គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិស្តីអំពីភាពក្រីក្រ

ក្នុងនាមជាប្រទេសអភិវឌ្ឍមានល្បឿនលឿន ប្រទេសកម្ពុជាតែងតែជួបប្រទះភាពក្រីក្រជាបញ្ហាប្រឈមចម្បងរបស់ខ្លួន។ យុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណចែងថាការលុបបំបាត់ភាពក្រីក្រគឺជាអាទិភាពមួយក្នុងចំណោមអាទិភាពខ្ពស់បំផុតរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។¹ បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតដ៏ធំលើកដំបូងក្រោយសង្គ្រាមស៊ីវិលរបស់ប្រទេសក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៣ ប្រទេសកម្ពុជាមានការរីកចម្រើន និងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច គួរឱ្យកត់សម្គាល់។² ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានអនុវត្តគោលនយោបាយកំណែទម្រង់រចនាសម្ព័ន្ធដើម្បីធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចមានសេរីភាវូបនីយកម្ម និងនាំប្រទេសកម្ពុជាទៅក្នុងទីផ្សារតំបន់ និងពិភពលោក។³ រដ្ឋាភិបាលក៏បានធ្វើកំណែទម្រង់គោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្ម និងផ្តល់ការលើកទឹកចិត្តលើការវិនិយោគបរទេសនិងការលើកលែងពន្ធដើម្បីជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចបន្ថែម។⁴ កត្តាទាំងនេះបាននាំឱ្យមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងឆាប់រហ័ស និងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។⁵ យោងតាមធនាគារពិភព លោកប្រទេសកម្ពុជាបានរក្សាកំណើនប្រចាំឆ្នាំជាមធ្យម ៧.៧ ភាគរយចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៨ មក។⁶ ប្រទេសនេះត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាជាប្រទេសដែលមានការរីកចម្រើនលឿនបំផុតមួយនៅលើពិភពលោក។ ប្រទេសកម្ពុជាបានបញ្ចប់ការសិក្សាទៅជាប្រទេសដែលមានចំណូលមធ្យមកម្រិតទាបនៅឆ្នាំ ២០១៥ ហើយបានកំណត់គោលដៅក្លាយជាប្រទេសដែលមានចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ ២០៣០ ។⁷

កសិករខ្មែរម្នាក់កំពុងច្រូតស្រូវដំបូងជាមួយប្តី។ រូបភាពដោយ ធនាគារពិភពលោក, ថតនៅថ្ងៃទី១២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៤។ ក្រោម​អាជ្ញា​បណ្ណ​ CC BY-ND 2.0​។

កំណើននេះបានរួមចំណែកដល់ការធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំងនៃអត្រាភាពក្រីក្រ។ នៅឆ្នាំ ១៩៩៣ អត្រាភាពក្រីក្រនៅក្នុងប្រទេសមានប្រហែល ៣៩ ភាគរយ។​⁸ នៅឆ្នាំ ២០១៤ អត្រាភាពក្រីក្របានធ្លាក់ចុះមកត្រឹម ១៣.៥ ភាគរយ។⁹ ចំនួននេះបានធ្លាក់ចុះបន្ថែមទៀតមកត្រឹម ៩ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១៩ ។¹⁰ ថ្វីត្បិតតែភាពក្រីក្រត្រូវបានបន្តថយចុះក៏ដោយក៏ប្រជាជនប្រមាណចំនួន ៤០ ភាគរយសូវបានល្អប្រសើរទេ។¹¹ កំណើនសេដ្ឋកិច្ចរឹងមាំត្រូវបានផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់អ្នកមិនក្រីក្រថែមទៀត ខណៈពេលដែលភាពក្រីក្រនៅទីក្រុងមិនមានការផ្លាស់ប្តូរ។¹²

រាជរដ្ឋាភិបាលបានទទួលស្គាល់ថាភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាមានលក្ខណៈជាពហុភាគី ដោយមិនកំណត់ចំពោះវិសមភាពប្រាក់ចំណូល។¹³ វិមាត្រនៃភាពក្រីក្រផ្សេងទៀតគឺកង្វះឱកាសសមត្ថភាព អភិបាលកិច្ចល្អ  និងការមិនរាប់បញ្ចូលសង្គម។¹⁴ នេះបង្ហាញថាភាពក្រីក្រនៅតែមាន ហើយគោលនយោបាយ និងបទបញ្ជានឹងដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈម។

គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិស្តីអំពីភាពក្រីក្រ

រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានអនុវត្តគោលនយោបាយ និងសេចក្តីណែនាំផ្សេងៗស្តីពីភាពក្រីក្រដើម្បីដោះស្រាយភាពក្រីក្រ និងលើកកម្ពស់កម្រិតជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដូចជា យុទ្ធសាស្ត្រកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រជាតិ ២០០៣-២០០៥ យុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណដំណាក់កាលទី ៤ និងផែនការយុទ្ធសាស្ត្រ អភិវឌ្ឍជាតិ ២០១៩-២០២៣ ។ រដ្ឋាភិបាលក៏បានប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះរបៀបវារៈអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិដូចជាគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍និងគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព ដែលក្នុងនោះមានគោលដៅមួយផ្តោតសំខាន់ទៅលើការលុបបំបាត់ភាពក្រីក្រ និងភាពអត់ឃ្លាន។

