ក្មេងៗនៅស្រុកមោង ខេត្តបាត់ដំបង លាងដៃជាមួយទឹក នឹងសាប៊ូ។ រូបភាពដោយ អង្គការ Worldfish Cambodia បានថតនៅថ្ងៃទី ០៨ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៨។ ក្រោមអាជ្ញាបណ្ណ (CC BY-ND 2.0)។
ដោយទទួលស្គាល់ថាជាទឹក និងអនាម័យជាវិបត្តិសកល អង្គការសហប្រជាជាតិបានដាក់បញ្ចូលបញ្ហានេះនៅក្នុងគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពគោលដៅទី ៦ ដើម្បីធានាឱ្យមានការប្រើប្រាស់ទឹក និងអនាម័យសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា។ ក្នុងនាមជាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើនយ៉ាងឆាប់រហ័សនៅក្នុងទ្វីបអាស៊ី ប្រទេសកម្ពុជាបានធ្វើឱ្យមានការបោះជំហានទៅមុនក្នុងវិស័យអភិវឌ្ឍន៍សង្គមផ្សេងៗ រួមទាំងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ការទទួលបានសេវាថែទាំសុខភាព និងការអប់រំ។ ទោះជាយ៉ាងណា វិបត្តិទឹក និងអនាម័យនៅតែជាបញ្ហាប្រឈម ជាពិសេសសម្រាប់អ្នករស់នៅតាមជនបទ។ ប្រទេសនេះបានឆ្លងកាត់ការរីកចម្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ឆ្ពោះទៅរកសុវត្ថិភាពទឹក និងអនាម័យក្នុងរយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍កន្លងមក ប៉ុន្តែការងារនេះគឺនៅឆ្ងាយពីភាពពេញលេញនៅឡើយ។
លទ្ធភាពទទួលបានទឹក និងអនាម័យ
នៅកម្ពុជា ការប្រើប្រាស់ទឹក និងអនាម័យរវាងទីក្រុង និងជនបទមានភាពខុសគ្នា និងមានវិសមភាពខ្ពស់។ នៅឆ្នាំ២០២០ គ្រួសារដែលមានលទ្ធភាពទទួលបានទឹកស្អាតដែលមានសុវត្ថិភាពមានចំនួន ២៧ ភាគរយ គ្រួសារទទួលសេវាប្រើប្រាស់ទឹកជាមូលដ្ឋាន ៤៣ ភាគរយ គ្រួសារទទួលសេវាប្រើប្រាស់ទឹកមានកម្រិតមានចំនួន ១៣ ភាគរយ គ្រួសារប្រើប្រាស់ប្រភពទឹកដែលមិនមានការកែលម្អ ៥.៦ ភាគរយ និង ៩.២ ភាគរយអាស្រ័យលើទឹកលើដី។1 ដោយសារសន្ទុះនៃនគរូបនីយកម្មយ៉ាងឆាប់រហ័ស ប្រជាជននៅទីក្រុងភាគច្រើនទទួលបានទឹកស្អាតដែលមានសុវត្ថិភាព និងការប្រើប្រាស់ទឹកជាមូលដ្ឋាន។ មានតែ ៨ ភាគរយ និងតិចជាង ១ ភាគរយប៉ុណ្ណោះដែលរស់នៅអាស្រ័យប្រភពទឹកដែលមិនមានការកែលម្អ និងទឹកលើដី។2
ម្យ៉ាងវិញទៀត ចំនួនដ៏ច្រើននៃប្រជាជននៅតាមជនបទត្រូវបានរងផលប៉ះពាល់ដោយកង្វះលទ្ធភាពប្រើប្រាស់ទឹក និងអនាម័យ។3 នៅឆ្នាំ ២០២០ គ្រួសារនៅជនបទប្រហែល ១៨ ភាគរយមានលទ្ធភាពទទួលបានទឹកស្អាតដែលមានសុវត្ថិភាព។4 របាយការណ៍បង្ហាញថាជិត ១២ ភាគរយប្រើប្រាស់ទឹកលើដី និង ៧៥ ភាគរយទទួលទានទឹកពីប្រភពទឹកដែលមិនមានការកែលម្អ។5 ស្ថិតិទាំងនេះបានធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាក្លាយជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសកម្រិតទាបបំផុតក្នុងតំបន់ដែលទទួលបានប្រភពទឹកដែលប្រសើរឡើង។6 ឃ្លាំងទិន្នន័យ JMP បានរកឃើញក្នុងឆ្នាំ ២០២០ ថាប្រជាជនកម្ពុជា ១៩ ភាគរយបានបន្ទោរបង់ពាសវាលពាសកាលដោយមិនមានបង្គន់អនាម័យជាមូលដ្ឋាន។7 នេះបង្ហាញពីភាពប្រសើរឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់ពីឆ្នាំ ២០០៥ នៅពេលដែលចំនួនមនុស្សដែលបន្ទោរបង់នៅទីចំហមានប្រហែល ៦៩ ភាគរយ។ ប្រទេសកម្ពុជាសម្រេចបាននូវការបន្ទោរបង់ពាសវាលពាសកាលសូន្យនៅទីក្រុងក្នុងឆ្នាំ ២០២០ ទោះបីជាប្រមាណ ៧ ភាគរយមានកម្រិតអនាម័យក៏ដោយ។ ការបន្ទោរបង់ពាសវាលពាលកាល នៅតែមានកម្រិតខ្ពស់នៅតំបន់ជនបទដែល ២៥ ភាគរយនៅតែមិនមានបង្គន់អនាម័យ។8
