ការអភិវឌ្ឍ និងការគ្រប់គ្រងទីក្រុង

ឆ័ត្រចម្រុះពណ៌ក្នុងផ្សារក្នុងស្រុកមួយកន្លែង នៅរាជធានីភ្នំពេញ។ រូបភាព ថតដោយ Roberto Trombetta, ៨ ឧសភា ២០១៥។ ក្រោមអាជ្ញាប័ណ្ណ CC BY-NC 2.0។

ការអភិវឌ្ឍ និងការគ្រប់គ្រងតំបន់ទីក្រុងរបស់ប្រទេសកម្ពុជា បានព្យាយាមរក្សាល្បឿន ជាមួយនឹងអត្រាដ៏លឿននៃនគរូបនីយកម្ម។ ទាំងនេះរាប់បញ្ចូលទាំងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធឯកទេសនៅតាមទីក្រុង ដូចជា សេវាជួយសង្គ្រោះ និងពន្លត់អគ្គីភ័យ ការគ្រប់គ្រងកាកសំណល់ ការគ្រប់គ្រងចរាចរណ៍ និងយានយន្ត ការអនុវត្តច្បាប់ ទឹកនិងប្រព័ន្ធលូ និងការធ្វើផែនការទីក្រុង ជាដើម។

នៅឆ្នាំក្នុង២០១៣ ដង់ស៊ីតេប្រជាជនមានចំនួន ៨២នាក់ក្នុងមួយគីឡូម៉ែត្រការ៉េ ហើយប្រជាជននៅកម្ពុជាប្រមាណ ២១ ភាគរយ រស់នៅក្នុងតំបន់ទីក្រុង។ ចំនួននេះបានកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស ទោះជាយ៉ាងណា អត្រាប្រជាជនក្នុងទីក្រុងប្រចាំឆ្នាំ បានកើន ៣.៧ ភាគរយ ចន្លោះឆ្នាំ២០០៨ ដល់ឆ្នាំ២០១៣ បើធៀបនឹងអត្រា ១.៣ ភាគរយ ប្រចាំឆ្នាំសម្រាប់តំបន់ជនបទ។¹ ធនា​គារ​អភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) ធ្វើការប៉ាន់ប្រមាណថា ៣០ភាគរយ នៃប្រជាជនកម្ពុជា ១៨.៧ លាននាក់ នឹងរស់នៅតាមទីប្រជុំជន និងទីក្រុង នៅក្នុងឆ្នាំ២០២០។²

តំបន់ទីប្រជុំជនធំៗនៅកម្ពុជា មានដូចជា រាជធានីភ្នំពេញ ខេត្តបាត់ដំបង ខេត្តសៀមរាប ខេត្តព្រះសីហនុ ខេត្តព្រៃវែង និងខេត្តកំពង់ចាម។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៣ ចំនួនប្រជាជននៅរាជធានីភ្នំពេញ (មិនរាប់បញ្ចូលខេត្តកណ្តាល) មានដង់ស៊ីតេប្រជាជនខ្ពស់ជាងគេបំផុត ដែលមានចំនួន ២៤៦៨ នាក់ក្នុងមួយគីឡូម៉ែត្រការ៉េ​។ ខេត្តដែលមានដង់ស៊ីតេប្រជាជនខ្ពស់បន្ទាប់ មានខេត្តកណ្តាល (៣៤៣ នាក់ក្នុងមួយគីឡូម៉ែត្រការ៉េ) និងខេត្តតាកែវ (២៥៩ នាក់ក្នុងមួយគីឡូម៉ែត្រការ៉េ)។³

ជាទូទៅ កំណើនយ៉ាងលឿននៃប្រជាជនក្នុងទីប្រជុំជននៅទូទាំងប្រទេស បានបង្កើតឱ្យមានបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនដូចជា កង្វះហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនិងសេវានៅទីប្រជុំជន ការកកស្ទះចរាចរណ៍និងកង្វះកន្លែងចតយានយន្ត កំណើនទឹកលិចនៅទីប្រជុំជន ការថយចុះកន្លែងសាធារណៈ ផលប៉ះពាល់បរិស្ថានអវិជ្ជមាន និងកង្វះនគរូបនីយកម្ម និងការធ្វើផែនការបញ្ចូលគ្នា។⁴

កំណើននេះ បង្ហាញពីបញ្ហាប្រឈមជាច្រើនផ្នែកនៃការគ្រប់គ្រង និងការអភិវឌ្ឍ រាប់ពីការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត រហូតដល់ការដឹកជញ្ជូនសាធារណៈ។ ឧទាហរណ៍៖ ខណៈពេលដែល នៅក្នុងឆ្នាំ២០១២ ទឹកម៉ាស៊ីន អាចផ្គត់ផ្គង់ដល់អ្នករស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញបាន ៨៥ភាគរយ ប៉ុន្តែការផ្គត់ផ្គង់ទឹកនៅទីប្រជុំជនក្រៅពីរាជធានី មានត្រឹមតែ ៥០ភាគរយ ប៉ុណ្ណោះ។⁵ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១៤ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) បានយល់ព្រមផ្ដល់ ១៦៩.២១ លានដុល្លារអាមេរិក សម្រាប់គម្រោងចំនួន២១ ស្តីពី “ទឹក និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសេវាកម្មទីប្រជុំជនផ្សេងទៀត” នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។⁶

កាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៥ ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី បានអនុម័តផែនការមេថ្មីមួយ សម្រាប់គ្រប់គ្រងការអភិវឌ្ឍទីប្រជុំជន នៅក្នុងរាជធានី ក្នុងរយៈពេលពីរទសវត្សរ៍ (២០ឆ្នាំ) ខាងមុខ។⁷ ផែនការមេស្តីពីការប្រើប្រាស់ដីនៃសាលារាជធានីភ្នំពេញឆ្នាំ២០៣៥ នឹងបង្កើតតំបន់សម្រាប់ឧស្សាហកម្ម និងពាណិជ្ជកម្ម និងតំបន់សម្រាប់លំនៅឋាន និងការអភិរក្ស។

អភិបាលរាជធានីភ្នំពេញ ឯកឧត្តម ប៉ា សុជាតិវង្ស ត្រូវបានស្រង់សម្តីថា ផែនការនេះ “មានគោលបំណងអភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធធំៗ រួមទាំងផ្លូវថ្នល់ ប្រព័ន្ធលូ ប្រព័ន្ធទឹកស្អាត បឹង កំពង់ផែ ព្រលានយន្តហោះ សួនច្បារ និងទីធ្លាបៃតង គោលនយោបាយលំនៅដ្ឋាន … និងការអភិរក្សបេតិកភ័ណ្ឌក្នុងរាជធានី។” ⁸

សំណង់ និងក្រមប្រតិបត្តិ

ច្បាប់​ស្តីពីការអនុញ្ញាតការ​សាង​សង់ ​ដែលត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​នៅ​ឆ្នាំ១៩៩៧ នៅតែប្រើប្រាស់ក្នុងពេល​បច្ចុប្បន្ន​ ហើយធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី លើកឡើង​ថា ​កង្វះ​នៃ​ការ​ប្តេ​ជ្ញា​ចិត្ត​ក្នុង​ការ​អនុម័ត​ផែន​ការថ្មីនៃការ​ប្រើ​ប្រាស់​ដី​ និង​ទំនាស់​ផលប្រយោជន៍ ​បង្ហាញ​ថា​ប្រទេស​កម្ពុជា​មិនទាន់មានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ ​ក្នុង​ការ​ដោះ​ស្រាយ​​បញ្ហា​នគរូបនីយកម្ម​ឆាប់​រហ័ស​នៃចំនួនប្រជាជន នៅឡើយទេ។⁹ បញ្ហានេះ​ប៉ះពាល់​ដល់​ផ្នែក​ផ្សេង​ទៀត​នៃការគ្រប់គ្រង​នៅ​តាម​ទីប្រជុំជន​ដូចជា ​កង្វះ​នៃ​ក្រមប្រតិបត្តិអគ្គីភ័យស្តង់​ដា​រ​ ​ដែល​បាន​ប៉ះពាល់​ដល់​សមត្ថភាព​របស់​សេវាកម្ម​អគ្គីភ័យ​របស់​កម្ពុជា (តាមរយៈ​ការប្រើប្រាស់​ឧបករណ៍​ជជុះ ​និង​ហួសសម័យ​) ក្នុងការភ្ជាប់​ទៅ​ប្រព័ន្ធ​ក្នុង​អគារ​ខ្ពស់​ថ្មីៗ​​។¹⁰ ភាគ​ច្រើន​នៃ​ភ្លើង​ឆេះនៅ​រាជ​ធានី​ភ្នំពេញ​ បណ្តាលមកពីបញ្ហាប្រព័ន្ធភ្លើង។¹¹

ចរាចរណ៍​ និង​ការ​ចតយានយន្ត

កំណើន​យ៉ាង​ឆាប់​រហ័សនៃ​ទីក្រុង ​និង​កម្សោយនៃការធ្វើ​ផែនការ ​កំពុងធ្វើឱ្យ​បញ្ហា​ចរាចរណ៍ ​និង​ការចត​យានយន្ត​ផុស​ឡើង​។ ខណៈ​ពេល​ដែល ការអនុវត្ត​ល្អទាំង​បទ​ប្ប​ញ្ញ​ត្តិ​ ​និងទាំង​ឧស្សាហកម្ម​ ​ធ្វើ​ការតម្រូវឱ្យមានភាគរយយ៉ាងជាក់លាក់ក្នុង​ការ​ចតយានយន្ត​ក្នុង​មួយ​ម៉ែត្រ​ការ៉េ ​ហើយការអនុលោម​តាម​ច្បាប់​ គឺអាស្រ័យលើ​អ្ន​​ក​អភិវឌ្ឍន៍​។ ​នៅ​ឆ្នាំ២០១៥ ម​ន្រ្តីរាជធានីភ្នំពេញ ​បាន​ប៉ាន់​ប្រមាណ​ថាមានយានជំនិះចំនួន ៤០០,០០០ គ្រឿង ហើយមាន​ម៉ូតូច្រើនជាង ១លានគ្រឿង បើកបរ​នៅ​ក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ  ចំណែកឯការប៉ាន់ប្រមាណ​ផ្សេង​ទៀត ​បានលើកឡើងថាមានយានជំនិះប្រមាណ ៤០,០០០ គ្រឿង កើនឡើងនៅលើផ្លូវថ្នល់ទូទាំងប្រទេស ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។¹²

