាប់ត្រូវបានបញ្ជូលទៅជា កិច្ចព្រមព្រៀងសហប្រតិបត្តិការ ដោយយល់ឃើញថា ម្ចាស់ជំនួយមួយ (ច្រើន) មានការលើកជាលក្ខខណ្ឌមួយចំនួនទៅលើថវិកាដែលត្រូវបានចំនាយ។ នៅក្នុងករណីខាងលើនេះ ថវិកានឹងត្រូវបានចំនាយលើថាមពលស្អាត។ ជំនួយបែបនេះ គឺត្រូវបានរំពឹងថា នឹងថយចុះបន្តិចម្តងៗនៅឆ្នាំបន្តបន្ទាប់ដោយសារការរឹតចំនងកាន់តែខ្លាំងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលនឹងធនាគារក្នុងតំបន់ និងប្រជាជាតិម្ចាស់ជំនួយ។ ការវិនិយោគត្រូវបានរំពឹងថានឹងនាំប្រភពធនធានមកពីក្រុមហ៊ុនបរទេស ហើយជាពិសេសតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស។

ជំនួយបច្ចេកទេស (TA) ក៏ជាការផ្តោតសំខាន់មួយនៃជំនួយពហុភាគីផងដែរ។ គម្រោងជំនួយបច្ចេកទេស (TA) ត្រូវបានរៀបចំឡើងទៅតាមរបៀបដែលដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ផ្តល់ការគាំទ្រ និងការប្រឹក្សាយោបល់ឱ្យទៅកាន់រដ្ឋាភិបាល។ ឧទាហរណ៍មួយចំនួននៃគម្រោងទាំងនេះរួមមាន៖ សុខភាពអនាម័យនៅទីជនបទ⁸ (គាំទ្រដោយ ធនាគារពិភពលោក), ការបង្កើតគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ⁹ (គាំទ្រដោយ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី), វគ្គបណ្តុះបណ្តាលខ្លីៗកម្ពុជា-សឹង្ហបុរី¹⁰ និងគ្រោងការសកម្មភាពសហប្រតិបត្តិការបច្ចេកទេស¹¹ (គាំទ្រដោយ មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ (IMF))។

ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពចុងក្រោយ៖ ថ្ងៃទី ២២ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ២០១៦។

ទាក់ទងនឹងជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ពហុភាគី

• ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ទ្វេភាគី
• គោលនយោបាយអភិវឌ្ឍន៍ និងការគ្រប់គ្រង
• សេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្ម
• ទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