ទាក់ទងនឹងកន្លែងលាងដៃ ប្រជាជនកម្ពុជានៅតាមជនបទមិនមានលទ្ធភាពប្រើប្រាស់គ្រឿងបរិក្ខារនេះទេ បើធៀបនឹងគ្រួសារក្នុងទីក្រុង។ សម្រាប់សិស្សានុសិស្ស កង្វះកន្លែងលាងដៃគឺជាការគំរាមកំហែងយ៉ាងខ្លាំងដល់សុខភាព និងអនាម័យរបស់ពួកគេ។ របាយការណ៍បានលើកឡើងថាសាលាបឋមសិក្សាចំនួន ៦ ក្នុងចំណោមសាលាបឋមសិក្សាចំនួន ១០ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមិនមានកន្លែងលាងដៃជាមូលដ្ឋានឡើយ។9
ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទឹក និងអនាម័យ
រដ្ឋាករទឹកស្វយ័តក្រុងភ្នំពេញ (PPWSA) ទទួលបន្ទុកចែកចាយទឹកស្អាតក្នុងរាជធានី។ រដ្ឋាករទឹកស្វយ័តក្រុងភ្នំពេញអះអាងថា នៅឆ្នាំ២០២៣ ទីក្រុងនឹងមានការគ្របដណ្តប់ពេញលេញនៃការប្រើប្រាស់ទឹកគ្រប់គ្រាន់ និងប្រកបដោយនិរន្តរភាព។10 គិតត្រឹមឆ្នាំ ២០២១ រដ្ឋាករទឹកស្វយ័តក្រុងភ្នំពេញបានតភ្ជាប់បណ្តាញទឹកប្រមាណ ៤៣១.០០០ បណ្តាញ។11 បច្ចុប្បន្ននេះ រោងចក្រប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកចំនួន ៤ នៅរាជធានីភ្នំពេញផលិតបាន ៦៥០,០០០ ម៉ែត្រគូបក្នុងមួយថ្ងៃ។12 នៅចុងឆ្នាំ ២០២២ រោងចក្រប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកស្អាតមួយទៀតនៅជាយក្រុងភ្នំពេញនឹងត្រូវបញ្ចប់ ហើយអាចផលិតទឹកស្អាតបាន ១៩៥,០០០ ម៉ែត្រគូបក្នុងមួយថ្ងៃ។13 ក្រៅពីរាជធានីភ្នំពេញ រោងចក្រផលិតទឹកស្អាតក៏កំពុងដំណើរការនៅតាមទីក្រុងនានាទូទាំងប្រទេសផងដែរដូចជា សៀមរាប បាត់ដំបង កំពង់ចាម កំពត និងព្រះសីហនុ។14
ផែនទីអន្តរកម្មតំបន់ដែលមានសេវាទីកស្អាតនៅរាជធានីភ្នំពេញ
ធនាគារពិភពលោកបាននិយាយថា ដោយស្ទើរតែ ៧៨ ភាគរយនៃចំនួនប្រជាជនសរុបរស់នៅក្នុងតំបន់ជនបទនៅកម្ពុជា ប្រតិបត្តិករទឹកឯកជនផ្តល់ និងផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតដល់ជាងពាក់កណ្តាលនៃចំនួនប្រជាជនដែលមានលទ្ធភាពទទួលសេវាបំពង់ទឹក។15 នៅតាមតំបន់ជនបទ ស្ថាប័ន និងស្ថាប័នមួយចំនួនទទួលខុសត្រូវលើការចែកចាយទឹកស្អាត និងអនាម័យ។ ក្រោមក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ នាយកដ្ឋានផ្គត់ផ្គង់ទឹកជនបទគ្រប់គ្រងការផ្គត់ផ្គង់ទឹកនៅតំបន់ជនបទ។16 មន្ទីរអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំទទួលខុសត្រូវលើការអនុវត្ត ហិរញ្ញប្បទាន និងរៀបចំផែនការហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជនបទ។
វិស័យឯកជនដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការផ្តល់ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងសុវត្ថិភាពដល់គ្រួសារនៅតំបន់ជនបទ។ ពួកគេក៏បានផ្តល់សេវាកម្មផ្សេងទៀតដូចជាសម្ភារៈ និងឧបករណ៍ ដំបូន្មានបច្ចេកទេស ការគ្រប់គ្រងបរិក្ខារ ការថែទាំ និងជួសជុល និងអ្នកប្រឹក្សាយោបល់។ លើសពីនេះ សមាគមផ្គត់ផ្គង់ទឹកកម្ពុជា (CWA) ដែលជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលគាំទ្រ និងលើកកម្ពស់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងប្រតិបត្តិករទឹកឯកជននៅតំបន់ជនបទ បច្ចុប្បន្នមានសមាជិកចំនួន ៩៥។17 ៧៥ គឺជាសមាជិកសកម្មដែលប្រតិបត្តិការទឹកស្អាតចំនួន ៧៩ នៅទូទាំង ១៣ ខេត្តក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។18 ប្រតិបត្តិករទឹកឯកជន ៥០០ ផ្សេងទៀត ផ្គត់ផ្គង់ទឹកដល់ប្រជាពលរដ្ឋជិត ២ លាននាក់នៅក្នុងខេត្តចំនួន ១២ ផ្សេងទៀត។19 ដោយសារលក្ខណៈនៃអាជីវកម្មដែលមានទំហំតូច និងជាលក្ខណៈគ្រួសារ ពួកគេតែងតែប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ និងការពង្រីកសេវាកម្ម។20
