ការវាយយកថ្មខ្នាតតូច សម្រាប់ផលិតសម្ភារសំណង់ ជាផ្នែកមួួយដ៏សំខាន់នៃការរុករករ៉ែតាមបែបឧស្សាហកម្មនៅកម្ពុជា។
ការវាយយកថ្មធ្វើឡើងចំពោះវត្ថុធាតុមួយចំនួនរួមមាន ៖
- បាសាត នៅក្នុងខេត្តកំពង់ចាម និងខេត្តរតនគិរី
- ថ្មក្រានីត នៅក្នុងខេត្តកណ្តាល ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ខេត្តព្រៃវែង និងខេត្តតាកែវ
- ថ្មចាសស្មីន នៅខេត្តតាកែវ
- ថ្មបាយក្រៀម នៅខេត្តបាត់ដំបង ខេត្តពោធិ៍សាត់ និងខេត្តតាកែវ
- ថ្មកំបោរ នៅក្នុងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ បាត់ដំបង កំពត និងខេត្តស្ទឹងត្រែង
- ថ្មម៉ាប នៅខេត្តពោធិ៍សាត់
- quartzite នៅខេត្តកំពត
- rhyolites នៅខេត្តកំពង់ចាម
- ថ្មភក់ នៅក្នុងខេត្តកោះកុង និងខេត្តកំពង់ស្ពឺ។1
ដីឥដ្ឋសម្រាប់ផលិតកម្មដុំឥដ្ឋ និងក្បឿង ក៏ដូចជាក្រួស និងខ្សាច់ត្រូវបានរកឃើញនៅទីតាំងជាច្រើនកន្លែង។
នៅក្រោមច្បាប់ស្តីអំពីការគ្រប់គ្រង និងការធ្វើអាជីវកម្មធនធានរ៉ែ មានអាជ្ញាប័ណ្ណរុករករ៉ែចំនួនប្រាំមួយប្រភេទ ហើយអាជ្ញាប័ណ្ណមួយប្រភេទក្នុងចំណោមនោះគឺជាអាជ្ញាប័ណ្ណអណ្តូងរ៉ែបើក និងការដ្ឋានវាយថ្មនេះតែម្តង។2 អាជ្ញាប័ណ្ណប្រភេទនេះអាចផ្តល់ទៅកាន់ “បុគ្គលឯកជនដែលបំពេញតាមលក្ខខណ្ឌទាមទារ ឬនីតិបុគ្គល ដើម្បីទាញយកសម្ភារសំណង់ និងសារធាតុរ៉ែឧស្សាហកម្ម ពីរណ្តៅរុករកសម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងការសាងសង់ ឧស្សាហកម្មគីមី និងសង្វាក់ផលិតកម្ម”។3 អាជ្ញាប័ណ្ណនេះត្រូវបានផ្តល់ជូនជាច្រើន ដោយសារតម្រូវការនៃសម្ភារៈសាងសង់មានការកើនឡើងខ្លាំងនៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ អាជីវកម្មបូមខ្សាច់ក៏ស្ថិតនៅក្រោមអាជ្ញាប័ណ្ណអណ្ដូងរ៉ែបើក និងការដ្ឋានវាយថ្មផងដែរ។
ទោះបីជា មានកំណើននៃការជីកយករ៉ែក៏ដោយ ការនាំចូលសម្ភារសំណង់នៅតែមានការកើនឡើង។ សម្រាប់រយៈពេល ៦ ខែដំបូងនៃឆ្នាំ២០១៤ ការនាំចូលគិតជាទឹកប្រាក់ប្រមាណ ២២៩ លានដុល្លារ។4
ហានិភ័យ និងគុណវិបត្តិនៃការវាយយកថ្ម
ទោះបីជា ការវាយយកថ្មមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការរីកចម្រើនសេដ្ឋកិច្ច និងការលូតលាស់នៃវិស័យសំណង់ក៏ដោយ ហានិភ័យ និងគុណវិបត្តិមួយចំនួនជាកត្តាមិនអាចជៀសផុត។ ហានិភ័យទាំងនេះ មានដូចខាងក្រោម៖
- គ្រោះថ្នាក់ចំពោះកម្មកររុករក – មានកម្មករពីរនាក់ត្រូវបានស្លាប់ក្នុងការវាយយកថ្មនៅខែមករាឆ្នាំ ២០១៥5
- មានសេចក្តីរាយការណ៍ពីការរំខាននៃការវាយយកថ្មទៅលើដីកសិកម្ម6
- ធូលី សំលេងរំខាន និងសារធាតុគីមីបានប៉ះពាល់ដល់ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកក្នុងស្រុក7
- ជីវចម្រុះក៏ត្រូវបានគំរាមកំហែងដោយកន្លែងវាយយកថ្មមួយចំនួនផងដែរ។8
ប្រវត្តិដ៏យូរអង្វែង