​គោលដៅ​អភិវឌ្ឍ​ប្រកបដោយ​ចីរភាព​កម្ពុជា​ ២០១៦-២០៣០​ (CSDGs)​ កើត​ចេញពី​ការ​ធ្វើ​មូល​ដ្ឋា​នី​យ​កម្ម​ និង​ការ​រួម​បញ្ចូល​ពី​ គោលដៅ​អភិវឌ្ឍ​ប្រកបដោយ​ចីរភាព​ (SDGs)​ ដើម្បី​ឆ្លើយ​តប​ទៅ​នឹង​តម្រូវការ​ និង​បរិបទ​របស់​កម្ពុជា​។​ សេចក្តី​ព្រាង​ និង​ដំណើរការ​អភិវឌ្ឍន៍​នៃ​ក្របខ័ណ្ឌ​នេះ​បាន​ចាប់ផ្តើម​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ​ ២០១៥​ ហើយ​ត្រូវ​បាន​អនុម័ត​ដោយ​ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ​ ២០១៨​ ។​ គោលដៅ​អភិវឌ្ឍ​ប្រកបដោយ​ចីរភាព​កម្ពុជា​ (CSDGs)​ មាន​ ១៨​ គោលដៅ​ ៨៨​ ចំណុច​ដៅ​ពាក់ព័ន្ធ​ថ្នាក់​ជាតិ​ និង​ ១៤៨​ សូចនាករ​។​ គោលដៅ​ចំនួន​ប្រាំពីរ​ដូច​ទៅ​នឹង​គោលដៅ​អភិវឌ្ឍ​ប្រកបដោយ​ចីរភាព​ (SDGs)​ ហើយ​បូក​បន្ថែម​ជាមួយនឹង​គោលដៅ​មួយទៀត​ដែល​ផ្តោត​លើ​ការ​ដោះ​មីន​ និង​គ្រាប់​សល់​ពី​សង្គ្រាម​។​ ក្រប​ខណ្ឌ​នេះ​តំណាង​ឱ្យ​គោលដៅ​អភិវឌ្ឍ​ចម្បង​របស់​កម្ពុជា​ និង​កំណត់​មូលដ្ឋាន​នៅ​ក្នុង​សូចនាករ​នីមួយៗ​សម្រាប់​គោលនយោបាយ​អភិវឌ្ឍន៍​ពាក់ព័ន្ធ​ផ្សេង​ទៀត​ដែល​ត្រូវ​អនុវត្ត​តាម​។​
​គោលដៅ​ទី​មួយ​នៃ​ (CSDGs)​ គឺ​ដើម្បី​បញ្ចប់​ភាព​ក្រីក្រ​នៅ​គ្រប់​ទម្រង់​ទាំងអស់​នៅ​គ្រប់​ទីកន្លែង​។​ ស្ថិត​ក្នុង​គោលដៅ​ទី​មួយ​ ចំណុច​ដៅ​ដែល​អាច​សម្រេច​បាន​ចំនួន​បី​ និង​សូចនាករ​ចំនួន​ដប់​ត្រូវ​បាន​កំណត់​ថា​ជា​ធាតុ​ផ្សំ​ចាំបាច់​សម្រាប់​សកម្មភាព​ត្រួតពិនិត្យ​ដំណើរការ​។​ ចំណុច​ដៅ​ទាំង​បី​នោះ​រួម​មាន​៖

1. ​កាត់​បន្ថយ​យ៉ាង​ហោច​ណាស់​ពាក់កណ្តាល​នៃ​សមាមាត្រ​បុរស​ ស្ត្រី​ និង​កុមារ​គ្រប់​វ័យ​ដែល​រស់នៅ​ក្នុង​ភាព​ក្រីក្រ​ក្នុង​គ្រប់​ទំហំ​របស់​វា​ យោង​ទៅ​តាម​និយម​ន័យ​ជាតិ​
2. អនុវត្ត​ប្រព័ន្ធ​គាំពារ​សង្គម​សម​ស្រប​ថ្នាក់​ជាតិ​
3. ​ធានា​ថា​មនុស្ស​គ្រប់​រូប​ ជា​ពិសេស​ជន​ក្រីក្រ​ និង​ងាយ​រង​គ្រោះ​ មាន​សិទ្ធិ​ស្មើគ្នា​ចំពោះ​ការ​ទទួល​បាន​នូវ​ធនធានសេដ្ឋកិច្ច​ ក៏​ដូច​ជា​ការ​ទទួល​បាន​សេវា​មូលដ្ឋាន​ កម្មសិទ្ធិ​ និង​ការ​គ្រប់គ្រង​លើ​ដីធ្លី​ និង​អចលនទ្រព្យ​ផ្សេងៗ​ទៀត​។