ប្រព្រឹត្រ្តិកម្មទឹកលូ និងទឹកកខ្វក់នៅតែមិនទាន់មានការអភិវឌ្ឍបានល្អនៅឡើយ។21 ប្រទេសកម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់យឺតបំផុតក្នុងតំបន់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍក្នុងការគ្រប់គ្រងទឹកកខ្វក់។ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ មានស្ថានីយ៍បូមចំនួន ១៤ ដែលមានប្រព័ន្ធលូហួសសម័យ។ 22 រាជធានីអាចជួបប្រទះនឹងទឹកជំនន់ក្នុងរដូវវស្សា ដោយសារប្រព័ន្ធលូមិនមានប្រសិទ្ធភាព និងការស្ទះ។ ក្រៅពីរោងចក្រប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកកខ្វក់ក្នុងរាជធានីក៏មានរោងចក្រប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកកខ្វក់នៅក្នុងទីក្រុងទេសចរណ៍មួយចំនួនដូចជា សៀមរាប ព្រះសីហនុ និងបាត់ដំបង។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏វាមិនគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការបំពេញតម្រូវការរបស់ពលរដ្ឋឡើយ។23
គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីទឹក និងអនាម័យ
រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រមើរមើលការគ្របដណ្តប់ជាសកលនៃការទទួលបានទឹកស្អាត និងសុវត្ថិភាពនៅឆ្នាំ ២០២៥។ វាមានន័យថាសូម្បីតែប្រជាជននៅតាមជនបទក្រីក្របំផុតក៏នឹងទទួលបាននូវប្រភពទឹកដែលប្រសើរឡើងដែរ។ វិបត្តិទឹក និងអនាម័យនៅតែធ្ងន់ធ្ងរនៅតំបន់ជនបទ។ គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិជាច្រើនត្រូវបានអនុវត្តដើម្បីសម្រេចបាននូវគោលដៅ ដែលភាគច្រើនផ្តោតលើការអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ។ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក៏ប្តេជ្ញាសម្រេចឱ្យបាននូវគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព (SDGs) ទឹកស្អាត និងអនាម័យរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិផងដែរ។ គោលនយោបាយ និងបទប្បញ្ញត្តិទាក់ទងនឹងទឹក និងអនាម័យមានដូចជា យុទ្ធសាស្ត្រជាតិសម្រាប់ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ២០១១-២០២៥ ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងការលើកកម្ពស់អនាម័យនៅជនបទ២០១៤-២០២៥ និងផែនការសកម្មភាពជាតិសម្រាប់ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតជនបទ និងអនាម័យ២០១៩-២០២៣។
យុទ្ធសាស្ត្រជាតិសម្រាប់ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ឆ្នាំ ២០១១-២០២៥
ដោយទទួលស្គាល់ភាពស្មុគស្មាញនៃបញ្ហាទឹក និងអនាម័យ យុទ្ធសាស្ត្រជាតិត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ២០១១ ដោយក្រុមការងារបច្ចេកទេសផ្គត់ផ្គង់ទឹកជនបទ និងអនាម័យ ក្រោមការសម្របសម្រួលរបស់ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ។ ផែនការយុទ្ធសាស្ត្របានកំណត់យុទ្ធសាស្ត្រប្រតិបត្តិការផ្សេង នៅកម្រិតផ្សេងៗគ្នានៃតួអង្គ ដូចជាគ្រួសារ និងសហគមន៍ ឃុំ ស្រុក ខេត្ត និងថ្នាក់ជាតិ។ យុទ្ធសាស្ត្រនេះបានបង្កើតគោលដៅយុទ្ធសាស្ត្រចំនួនបី៖
- គោលដៅយុទ្ធសាស្ត្រទី ១៖ ការទទួលបានសេវាផ្គត់ផ្គង់ទឹកដែលប្រសើរឡើងប្រកបដោយនិរន្តរភាព។