ប្រាសាទដ៏ល្បីល្បាញនៅលើពិភពលោករបស់កម្ពុជាតាំងពីសម័យអង្គរ និងមុននោះទៅទៀត ជាភស្តុតាងដែលបានបង្ហាញថា ការវាយយកថ្មបានកើតឡើងអស់រយៈពេលជាង ១៣០០ ឆ្នាំមកហើយ។ តំបន់មួយចំនួនមានការវាយយកថ្មជាទ្រង់ទ្រាយធំ តួយ៉ាងទីតាំងវាយយកថ្មបាយក្រៀមមួយកន្លែងដែលស្ថិតនៅជិតប្រាសាទបន្ទាយស្រី ដែលមានមុខកាត់ប្រវែងជិត៤គីឡូម៉ែត្រ។9
នៅក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ឧបករណ៍LiDAR (ឧបករណ៍ឡាស៊ែរសម្រាប់យន្តហោះ) បានរកឃើញកន្លែងវាយយកថ្ម ថ្មភក់ និងថ្មបាយក្រៀមមួយចំនួនដែលមិនបានកំណត់អត្តសញ្ញាណ។10
ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពនៅថ្ងៃទី១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៥
ឯកសារយោង
- 1. លោកជ្រាវិចិត្រ,ក្រសួងឧស្សាហកម្មរ៉ែនិងថាមពល, “ស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ននៃឧស្សាហកម្មរ៉ែនៅកម្ពុជា” , ថ្ងៃទី០៦ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៣.ចូលអានថ្ងៃទី២៩ ខែកញ្ញាឆ្នាំ២០១៥។
- 2. ច្បាប់ស្តីអំពីការគ្រប់គ្រង និងប្រើប្រាស់ធនធានរ៉ែឆ្នាំ ២០០១, អត្ថបទលេខ១១.
- 3. ដូចខាងដើម
- 4. ការនាំចូលសម្ភារៈសំណង់មកកាន់កម្ពុជាមានការកើនឡើងក្នុងឆមាសទី១,AKP,ថ្ងៃទី២៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៤. http://www.akp.gov.kh/?p=50241 ចូលអានថ្ងៃទី២៩ ខែកញ្ញាឆ្នាំ២០១៥។
- 5. កម្មករពីរនាក់ត្រូវបានស្លាប់ក្នុងការដួលរលំការដ្ឋានវាយថ្ម, ការសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ ខែមករាឆ្នាំ២០១៥។ http://www.phnompenhpost.com/national/two-workers-killed-quarry-collapse ចូលអានថ្ងៃទី២៩ ខែកញ្ញាឆ្នាំ២០១៥។
- 6. អូនភាព, អភិបាលផ្តល់ជំនួយដល់កសិករក្នុងជម្លោះដីធ្លីជាមួយគិត ម៉េង, ការសែតដឺខេមបូឌាដេលី,ថ្ងៃទី៣០ ខែធ្នូឆ្នាំ២០១៤។ ចូលអានថ្ងៃទី២៩ ខែកញ្ញាឆ្នាំ២០១៥។ https://www.cambodiadaily.com/news/governor-offers-help-to-farmers-in-land-dispute-with-kith-meng-75017/
- 7. អេងម៉េងលាង, “អ្នកភូមិខឹងស្បារពីការបិទផ្លូវដីនៅខេត្តតាកែវ”, ការសែតដឺខេមបូឌាដេលី,ថ្ងៃទី០៣ខែមីនាឆ្នាំ២០១៤។ចូលអានថ្ងៃទី២៩ ខែកញ្ញាឆ្នាំ២០១៥។ https://www.cambodiadaily.com/archives/angry-villagers-block-dusty-quarry-road-in-takeo-province-53403/
- 8. Kristi Foster, ឆ្នាំ២០១៤. “ឧស្សាហកម្មត្រូវតែធ្វើសកម្មភាពដើម្បីការពារជីវចំរុះនៅពេលនេះរងការគំរាមកំហែងដោយយកថ្មកំបោរ”, ថ្ងៃទី២១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៤។ https://www.fauna-flora.org/news/industry-must-safeguard-biodiversity-threatened-by-limestone-quarrying
- 9. Jacques Dumarçay, Pascal Royère,ស្ថាបត្យកម្មកម្ពុជា៖ ពីសតវត្សទី០៨ដល់សតវត្សទី១៣,ទំព័រទី១៥.
- 10. ដូចខាងដើម