យុទ្ធសាស្ត្រកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រថ្នាក់ជាតិ ២០០៣-២០០៥ គឺជាក្របខណ្ឌយុទ្ធសាស្ត្រជាតិដំបូងគេដែលបង្កើតចក្ខុវិស័យ គោលបំណង និងវិធានការដែលអាចអនុវត្តបានដើម្បីដោះស្រាយភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា។ វិស័យអាទិភាពដែលបានលើកឡើងក្នុងក្របខ័ណ្ឌនេះគឺស្ថិរភាពមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ការកែលម្អជីវភាពនៅជនបទ ការពង្រីកឱកាសការងារ ការពង្រឹងសមត្ថភាព ការពង្រឹងស្ថាប័ន និងការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវអភិបាលកិច្ចកាត់បន្ថយភាពងាយរងគ្រោះ និងពង្រឹងការរួមបញ្ចូលសង្គមលើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រ និងផ្តោតលើប្រជាជន។

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ យុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណដំណាក់កាលទី ៤ គឺជាឧបករណ៍គោលនយោបាយជាតិប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពដែលផ្តល់ជូននូវយុទ្ធសាស្រ្តកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រផ្សេងៗ ដើម្បីផ្លាស់ប្តូរជីវិតរបស់ជនក្រីក្រ។ វិស័យអទិភាពចំនួនបួន (ដែលពន្យល់ពាក្យថាចតុកោណកែងនៅក្នុងចំណងជើងយុទ្ធសាស្ត្រ) គឺការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស ការធ្វើពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ច ការលើកកម្ពស់វិស័យឯកជន និងការងារ និងការអភិវឌ្ឃ ប្រកបដោយចីរភាព និងបរិយាប័ន្ន។

ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ជាតិឆ្នាំ ២០១៩-២០២៣ ផ្តល់ជូននូវវិធីសាស្រ្តដ៏ទូលំទូលាយបន្ថែមទៀតចំពោះការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រដោយយកចំណុចផ្តោតចំនួន ៤ ដែលបានលើកឡើងនៅក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណដំណាក់កាលទី ៤ ជាផែនទីបង្ហាញផ្លូវ។ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ជាតិឆ្នាំ ២០១៩-២០២៣ កំណត់សូចនាករក្របខ័ណ្ឌ និងអាទិភាពសម្រាប់ការអនុវត្ត។ វាក៏បង្ហាញពីការទទួលខុសត្រូវសំខាន់ៗរបស់ក្រសួង និងទីភ្នាក់ងារពាក់ព័ន្ធក្នុងការត្រួតពិនិត្យ និងវាយតម្លៃដំណើរការអនុវត្ត។

លទ្ធភាពទទួលបានការសិក្សាអប់រំ

រាជរដ្ឋាភិបាលបានទទួលស្គាល់យ៉ាងពេញលេញនូវសារៈសំខាន់នៃការអប់រំដែលវាជាយន្តការបង្កើន និងប្រមូលផ្តុំធនធានមនុស្ស និងមូលធន ហើយមានលទ្ធភាពរួមចំណែកក្នុងការលុបបំបាត់ភាពក្រីក្រ និងកាត់បន្ថយគម្លាតសង្គម។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានៅមាត្រា ៦៨បានចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាមានសិទ្ធិទទួលបានការអប់រំរយៈពេល ៩ ឆ្នាំដោយឥតគិតថ្លៃ។ នេះគឺជាការជំរុញរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការទទួលបានការអប់រំជាសកល។ មិនមែនផ្តោតទាំងស្រុងទៅលើលទ្ធភាពទទួលបានការសិក្សាអប់រំតែបុណ្ណោះទេ កំណែទម្រង់វិស័យអប់រំក៏មានគោលបំណងលើកកម្ពស់គុណភាពអប់រំ និងលើកកម្ពស់ការអប់រំបរិយាប័ន្ន ដើម្បីធានាថាអ្នករាល់គ្នាទទួលបានការអប់រំប្រកបដោយគុណភាពដូចគ្នា។

រដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាអនុវត្តគោលនយោបាយ និងគោលការណ៍ណែនាំជាច្រើន ដើម្បីលើកកម្ពស់លទ្ធភាពទទួលបានការអប់រំរបស់កុមារ និងគុណភាពអប់រំ។ ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអប់រំ និងផែនទីបង្ហាញផ្លូវការអប់រំកម្ពុជាឆ្នាំ ២០៣០ គឺជាក្របខ័ណ្ឌយុទ្ធសាស្ត្រស្នូល។ គោលនយោបាយអប់រំរយៈពេលមធ្យមពីរដែលក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាបានអនុម័ត ដើម្បីធានាថាវាស្របតាមយុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺ¹⁵៖

• គោលនយោបាយទី ១៖ ធានាឱ្យបាននូវការអប់រំប្រកបដោយគុណភាព និងសមធម៌ និងលើកកម្ពស់ឱកាសសិក្សាពេញមួយជីវិតសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា។
• គោលនយោបាយទី ២៖ ធានាឱ្យបាននូវភាពជាអ្នកដឹកនាំ និងការគ្រប់គ្រងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពចំពោះមន្ត្រីអប់រំគ្រប់កម្រិត។

ក្នុងរយៈពេលមួយទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ ប្រទេសកម្ពុជាធ្វើបានល្អក្នុងកំណែទម្រង់អវិស័យអប់រំរបស់ខ្លួន។¹⁶ តួលេខបង្ហាញថា ៩៧.៧ % នៃកុមារទាំងអស់ដែលមានសិទ្ធិក្នុងការទទួលបានការអប់រំនៅឆ្នាំ ២០១៦។¹⁷ អត្រាបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្ស និងអត្រារៀនត្រួតថ្នាក់បានធ្លាក់ចុះ។ ក្នុងឆ្នាំសិក្សា ២០១៨-២០១៩ អត្រាបោះបង់ការសិក្សានៅសាលាបឋមសិក្សាមានចំនួន ៤,៤%ខណៈដែលអត្រានៃការរៀនត្រួតថ្នាក់មានចំនួនប្រមាណ ៦,៦%។¹⁸ សាលាបឋមសិក្សាមាននៅគ្រប់តំបន់នៃប្រទេសរួមទាំងនៅតំបន់ដាច់ស្រយាល និងជនបទដែលមានន័យថាសិស្សអាចទៅសាលារៀនបាន។

សន្តិសុខ​ស្បៀង

គណៈកម្មាធិការ​អង្គការសហប្រជាជាតិ​ទទួល​បន្ទុក​សន្តិសុខ​ស្បៀង​ពិភពលោក​បាន​កំណត់​និយម​ន័យ​សន្តិសុខ​ស្បៀង​ថា​ “​មនុស្ស​គ្រប់​រូប​ គ្រប់ពេលវេលា​ មាន​លទ្ធភាព​ទទួល​បាន​អាហារ​គ្រប់គ្រាន់​ មាន​សុវត្ថិភាព​ និង​ជីវជាតិ​ ទាំង​ផ្លូវ​កាយ​ សង្គម​ និង​សេដ្ឋកិច្ច​ ដែល​អាហារ​ទាំងនោះ​បំពេញ​តាម​ចំណង់​អាហារ​របស់​ពួក​គេ​ និង​តម្រូវការ​របប​អាហារ​សម្រាប់​ជីវិត​សកម្ម​ និង​មាន​សុខភាព​ល្អ​។​”¹⁹​ សន្តិសុខ​ស្បៀង​គឺជា​ធាតុ​ដ៏​សំខាន់​មួយ​នៃ​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​ធនធានមនុស្ស​។​

ក្នុង​នាម​ជា​ប្រទេស​កសិកម្ម​ដ៏​លេចធ្លោ​មួយ​ កម្ពុជា​មិន​ទាន់​ប្រឈម​មុខ​នឹង​សន្តិសុខ​ស្បៀង​ខ្លាំង​នៅឡើយ​ទេ​។​²⁰​ ដោយហេតុ​ថា​ ប្រជាជន​កម្ពុជា​ស្ទើរតែ​ ៨០%​ រស់នៅ​ក្នុង​តំបន់​ជនបទ​ ដែល​ក្នុង​នោះ​ប្រមាណ​ ៦៥%​ ប្រកប​មុខរបរ​ជា​កសិករ​ ហើយ​ពឹងផ្អែក​ខ្លាំង​លើ​វិស័យ​កសិកម្ម​ ជា​លទ្ធផល​ពួក​គេ​អាច​ផលិត​អាហារ​បាន​គ្រប់គ្រាន់​សម្រាប់​ការ​ប្រើប្រាស់​ប្រចាំ​ថ្ងៃ​។​²¹​ ទោះ​យ៉ាងណា​ ក៏​នៅ​តែ​មាន​ប្រជាជន​រស់នៅ​តំបន់​ដាច់​ស្រយាល​មួយ​ចំនួន​មិន​អាច​ទទួល​បាន​អាហារូបត្ថម្ភ​គ្រប់គ្រាន់​។​²² ​ការ​ស្ទង់​មតិ​ប្រជាសាស្ត្រ​ និង​សុខភាព​ឆ្នាំ​ ២០១៤​ បាន​បង្ហាញ​ថា​ កង្វះ​អាហារូបត្ថម្ភ​នៅ​តែ​មាន​កម្រិត​ខ្ពស់​ក្នុង​ចំណោម​កុមារ​កម្ពុជា​ដែល​មាន​អាយុ​ក្រោម​ ៥​ ឆ្នាំ​។​ កុមារ​ប្រមាណ​ ៣២%​ ត្រូវ​បាន​គេ​ចាត់​ទុក​ថា​លូតលាស់​នៅ​ត្រូវ​តាម​អាយុ​ ២៤%​ មិន​គ្រប់​ទំងន់​ និង​ ១០%​ ត្រូវ​បាន​គេ​រាប់​ប​ញ្ជូ​ល​ថា​ក្រិន។​²³​ ប្រជាជន​ប្រហែល​ ២២%​ នៃ​ចំនួន​ប្រជាជន​ទាំងអស់​មិន​មាន​លទ្ធភាព​ទិញ​របប​អាហារ​ដែល​មាន​សុខភាព​ល្អ​ទេ​ ទោះបីជា​មាន​កំណើនសេដ្ឋកិច្ច​រឹង​មាំ​ក្នុង​រយៈពេល​ពីរ​ទសវត្សរ៍​ចុង​ក្រោយ​ក៏​ដោយ​។​²⁴​

រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​បាន​ប្រមើល​មើល​ប្រព័ន្ធ​ស្បៀងអាហារ​ប្រកបដោយ​និរន្តរភាព​សម្រាប់​ប្រទេស​នៅ​ឆ្នាំ​២០៣០​។​²⁵​ ពួក​គេ​បាន​អនុវត្ត​ក្របខ័ណ្ឌ​គោលនយោបាយ​ ផែនការ​សកម្មភាព​ជា​ច្រើន​ និង​បាន​ធ្វើការ​ពិភាក្សា​ និង​ការ​វិភាគ​គោលនយោបាយ​ផ្សេងៗ​ ដើម្បី​ដោះស្រាយ​លើ​បញ្ហា​សន្តិសុខ​ស្បៀង​ ការ​បំប្លែង​ប្រព័ន្ធ​អាហារ​ និង​លើកកម្ពស់​លទ្ធភាព​ទទួល​បាន​សេវា​សុខភាព​ និង​អាហារូបត្ថម្ភ​។​ គោលនយោបាយ​ដែល​ទាក់ទង​ទៅ​នឹង​អាហារូបត្ថម្ភ​ និង​វិស័យ​កសិកម្ម​ដែល​ត្រូវ​បាន​ដាក់​ឱ្យ​ប្រើប្រាស់​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​រួម​មាន​ ក្របខ័ណ្ឌ​គោលដៅ​អភិវឌ្ឍ​ប្រកបដោយ​ចីរភាព​កម្ពុជា​ ឆ្នាំ​២០១៦-២០៣០ ​យុទ្ធសាស្ត្រ​ជាតិ​ទី​ពីរ​សម្រាប់​សន្តិសុខ​ស្បៀង​ និង​អាហារូបត្ថម្ភ​ឆ្នាំ​ ២០១៩-២០២៣​ ផែនការ​យុទ្ធសាស្ត្រ​អភិវឌ្ឍន៍​វិស័យ​កសិកម្ម​ឆ្នាំ​ ២០១៩-២០២៣​ គោលនយោបាយ​អភិវឌ្ឍន៍​ឧស្សាហកម្ម​ ២០១៥-២០២៥​ និង​ផែនការ​សកម្មភាព​ជាតិ​សម្រាប់​ការ​ប្រកួតប្រជែង​គ្មាន​ភាព​អត់ឃ្លាន​នៅ​កម្ពុជា​ ២០១៦-២០២៥​។​

​គោលដៅ​ទី​ ២​ របស់​ក្របខ័ណ្ឌ​គោលដៅ​អភិវឌ្ឍ​ប្រកបដោយ​ចីរភាព​កម្ពុជា​ គឺ​ផ្តោត​លើ​ការ​បញ្ចប់​ភាព​អត់ឃ្លាន​ ការ​សម្រេច​បាន​នូវ​សន្តិសុខ​ស្បៀង​ ការ​កែ​លម្អ​អាហារូបត្ថម្ភ​ និង​ការ​លើកកម្ពស់​កំណើន​ប្រកបដោយ​ចីរភាព​។​ សូចនាករ​ចំនួន​ ៥​ និង​គោលដៅ​ដែល​អាច​សម្រេច​បាន​ចំនួន​ ៧​ ត្រូវ​បាន​ចងក្រង​នៅ​ក្រោម​គោលដៅ​នេះ​។​ កុមារ​អាយុ​ក្រោម​ ៥​ ឆ្នាំ​ ស្ត្រី​ មនុស្ស​ចាស់​ និង​ក្រុម​ងាយ​រង​គ្រោះ​ត្រូវ​បាន​ចាត់ទុកជា​អាទិភាព​ដើម្បី​សម្រេច​បាន​នូវ​គោលដៅ​នេះ​។​ សូចនាករ​ទាំង​ប្រាំ​រួម​មាន​:

1. ​បញ្ចប់​រាល់​ទម្រង់​នៃ​កង្វះ​អាហារូបត្ថម្ភ​ចំពោះ​កុមារ​អាយុ​ក្រោម​ ៥​ ឆ្នាំ​ និង​ដោះស្រាយ​តម្រូវការ​អាហារូបត្ថម្ភ​របស់​ក្មេង​ស្រី​ជំទង់​ ស្ត្រី​មាន​ផ្ទៃពោះ​ និង​បំបៅ​ដោះ​កូន​ និង​មនុស្ស​ចាស់​
2. ​ផលិតភាព​កសិកម្ម​ទ្វេរ​ដង​ និង​ប្រាក់​ចំណូល​របស់​អ្នក​ផលិត​អាហារ​ខ្នាត​តូច​
3. ​ធានា​នូវ​ប្រព័ន្ធ​ផលិតកម្ម​អាហារ​ប្រកបដោយ​និរន្តរភាព​ និង​អនុវត្ត​ការ​អនុវត្ត​កសិកម្ម​ធន់​
4. ​រក្សា​ភាព​ចម្រុះ​នៃ​ហ្សែ​ន​នៃ​គ្រាប់ពូជ​ រុក្ខជាតិ​ដាំ​ដុះ​ និង​សត្វ​ចិញ្ចឹម​ និង​សត្វ​ក្នុងស្រុក​
5. បង្កើន​ការ​វិនិយោគ​តាម​រយៈ​ការ​ពង្រឹង​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​អន្តរជាតិ​។​

​វា​ត្រូវ​បាន​រាយការណ៍​នៅ​ក្នុង​របាយការណ៍ត្រួតពិនិត្យ​ជាតិ​ស្ម័គ្រចិត្ត​របស់​កម្ពុជា​ឆ្នាំ​២០១៩​ ថា​ការ​វិវឌ្ឍន៍​នៃ​សូចនាករ​ទី​ ៥​ គឺ​បាន​លើស​ពី​សមិទ្ធិ​ផល​ដែល​រំពឹង​ទុក​ ខណៈ​ដែល​មិន​មាន​ទិន្នន័យ​សម្រាប់​សូចនាករ​ចំនួន​បួន​ផ្សេង​ទៀត​ទេ​។​²⁶​ របាយការណ៍​ដដែល​ក៏​បាន​លើក​ឡើង​ពី​បញ្ហា​ប្រឈម​នៃ​ការ​អនុវត្ត​គោលដៅ​ទី​ ២​ នៃ​ក្របខ័ណ្ឌ​គោលដៅ​អភិវឌ្ឍ​ប្រកបដោយ​ចីរភាព​កម្ពុជា​មាន​ដូច​ជា​ បរិបទ​នៃ​ការ​អភិវឌ្ឍ​ដែល​មានការ​ផ្លាស់​ប្តូរ​យ៉ាង​ឆាប់រហ័ស​ រួមមាន​កំណើនប្រជាជន​ នគរូបនីយកម្ម​ បរិបទ​សេដ្ឋកិច្ច​សង្គម​ ការ​ប្រែប្រួល​អាកាសធាតុ​ គុណភាព​របប​អាហារ​របស់​ស្ត្រី​មាន​ផ្ទៃពោះ​ និង​កុមារ​អាយុ​ក្រោម​ ៥​ ឆ្នាំ​ កង្វះ​ថវិកា​សាធារណៈ​សម្រាប់​ការ​វិនិយោគ​ ការ​កើនឡើង​នៃ​ស្ត្រី​ និង​ជំងឺ​ធាត់​ក្នុង​វ័យ​បង្កើតកូន​ និង​តម្រូវការ​សម្រាប់​ផលិតផល​កសិកម្ម​ចម្រុះ​ និង​ការ​ការពារ​ធនធានធម្មជាតិ​។​²⁷​

​ដៃគូ​អភិវឌ្ឍន៍​ និង​អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល​ក៏​បាន​ចូលរួម​យ៉ាង​សកម្ម​ក្នុង​ការ​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ប្រឈម​ទាំងនេះ​ផង​ដែរ​។​ អង្គការ​ស្បៀងអាហារ​ និង​កសិកម្ម​នៃ​អង្គការសហប្រជាជាតិ​ (FAO)​ បាន​ផ្តល់​ការ​គាំទ្រ​ផ្នែក​បច្ចេកទេស​យ៉ាង​សកម្ម​ដល់​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​ ក្នុង​ការ​លើកកម្ពស់​ផលិតភាព​កសិកម្ម​ និង​លើកកម្ពស់​ប្រព័ន្ធ​ស្បៀងអាហារ​ដែល​មាន​សុវត្ថិភាព​ និង​ប្រព័ន្ធ​អាហារូបត្ថម្ភ​សម្រាប់​ការ​កាត់​បន្ថយ​ភាព​ក្រីក្រ​ និង​សន្តិសុខ​ស្បៀង​។​²⁸​ ជាមួយ​គ្នា​នេះ​ ទីភ្នាក់ងារ​ជំនួយ​អា​មេ​រិ​ក​ USAID​ បាន​ណែនាំ​កម្មវិធី​មួយ​ឈ្មោះ​ថា​ Feed​ the​ Future​ ដែល​ផ្តោត​ជា​ចម្បង​លើ​ការ​លើកកម្ពស់​ផលិតភាព​កសិកម្ម​ និង​គាំទ្រ​ដល់​ការ​គ្រប់គ្រង​ប្រកបដោយ​និរន្តរភាព​នៃ​ធនធានធម្មជាតិ​។²⁹​ ​ យូ​នី​សេ​ហ្វ​ ក៏​បាន​បង្ហាញ​ពី​សមិទ្ធិ​ផល​គួរ​ឱ្យ​កត់សម្គាល់​ ដោយ​សហការ​ជាមួយ​ក្រសួងសុខាភិបាល​ និង​ដៃគូ​ថ្នាក់​ជាតិ​ និង​ថ្នាក់​មូលដ្ឋាន​ ដើម្បី​បញ្ជាក់​ពី​លទ្ធភាព​ទទួល​បាន​សេវា​សុខភាព​ និង​អាហារូបត្ថម្ភ​ប្រកបដោយ​គុណភាព​ និង​តម្លៃ​សមរម្យ​។​³⁰​