- គោលដៅយុទ្ធសាស្ត្រទី ២៖ លទ្ធភាពទទួលបានអនាម័យប្រសើរឡើង និង
- គោលដៅយុទ្ធសាស្ត្រទី ៣៖ ការផ្លាស់ប្តូរអាកប្បកិរិយាអនាម័យ។
ផែនការសកម្មភាពជាតិសម្រាប់ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតជនបទ និងអនាម័យ២០១៩-២០២៣
ផែនការសកម្មភាពជាតិនេះ គឺជាដំណាក់កាលទីពីរនៃផែនការសកម្មភាពជាតិសម្រាប់ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតជនបទ និងអនាម័យ។ វាត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយផ្អែកលើលទ្ធផល និងមេរៀនពីផែនការសកម្មភាពជាតិឆ្នាំ ២០១៤-២០១៨។ ផែនការសកម្មភាពជាតិមានគោលបំណងណែនាំរដ្ឋាភិបាល និងអ្នកពាក់ព័ន្ធក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ និងគ្រប់គ្រងការផ្តល់សេវាទឹកស្អាត និងអនាម័យប្រកបដោយនិរន្តរភាព ស្របតាមច្បាប់ និងបទប្បញ្ញត្តិសំខាន់ៗផ្សេងទៀត។ វាបានគូសបញ្ជាក់ពីគោលដៅយុទ្ធសាស្ត្រសំខាន់ៗចំនួនប្រាំ៖
- កែលម្អសេវាកម្មផ្គត់ផ្គង់ទឹក
- ធ្វើអោយប្រសើរឡើងនូវអនាម័យ
- ការផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបថអនាម័យ
- ការរៀបចំស្ថាប័ន និង
- ហិរញ្ញប្បទាន។
ផែនការសកម្មភាពជាតិដំណាក់កាលទី ២ មានវត្ថុបំណងតែមួយគត់៖ “នៅឆ្នាំ ២០៣០ ប្រជាជននៅតាមជនបទបានបង្កើនលទ្ធភាពទទួលបាន និងប្រើប្រាស់ទឹកស្អាតប្រកបដោយសមធម៌ និរន្តរភាព និងសុវត្ថិភាព និងអនាម័យ”។ ចង្កោមសកម្មភាពចំនួន ១៧ នៅក្រោមលទ្ធផលចំនួន ៤ ត្រូវបានកំណត់ចេញដើម្បីសំរេចបាននូវលទ្ធផល។
ជំនួយវិស័យទឹក និងអនាម័យ
ជំនួយក្នុងវិស័យទឹក និងអនាម័យរបស់កម្ពុជាបានមកពីជំនួយផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុដែលបែងចែកជាកម្ចី និងជំនួយ និងជំនួយបច្ចេកទេសតាមរយៈការអភិវឌ្ឍស្ថាប័ន និងការអភិវឌ្ឍសមត្ថភាព។ វាមានការលំបាកក្នុងការស្វែងរកស្ថិតិសរុបនៃប្រាក់កម្ចី និងជំនួយទឹកស្អាតដែលផ្តល់ដល់កម្ពុជា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ទីភ្នាក់ងារ UNDP បានរាយការណ៍នៅឆ្នាំ ២០២០ ថា កម្ពុជាទទួលបានទឹកប្រាក់ ១៩៨ លានដុល្លារអាមេរិក កើនឡើង ១០០ លានដុល្លារពីឆ្នាំ ២០១០ ដែលជាជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ផ្លូវការក្នុងវិស័យទឹក និងអនាម័យ។24 ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ដែលគាំទ្រយ៉ាងសកម្មក្នុងវិស័យនេះគឺ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) ទីភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិជប៉ុន (JICA) ទីភ្នាក់ងារ Francaise de Development (AFD) Water.org ទីភ្នាក់ងារ USAID និងជាច្រើនទៀត។ ពួកគេបានធ្វើការសហការជាមួយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុក តាមរយៈគម្រោង និងកម្មវិធីផ្សេងៗ ដែលផ្តល់ប្រាក់កម្ចី ជំនួយ និងជំនួយបច្ចេកទេស ដែលផ្តោតសំខាន់លើការអភិវឌ្ឍន៍ក្នុងខេត្ត និងតំបន់ជនបទ។
ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) ជាដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ដ៏សំខាន់មួយ ដែលបានផ្តល់ជំនួយប្រមាណ ២៥ ភាគរយនៃជំនួយខាងក្រៅទាំងអស់ដែលបានគាំទ្រការអភិវឌ្ឍន៍ទឹក និងអនាម័យនៅកម្ពុជា។25 ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីបានអនុម័តថវិកាចំនួន ៤៩ លានដុល្លារ ដើម្បីគាំទ្រដល់ការអភិវឌ្ឍន៍ទឹក និងអនាម័យរបស់រដ្ឋាភិបាល។26 ពួកគេបានផ្ដល់ហិរញ្ញប្បទានដល់គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅក្នុងខេត្តផ្សេងៗដូចជា សៀមរាប បាត់ដំបង ព្រះសីហនុ និងកំពង់ចាម។27 ទីភ្នាក់ងារ Francaise de Development (AFD) បានជួយដល់វិស័យទឹកស្អាត និងអនាម័យរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ចាប់តាំងពីទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ២០០០ ដែលបានចំណាយប្រាក់សរុបចំនួន ២៦៨ លានផោនជាប្រាក់កម្ចី និងជំនួយ។28 រោងចក្រផលិតទឹកស្អាតដ៏ធំបំផុតមួយ ដែលនឹងធានាកំណើនផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដល់ ៦៥ ភាគរយនៅពេលសាងសង់រួចរាល់ ត្រូវបានផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដោយកម្ចី ១៨៤ លានដុល្លារពី AFD ១០០ លានដុល្លារពី ធនាគារវិនិយោគអឺរ៉ុប ជំនួយ ១៥ លានដុល្លារពីសហភាពអឺរ៉ុប និងការវិនិយោគ ៨០ លានដុល្លារពីរដ្ឋាករទឹកស្វយ័តក្រុងភ្នំពេញ។29
តាមរយៈ ទីភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិជប៉ុន (JICA) រដ្ឋាភិបាលជប៉ុនបានបន្តគាំទ្រដល់ការអភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្គត់ផ្គង់ទឹកនៅក្នុងទីក្រុង និងជនបទ។ សមាគមបានផ្តល់ជំនួយឥតសំណងចំនួន ២៧ លានដុល្លារសម្រាប់រោងចក្រប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកដែលជាកាកសំណល់។30 JICA ក៏សន្យាថានឹងផ្តល់ការគាំទ្រផ្នែកបច្ចេកទេសក្នុងការថែរក្សារោងចក្ររប្រព្រឹត្តិកម្មផងដែរ។ នៅឆ្នាំ ២០២១ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានទទួលទឹកប្រាក់ចំនួន ៥៨ លានដុល្លារពី JICA សម្រាប់គម្រោងពង្រីកការផ្គត់ផ្គង់ទឹកខេត្តសៀមរាប។31 ខេត្តផ្សេងទៀតដែលស្ថិតក្រោមការគាំទ្ររបស់ JICA គឺខេត្តពោធិ៍សាត់ និងខេត្តស្វាយរៀង។32
បានចាប់ផ្តើមនៅឆ្នាំ ២០១៧ កម្មវិធី Wash-FIN ដែលមានទឹកប្រាក់ ៣ លានដុល្លាររបស់ទីភ្នាក់ងារ USAID គឺជាកម្មវិធីរយៈពេល ៣ ឆ្នាំដែលផ្តល់ការគាំទ្រផ្នែកបច្ចេកទេសដល់ប្រតិបត្តិករទឹកឯកជន ដើម្បីបង្កើនលទ្ធភាពប្រើប្រាស់ទឹក និងអនាម័យរបស់ពួកគេ។33 Water.org បានអនុវត្តកម្មវិធី WaterCredit ក្នុងឆ្នាំ ២០១៥ ដែលមានគោលបំណងផ្តល់ប្រាក់កម្ចីខ្នាតតូចដល់គ្រួសារដែលត្រូវការលទ្ធភាពទទួលបានទឹក និងអនាម័យ។34 Water.org ក៏បានផ្តល់ជំនួយបច្ចេកទេសដល់ដៃគូស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុចំនួន ១១ ដែលធ្វើការលើកម្មវិធី WaterCredit ។35 ចាប់តាំងពីការអនុវត្តក្នុងឆ្នាំ ២០១៥ មក កម្មវិធីនេះបានទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ១.៩ លាននាក់ និងបានចែកចាយប្រាក់កម្ចីចំនួន ៤៣៥,០០០ ដុល្លារអាមេរិក ជាកម្ចីអភិវឌ្ឍន៍ទឹក និងអនាម័យ។36
បញ្ហាប្រឈមនៃទឹក និងអនាម័យ
ការផ្តល់លទ្ធភាពទទួលបានទឹកស្អាត និងអនាម័យ គឺជាបញ្ហាប្រឈមសកល។ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា វឌ្ឍនភាពឆ្ពោះទៅរកការទទួលបានទឹកស្អាតជាសកលឆ្នាំ ២០២៥ និងគោលដៅអនាម័យឆ្នាំ ២០៣០ មើលទៅឆ្ងាយពីការពិត។ ខណៈពេលដែលទីក្រុងទទួលបានទឹកស្អាត និងអនាម័យគ្រប់គ្រាន់ បញ្ហាប្រឈមនៅតែមាននៅក្នុងតំបន់ជនបទ។