ការ​គ្រប់​គ្រង​សំណល់

 យោងតាម អនុក្រឹត្យ​ស្តី​ពី​ការគ្រប់គ្រង​សំណល់រឹង​ឆ្នាំ១៩៩៩ ​ការគ្រប់គ្រង​សំណល់​ស្ថិត​ក្រោមដែន​សមត្ថកិច្ច​របស់​ ក្រសួង​បរិស្ថាន​ ចំណែកឯការ​ប្រមូល​ និង​ការចាក់ចោលសំណល់ គឺ​ជា​ទំនួល​ខុស​ត្រូវ របស់អាជ្ញាធរ​ខេត្ត​ ឬ ក្រុងនីមួយៗ។¹³ ​រាជធានី​ភ្នំពេញ​ ដែលជាតំបន់​ទីប្រជុំជន​ធំ​ជាង​គេ​របស់កម្ពុជា កំពុង​ប្រឈម​នឹង​​បញ្ហា​​សំណល់មួយ​ចំនួន៖ (១) កំណើន​ប្រជាជនកំពុងបង្កើន​សំពាធ​លើមធ្យោបាយ​ក្នុង​ការប្រមូល និងចាក់​ចោល​សំណល់ ​រួមមាន​កន្លែង​ចាក់​សំរាម ​និង​ការ​ដុតសំរាមដែលកំពុងមានស្រាប់ ជាដើម, (២) ការកើនឡើងនៃអ្នកមាន​ជីវភាព​មធ្យម ធ្វើឱ្យមានកំណើនសំណល់ផ្លាស្ទិកច្រើនជាសំណល់​សរីរាង្គ, (៣) ​មានក្រុមហ៊ុន​តែ​មួយគត់ ​ទទួលបាន​ផ្តល់​កិច្ច​សន្យា​ផ្តាច់​មុខ​រយៈពេល៤៧ឆ្នាំ​ ក្នុងឆ្នាំ២០០៤ ក្នុងការ​ចាក់ចោល​សំណល់។

ខណៈពេល​ដែល ​កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៥ អាជ្ញាធរ​បាន​ប្រកាស​ពី​ការ​ពិនិត្យ​មើលឡើងវិញ​នៃ​កិច្ច​សន្យា​នេះ​ បន្ទាប់​ពី​មានបាតុកម្ម និង​ពាក្យ​ប​ណ្តឹ​ងនានា លើបញ្ហា​សំណល់គរឡើង ប៉ុន្តែមិនទាន់មានសេចក្តីប្រកាសពីលទ្ធផលនៃការត្រួតពិនិត្យ នៅឡើយទេ។¹⁴ រាជធានី​ភ្នំពេញ បញ្ចេញសំណល់ ១២០០¹⁵ តោន និង ១៦០០¹⁶តោន ក្នុង​មួយ​ថ្ងៃ នេះ​បើ​យោង​តាម​ប្រភពរដ្ឋា​ភិ​បាល ​និង​ក្រុម​ហ៊ុន​ម៉ៅការ ​ហើយសំណល់ទាំងនេះ​ ​ត្រូវ​បាន​ព្យាករណ៍​ថា ​នឹងមានច្រើន​ជាង ៣០០០ តោន​ក្នុង​មួយ​ថ្ងៃ ក្នុងឆ្នាំ២០៣០។ ​ការ​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ បាន​ព្យាករណ៍ថា ​កន្លែង​ចាក់​សំរាម​បច្ចុប្បន្ន​ របស់​រាជធានីភ្នំពេញ ​នឹង​ពេញក្នុងឆ្នាំ២០២០។^{17 18}

អ្នកប្រើទូរស័ព្ទដៃ និងទូរស័ព្ទលើតុ ក្នុងចំណោមប្រជាជន ១០០នាក់ 17

* ប៉ាន់ប្រមាណដោយក្រសួងផែនការ

អ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធើណិត (គិតជាលាន) 18

* ប៉ាន់ប្រមាណដោយក្រសួងផែនការ

ចំនួនប្រជាជនក្នុងទីប្រជុំជន (http://data.worldbank.org/indicator/SP.URB.TOTL)

បានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព៖ ២ វិច្ឆិកា ២០១៥