ការការពារសន្តិសុខសង្គម

ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់យ៉ាងខ្ពស់ជាមួយនឹងគោលនយោបាយគាំពារសង្គមគ្រប់គ្រាន់។ ចក្ខុវិស័យរយៈពេលវែងរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺបង្កើតប្រព័ន្ធប្រកបដោយនិរន្តរភាពផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុដែលអាចដើរតួជាឧបករណ៍ដ៏មានប្រសិទ្ធភាពក្នុងការដោះស្រាយភាពក្រីក្រ លើកកំពស់សមភាព និងបង្កើនការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្សដ៏ប្រសើរ។³¹ នៅឆ្នាំ ២០១៧ រដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតក្របខ័ណ្ឌគោលនយោបាយគាំពារសង្គម (SPPF) ។³² ក្របខ័ណ្ឌគោលនយោបាយមានគោលបំណង៖ “ការធ្វើសុខដុមនីយកម្ម ការធ្វើសមាហរណកម្ម និងការពង្រឹងគម្រោងដែលមានស្រាប់ និងការពង្រីកផ្នែកគាំពារសង្គម ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងភាពតានតឹងទាំងអស់នៅទូទាំងវដ្តជីវិត” ។ សសរស្តម្ភសំខាន់ពីរដែលជាស្នូលនៃក្របខ័ណ្ឌគឺជំនួយសង្គម និងធានារ៉ាប់រងសង្គម។³³

ក្របខណ្ឌកិច្ចគាំពារសង្គមកម្ពុជា។ ដកស្រង់ចេញពីក្របខណ្ឌគោលនយោបាយជាតិគាំពារសង្គម ២០១៦-២០២៥, រូបភាពទី ៩, ទំព័រទី​ ១០។

ប្រព័ន្ធ​ជំនួយសង្គមផ្តោតទៅដល់ការជួយក្រុមជនងាយរងគ្រោះបំផុត ដែលចែកចេញជាបួនប្រភេទសំខាន់ៗ៖ ការឆ្លើយតបបន្ទាន់ ការអភិវឌ្ឍន៍ធនធានមនុស្ស ការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ និងការផ្តល់សុខុមាលភាពដល់ជនងាយរងគ្រោះបំផុត។³⁴ ជនក្រីក្រ និងងាយរងគ្រោះចំនួនបីក្រុមដែលមានសិទ្ធិទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីកម្មវិធីជំនួយសង្គមគឺ ប្រជាជនរស់នៅក្រោមខ្សែបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ប្រជាជនរស់នៅជិតបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ និងក្រុមងាយរងគ្រោះរួមមានទារក កុមារ ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ គ្រួសារដែលមានអសន្តិសុខស្បៀង ជនពិការ និងមនុស្សចាស់។³⁵ មូលនិធិសមធម៌សុខភាពសង្គម (HEF) កម្មវិធីបម្រុងស្បៀង កម្មវិធីអាហារូបត្ថម្ភ កម្មវិធីអាហារូបករណ៍ និងកម្មវិធីផ្តល់អាហារដល់សាលារៀន គឺជាកម្មវិធីជំនួយសង្គមដែលបានអនុវត្តកន្លងមក។³⁶ ក្នុងចំណោមទាំងអស់ មូលនិធិសមធម៌សុខភាពសង្គម គឺជាអន្តរាគមន៍គាំពារសង្គមដ៏ធំបំផុត ដែលផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ និងការថែទាំសុខភាពដល់ប្រជាជនកម្ពុជាដែលងាយរងគ្រោះយ៉ាងហោចណាស់ ២​ លាននាក់។³⁷ 