ការគ្របដណ្តប់ទឹកដែលប្រសើរឡើងជាសកលមានន័យថាមនុស្សគ្រប់រូបនៅទូទាំងប្រទេសអាចទទួលបានប្រភពទឹកស្អាត និងមានសុវត្ថិភាព។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ភាពខុសគ្នារវាងប្រជាជនជនបទ និងទីក្រុងទាក់ទងនឹងលទ្ធភាពទទួលបានទឹក និងអនាម័យមានកម្រិតខ្ពស់។37 វាអាចមើលឃើញតាមរយៈស្ថិតិ។ មូលហេតុគឺបណ្ដាលមកពីការគ្របដណ្តប់ និងការផ្តល់សេវាមានកម្រិត ដូចជាកង្វះបំពង់ទឹក និងរោងចក្រប្រព្រឹត្តកម្មទឹកតាមខេត្ត ជាពិសេសនៅតំបន់ដាច់ស្រយាល។38 មនុស្សភាគច្រើនប្រើប្រាស់ប្រភពទឹកបើកចំហ ដូចជាទឹកភ្លៀង ទន្លេ បឹង និងបឹង។ វាត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងកង្វះបង្គន់ និងការអនុវត្តការបន្ទោរបង់ពាសវាលពាសកាលនៅជិតប្រភពទឹកទាំងនោះ ដែលនាំឱ្យមានការឆ្លងជំងឺ និងមេរោគ។
បញ្ហាមួយទៀតដែលរារាំងដល់លទ្ធភាពទទួលបានទឹក និងអនាម័យ គឺកង្វះសមត្ថភាពស្ថាប័ន ធនធានមនុស្ស និងការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុ។ ដូចដែលបានរៀបរាប់នៅក្នុងរបាយការណ៍របស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក ប្រព័ន្ធរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុគឺអវត្តមានក្នុងចំណោមនាយកដ្ឋានពាក់ព័ន្ធ។39 មិនមានរបាយការណ៍ស្តីពីការចំណាយលើវិស័យទឹក និងអនាម័យទេ ដោយសារតែកម្ពុជាខ្វះវិធីសាស្ត្រគ្រប់វិស័យក្នុងការប្រមូលព័ត៌មានហិរញ្ញវត្ថុ។40 កង្វះថវិកាក៏ជាបញ្ហាមួយផងដែរ ដោយសារការអភិវឌ្ឍន៍ក្នុងវិស័យទឹកស្អាត និងអនាម័យទាមទារហិរញ្ញប្បទានយ៉ាងសម្បើមដើម្បីបំពេញគោលដៅជាតិឆ្នាំ ២០៣០។
ទាក់ទងនឹងទឹក និងអនាម័យ
ឯកសារយោង
- 1. អង្គការសុខភាពពិភពលោក, យូនីសេហ្វ, “កម្មវិធីត្រួតពិនិត្យរួម,” ឆ្នាំ ២០២០, បានចួលអាននៅថ្ងៃទី១៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២២។
- 2. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 3. Jungho Chang, “ការអភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទឹកនៅកម្ពុជា,”ឆ្នាំ ២០១៩, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២២។
- 4. អង្គការសុខភាពពិភពលោក, យូនីសេហ្វ, “កម្មវិធីត្រួតពិនិត្យរួម,” ឆ្នាំ ២០២០, បានចួលអាននៅថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២២។
- 5. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 6. អង្គការទស្សនៈពិភពលោក, “ដំណោះស្រាយនៃអនាគតរបស់ប្រទេសកម្ពុជាដោយការកែលម្អលទ្ធភាពទទួលបានទឹកស្អាត សេវាអនាម័យ និងអនាម័យ,” ឆ្នាំ ២០១៩, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២២។
- 7. អង្គការសុខភាពពិភពលោក, យូនីសេហ្វ, “កម្មវិធីត្រួតពិនិត្យរួម,” ឆ្នាំ ២០២០, បានចួលអាននៅថ្ងៃទី ២០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២២។
- 8. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 9. យូនីសេហ្វ, “ទឺក និងអនាម័យ,” កម្មវិធីប្រចាំប្រទេសរបស់អង្គការយូនីសេហ្វ ២០១៩-២០២៣, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ២២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២២។
- 10. បុគ្គលិកខ្មែរថាមស៍, “រាជធានីភ្នំពេញ នឹងមានការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតគ្រប់គ្រាន់នៅឆ្នាំ២០២៣,” ឆ្នាំ ២០២២, កាសែតខ្មែរថាមស៍, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ២២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២។
- 11. រដ្ឋាករទឹកស្វយ័តក្រុងភ្នំពេញ, “ការតភ្ជាប់ផ្ទះ,” បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ២៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២២។
- 12. ជា វណ្ណយុទ្ធ, “ការសាងសង់រោងចក្រប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកស្អាតបាក់ខែងបានចាប់ផ្តើម,” ឆ្នាំ ២០២២១, កាសែតខ្មែរថាមស៍, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ២៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២២។
- 13. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 14. Niklas Harrendorf, “ការផ្គត់ផ្គង់ទឹក និងការព្យាបាលទឹកកខ្វក់,” ឆ្នាំ ២០២០, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ២៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២។
- 15. ធនាគារពិភពលោក, “ការពង្រឹងស្ថាប័ន ដើម្បីនាំយកសេវាទឹក និងអនាម័យ មកកាន់តំបន់ជនបទនៃប្រទេសកម្ពុជា,” ឆ្នាំ ២០២០, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ២៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២២។
- 16. ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី, “ការវាយតម្លៃលើវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹក និងអនាម័យ យុទ្ធសាស្ត្រ និងផែនទីបង្ហាញផ្លូវ,” ឆ្នាំ ២០១២, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ២៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២២។
- 17. សមាគមផ្គត់ផ្គង់ទឹកកម្ពុជា, “អំពី,” បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២។
- 18. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 19. ទីភ្នាក់ងារ USAID, “ហិរញ្ញវត្ថុ ទឹក និងអនាម័យ របស់ទីភ្នាក់ងារ USAID,” បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២២។
- 20. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 21. Niklas Harrendorf, “ការផ្គត់ផ្គង់ទឹក និងការប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកកខ្វក់,” ឆ្នាំ ២០២០, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២។
- 22. ប៊ុត ស្រីនិច, “ទិដ្ឋភាពទូទៅនៃការគ្រប់គ្រងទឹកស្អាតក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ,” ឆ្នាំ ២០១៩, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ០១ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២២។
- 23. Niklas Harrendorf, “ការផ្គត់ផ្គង់ទឹក និងការប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកកខ្វក់,” ឆ្នាំ ២០២០, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២។
- 24. UN Water, “Snapshot គោលដៅអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីវភាពទី ៦ នៅកម្ពុជា,” បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ០១ ខែ សីបា ឆ្នាំ២០២២។
- 25. ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី, “ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីនឹងជួយកម្ពុជាពង្រីកលទ្ធភាពទទួលបានការផ្គត់ផ្គង់ទឹក សេវាអនាម័យ,” ឆ្នាំ ២០១៩. បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ០១ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២២។