ប្រព័ន្ធ​ធានា​រ៉ាប់រង​សង្គម ឬ ​ប្រព័ន្ធ​សន្តិសុខ​សង្គម​មាន​សមាសធាតុ​ចម្បង​ចំនួន​ប្រាំ​គឺ ប្រាក់​សោធននិវត្តន៍ ការ​ធានា​រ៉ាប់រង​សុខភាព ការ​ធានា​រ៉ាប់រង​របួស​ការងារ ការ​ធានារ៉ាប់រងជន​គ្មាន​ការងារ​ធ្វើ និង​ការ​ធានារ៉ាប់រង​ពិការភាព។³⁸ ប្រព័ន្ធសន្តិសុខសង្គមតម្រូវឱ្យសមាជិករបស់ខ្លួនបង់វិភាគទានដល់រដ្ឋាភិបាលដោយផ្អែកលើកម្រិតប្រាក់ចំណូលរបស់ពួកគេ។ សម្រាប់អ្នកដែលមិនអាចបង់វិភាគទានដោយខ្លួនឯងបាន រដ្ឋាភិបាលនឹងរ៉ាប់រងការចំណាយនេះ។³⁹ បង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ២០០៧ បេឡាជាតិរបបសន្តិសុខសង្គម (ប.ស.ស)គឺជាកម្មវិធីស្នូលសម្រាប់ផ្តល់គម្រោងគាំពារសង្គមបន្ថែមទៀតដល់ស័យសាធារណៈ និងឯកជន។⁴⁰ បេឡាជាតិរបបសន្តិសុខសង្គមត្រួតពិនិត្យលើរបបសន្តិសុខសង្គមផ្សេងៗ ដូចជាការធានារ៉ាប់រងរបួសការងារ និងការធានារ៉ាប់រងសុខភាពសង្គមសម្រាប់កម្មករក្នុងវិស័យឯកជន និងមន្ត្រីរាជការ និងប្រាក់សោធននិវត្តន៍។⁴¹

ក្រសួងផែនការបានបង្កើតកម្មវិធី​អត្តសញ្ញាណ​កម្ម​គ្រួសារ​ក្រីក្រ(IDpoor) ក្នុងឆ្នាំ ២០០៦ ដើម្បីគាំទ្របន្ថែមទៀតដល់យុទ្ធនាការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់រដ្ឋាភិបាល។ កម្មវិធីនេះមានគោលបំណងកាត់បន្ថយភាពស្ទួននៃធនធាន និងកែលម្អការកំណត់អត្តសញ្ញាណគ្រួសារក្រីក្រសម្រាប់វិធានការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រផ្សេងៗ។⁴² កម្មវិធី​នេះត្រូវបានគាំទ្រដោយរដ្ឋាភិបាលអាល្លឺម៉ង់ និងអូស្ត្រាលី និងអនុវត្តដោយទីភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអភិវឌ្ឍអាល្លឺម៉ង់ (GIZ)។⁴³ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៣​ មក តំបន់ជនបទទាំងអស់នៅទូទាំងប្រទេសត្រូវបានគ្របដណ្តប់។⁴⁴ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៥​ ប្រហែល ៦៣% នៃកម្មវិធី និងគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ទាំងអស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកំពុងប្រើប្រាស់ទិន្នន័យរបស់កម្មវិធី​អត្តសញ្ញាណ​កម្ម​គ្រួសារ​ក្រីក្រ។⁴⁵ ស្ថិតិបង្ហាញថាមានការកើនឡើងពី ៤២ គម្រោងក្នុងឆ្នាំ ២០១២​ ដល់ ១៣៦ ក្នុងឆ្នាំ ​២០១៥ ។⁴⁶

កម្មវិធី​អត្តសញ្ញាណ​កម្ម​គ្រួសារ​ក្រីក្រ គឺជាដំណើរការកំណត់អត្តសញ្ញាណគ្រួសារក្រីក្រនៅតំបន់ជនបទ តាមរយៈបញ្ជីសំណួរ និងនីតិវិធីស្តង់ដារដែលបង្កើតដោយរដ្ឋាភិបាល។ ចំណាត់ថ្នាក់ភាពក្រីក្រចំនួនពីរត្រូវបានកំណត់ដោយផ្អែកលើពិន្ទុបញ្ជីសំណួរ រួមមាន ក្រ​កម្រិត​១ (ទីទ័លក្រ) និង ក្រ​កម្រិត​២ (ក្រ)។⁴⁷ កម្មវិធីនេះបានផ្តល់​បច្ចុប្បន្នភាព​ព័ត៌មានជាប្រចាំនៃគ្រួសារក្រីក្រ និងចំណាត់ថ្នាក់នៃភាពក្រីក្ររបស់ពួកគេដល់អ្នកធ្វើគោលនយោបាយ រដ្ឋាភិបាល និងទីភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលដែលពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ដើម្បីកំណត់អត្តសញ្ញាណសេវាកម្ម ជំនួយ និងអ្នកទទួលផលបន្ថែមទៀតដល់អ្នកដែលត្រូវការជាចាំបាច់។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃការរាតត្បាតនៃជំងឺកូវីដ-១៩ រដ្ឋាភិបាលបានចែកចាយថវិកាចំនួន ២៩១ លានដុល្លារដល់គ្រួសារក្រីក្រប្រមាណ ៧០០,០០០ តាមរយៈកម្មវិធីផ្ទេរសាច់ប្រាក់បន្ទាន់របស់រដ្ឋាភិបាល។⁴⁸

ទាក់ទង​នឹងគោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិស្តីអំពីភាពក្រីក្រ

• ការ​អភិវឌ្ឍ​សង្គម

• ការអប់រំ និងការបណ្តុះបណ្តាល

• គោលដៅ​ទី​១​ ពុំ​មាន​ភាព​ក្រីក្រ

ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពចុងក្រោយ៖  ថ្ងៃទី ២៩ ខែ មេសា ឆ្នាំ២០២២