- 26. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 27. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 28. ទីភ្នាក់ងារ Francaise de Development, “ផែនការប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកធំជាងគេនៅកម្ពុជា៖ ការងារចាប់ផ្តើមហើយ,” ឆ្នាំ ២០២១, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ០៤ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២២។
- 29. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 30. JICA ,“កិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងវិស័យអប់រំនៅកម្ពុជា,” ឆ្នាំ ២០២១, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១១ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២២។
- 31. មុំ គន្ធា, “ជប៉ុនផ្តល់ប្រាក់ ៧២ លានដុល្លារសម្រាប់ការពង្រីកការផ្គត់ផ្គង់ទឹក ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចសង្គម,” ឆ្នាំ ២០២១, កាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៨ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២២
- 32. JICA , ” គាំទ្រដល់ការលើកកម្ពស់ការផ្គត់ផ្គង់ទឹក ដើម្បីរួមចំណែកលើកកម្ពស់បរិស្ថានរស់នៅ,” ឆ្នាំ ២០២២, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៨ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២២។
- 33. ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកនៅកម្ពុជា, “វិស័យទឹកនៅកម្ពុជា នឹងទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីសកម្មភាពផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានថ្មីរបស់ USAID,” ឆ្នាំ ២០១៧, បានចួលអាននៅថ្ងៃទី ១៩ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២២។
- 34. Water org,”វិបត្តិទឹក និងអនាម័យនៅកម្ពុជា,” បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ១៩ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២២។
- 35. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 36. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 37. អង្គការទស្សនៈពិភពលោក, “ការកែលម្អលទ្ធភាពទទួលបានសេវាអនាម័យទឹកស្អាតជាមូលដ្ឋាន និងអនាម័យ,” បានចូលអាននៅថ្ងៃទី២២ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២២។
- 38. ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី, “ការវាយតម្លៃលើវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹក និងអនាម័យ យុទ្ធសាស្ត្រ និងផែនទីបង្ហាញផ្លូវ,” ឆ្នាំ ២០១២, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ២២ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២២។
- 39. អង្គការសុខភាពពិភពលោក, “ការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់អនាម័យទឹកជាសកល និងអនាម័យក្រោមគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព,” ឆ្នាំ ២០១៧, របាយការណ៏GLAAS ឆ្នាំ ២០១៧, បានចូលអាននៅថ្ងៃទី ២៥ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២២។
- 40. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
